Sanah. Konserwatywne marzenia księżniczki popu

Miejsce wyglądem przypomina skrzyżowanie dużego schowka na szpargały i chałupniczej siłowni zlokalizowanej w piwnicy starego bloku, co go jeszcze przed stanem wojennym oddali do użytku. Boczne ściany pomieszczenia oplatają rury ciepłownicze, na suficie widzimy zamazane w postprodukcji plakaty z roznegliżowanymi paniami, z tyłu stoi komputer, z boku wiszą jakieś ciuchy, na półkach leży kilka kolorowych segregatorów. W takiej nietypowej scenerii stoi sama Sanah. Za pulpit służy jej deska do prasowania, na której umieściła gustowny wazon z kwiatami.

Taki obraz zobaczymy, kiedy w serwisie YouTube wpiszemy frazę „SANAH BĘDĘ FIT SZOŁ 2020/2021". To tytuł filmu, w którym artystka promuje w nietypowy sposób swoją ostatnią solową płytę pt. „Irenka". Dlaczego w ogóle o tym piszę? Bo w tej 10-minutowej produkcji znajdziemy wszystkie charakterystyczne cechy wizerunku Sanah, który Zuzanna Jurczak (jak naprawdę nazywa się artystka) konsekwentnie buduje od jesieni 2019 r., czyli premiery jej pierwszego minialbumu zatytułowanego „Ja na imię niewidzialna mam".

Mamy więc luz, bezpretensjonalność, pozę trochę nieporadnej żartownisi (polecam przejrzeć jedną z wielu kompilacji pod hasłem „sanah wpadki"), zdolność do budowania bezpośredniego kontaktu z odbiorcami, ironię i dystans do samej siebie. Dostajemy też płynne przechodzenie pomiędzy wizerunkiem zwykłej „dziewczyny z sąsiedztwa" a stylizacją vintage – na pełną uroku i niewinności młodą pannę (Jurczak to rocznik '97), ale z domieszką dystyngowanego szyku rodem z balów z lat 30. XX wieku. Sanah robi to na tyle sprawnie, że łatwo się na to złapać i ją polubić.

Ten wizerunek w połączeniu z muzycznymi zdolnościami (Jurczak śpiewa, pisze teksty, na koncertach gra na fortepianie i skrzypcach) doprowadziły ją do miejsca, w którym jest dzisiaj. W zeszłym roku nominowana w pięciu kategoriach, zgarnęła ostatecznie statuetkę „Fryderyka" w kategorii „album roku pop". Rok 2020 to premiera pierwszego studyjnego albumu „Królowa dram", który już po tygodniu trafił na szczyt OLiS – oficjalnej listy sprzedaży detalicznej polskiego Związku Producentów Audio-Video, a kilka miesięcy później Sanah wystąpiła na festiwalu muzycznym w Opolu. Tamten rok zakończyła jako najczęściej słuchana artystka w Polsce w serwisie Spotify. Kilka miesięcy później aż 25 jej utworów znalazło się wśród 200 najczęściej odtwarzanych.

Także na YouTubie oficjalne teledyski do jej utworów wykręcają regularnie wielomilionowe wyniki. Choćby jej ostatni singiel „Kolońska i szlugi" w trzy miesiące od wrzucenia osiągnął poziom prawie 28 mln wyświetleń. Co ciekawe, jej droga na muzyczny szczyt to w dużej mierze historia „self-made woman". Sanah próbowała bezskutecznie szczęścia w programach talent show („The Voice of Poland" i „Mam talent"). Dopiero publikacja kolejnych autorskich produkcji w serwisie YouTube pozwoliła jej podpisać profesjonalny kontrakt w wytwórni Magic Records.

W gąszczu emocji

Tak niezwykła popularność osiągnięta w tak krótkim czasie uzasadnia dokładniejsze przyjrzenie się twórczości młodej piosenkarki. Sanah jest tą artystką, która w istotnej mierze wyśpiewuje wciąż jedną i tę samą historię, tylko w kolejnych odsłonach, gdzie sama opowieść zachowuje swój główny temat, a podmiot liryczny wydaje się ciągle tą samą zagubioną i nieszczęśliwą dziewczyną, która nie potrafi znaleźć spełnienia w miłości.

To, co intryguje (także biorąc pod uwagę miliony odsłuchań i wyświetleń) w tej muzycznej opowieści rozpisanej na dwa minialbumy i dwa pełne wydania, to ich ostentacyjny wręcz wydźwięk antyfeministyczny. W kolejnych utworach Sanah – najprawdopodobniej niezamierzenie – staje w kontrze do trzech aksjomatów współczesnego mainstreamowego liberalnego feminizmu: kobiety Królowej Śniegu, kobiecej autonomii oraz chirurgicznej równości w ramach związku.

Pierwszy ze wskazanych aksjomatów odsyła nas do popularnej feministycznej książki autorstwa psycholożki i terapeutki Natalii de Barbaro pod tytułem „Czuła przewodniczka". Jak możemy przeczytać w artykule Magdaleny Kędzierskiej-Zaporowskiej z ostatniego numeru czasopisma „Pressje" pt. „Katolickie gender", poświęconym m.in. tejże książce, „wymaga się od nich perfekcjonizmu w stylu Królowej Śniegu, która będzie bez skazy, uporządkowana i fachowa, a jednocześnie ujmująca, zawsze zadbana i kobieca".

Kiedy zastanowić się głębiej, to owa Królowa Śniegu może się jawić jako produkt liberalnego feminizmu, który za cel postawił sobie osiągnięcie równości płci za pośrednictwem rywalizacji. Od teraz kobiety będą niejako jak mężczyźni: zimne, wyrachowane, pozbawione emocjonalności, skupione na wspinaniu się po szczeblach zawodowej kariery, organizujące świat wokół siebie na zasadzie pełnej kontroli i perfekcjonizmu. Ten aksjomat liberalnego feminizmu zakłada, że kobiety założą spodnie i pokonają facetów na ich własnym polu walki.

Wizja kobiecości, jaka wyłania się z tekstów Sanah, stoi z tym w całkowitej sprzeczności. Podmiot liryczny nie tylko nie odcina się od własnych emocji, on jest w tych emocjach wręcz zagubiony, niezdolny do samodzielnego wyplątania się z tego gąszczu. Bohaterka piosenek Sanah jest daleka od zdolności do kontrolowania otaczającego ją świata. Perfekcjonizm w budowaniu własnej osobowości? Nic z tego. Dobrze widać to choćby w utworze „Łezki me", gdzie możemy usłyszeć takie linijki:

Sama nie wiem, co się stało

Patrzę w lustro, siebie już nie widzę

(...)

Miły, ty nie pozwól, bym płakała

Swoją dłonią ty otrzyj łezki me, łezki me

Słodkie takie łezki me, łezki me

Słodkie takie

Czuję jakby ktoś mnie popsuł

Pewna byłam, że taką pokochasz

A wolisz oddać i zostać sam

Podobną bezbronność, kruchość niczym porcelana, brak poczucia własnej wartości znajdziemy w utworze „Siebie zapytasz":

Robię się jakaś spięta, śnięta, szurnięta

Trochę inna niż dziewczęta, mhm, dziewczęta

Bo pannie nie przystoi płakać

Gdy tylko w małych tarapatach

Niestety czuje taką pozostanę

Czytaj więcej

Plus Minus

Fiasko edukacji seksualnej – debata „Plusa Minusa”

Edukacja seksualna polskich dzieci została sprowadzona do technik współżycia. W sprawie seksu wychowują je głównie internetowa pornografia i amerykańskie seriale. Czy da się ten proces odwrócić lub zatrzymać? I kto miałby to zrobić?

Jedyna i wyjątkowa

W ten sposób płynnie przechodzimy do drugiego aksjomatu – życiowej autonomii. Zgodnie z nim kobieta musi osadzić się egzystencjalnie jako indywidualna jednostka, która samodzielnie odpowiada za własne szczęście i spełnienie. Funkcjonuje więc niezależnie od mężczyzny, ma łatwość wyjścia ze związku, jeśli czuje, że jego kształt ogranicza jej możliwości samospełnienia. Zasada autonomii stoi w istotnej mierze w opozycji do katolicko-konserwatywnej kategorii komplementarności płci, która zakłada, że dla pełnego szczęścia obu partnerów konieczna jest dojrzała relacja miłosna mężczyzny i kobiety.

Bohaterka piosenek Sanah idzie nawet dalej, niż zakłada zasada komplementarności. W swoim emocjonalnym zagubieniu poszukuje faceta przewodnika, który będzie ją w stanie z tego zagubienia wyprowadzić. Mężczyzna pełni tutaj funkcję emocjonalnej kotwicy, jest tym, kto osadza podmiot liryczny w świecie.

W kolejnych utworach tenże podmiot wciąż goni za tym wymarzonym facetem. Niestety, ciągle bezskutecznie, pogrążając się w konsekwencji w depresyjnym rozczarowaniu. Dobrze to widać choćby w kawałku „Królowa dram":

Ja modliłam się długo

Tylko