O polskich przodkach Basi Trzetrzelewskiej i muzyków z The Doors, Chicago, the Yardbirds

Nasze powiedzenie „Cudze chwalicie, swego nie znacie" ma też swoje jak najbardziej konkretne znaczenie w muzyce, o paradoksie!, zwanej popularną: nie znamy biografii światowych gwiazd o polskich korzeniach. Może dlatego, że rzadko się nimi afiszowały.

– Urodziłem się w emigranckiej rodzinie w Chicago – powiedział mi przed koncertem na warszawskim Torwarze Ray Manzarek, który był współtwórcą The Doors, jednego z najważniejszych zespołów na świecie. Grupa sprzedała ponad sto milionów albumów! – Mój dziadek Manczarek pochodził z Warszawy. Wyjechał do Stanów. Moje nazwisko jest nietypowe. Sprawia wrażenie czeskiego. Ale jestem Polakiem.

Marzył o tym, żeby być koszykarzem, ale interesowała go tylko gra w ataku, co słychać w „Break On Through (To the Other Side)". Gdy trener zaklasyfikował go jako obrońcę, skupił się na prywatnych lekcjach gry na pianinie, które brał od Bruno Michelottiego.

W związku ze służbą wojskową w Okinawie i Laosie był typowany do pracy w Army Security Agency, jednak ze względu na plany odwiedzenia Polski odmówił podpisania klauzuli dostępu do tajnych danych. Koledzy żartowali, że bardziej interesowała go uprawa konopi.

Z Jimem Morrisonem poznali się i studiowali na Wydziale Filmowym UCLA. Ale dopiero gdy spotkali się na słynnej Venice Beach w Los Angeles, już po studiach, zdecydowali w 1965 roku o założeniu The Doors. To Manzarek zaprosił do grupy perkusistę Johna Densmore'a i gitarzystę Robby'ego Kriegera. Poznał ich na kursie transcendentalnych medytacji, który zorganizował Maharishi, hinduski guru Beatlesów.

– Beatlesi grali rock and rolla, The Rolling Stones postchicagowskiego bluesa, zaś rolą The Doors było przetarcie szlaków psychodelii – zwykł podkreślać muzyk o polskich korzeniach. To od przebojowej, dynamicznej partii organów Manzarka rozpoczął się pierwszy wielki hit The Doors „Light My Fire". Wylansowali „Hello, I Love You" i „People Are Strange". Ciekawe, że Francis Ford Coppola „Czas Apokalipsy" wg Conrada-Korzeniowskiego zilustrował kompozycją Doorsów „The End".

To Manzarek przełamał rockandrollowy schemat lat 60., który opierał się na gitarze, basie i perkusji. Grając na Fender Rhodes Piano Bass, odpowiadał jednocześnie za partie basu i linię melodyczną. Sam Manzarek wielokrotnie podkreślał, że jego partie klawiszy w The Doors są „przesycone polskim duchem", a kompozycja „Riders On The Storm" miała być inspirowana utworami Chopina. Polskie korzenie podkreślił, wplatając fragmenty „Poloneza As-dur op. 53" Chopina do utworu „Hyacinth House" z albumu „L.A. Woman" (1971). Muzyk zmarł 20 maja 2013 roku.

Fotograf Zeppelinów

Mało jest osób, które lubią rocka i nie znają hitu „For Your Love", który grał m.in. Chris Dreja. Urodził się już po wojnie w Święto Niepodległości, czyli 11 listopada 1945 roku. Zyskał sławę jako basista i gitarzysta rytmiczny The Yardbirds, jednej z najważniejszych formacji rockowych lat 60. Grał z trzema najważniejszymi brytyjskimi gitarzystami, którzy rozpoczynali kariery w tamtej dekadzie: Erikiem Claptonem, Jeffem Beckiem i Jimmym Page'em. To właśnie Dreja stworzył wraz z Topem Tophamem bluesowy kwartet Metropolitan, który przekształcił się w The Yardbirds. W związku z przegrupowaniami w zespole zrezygnował z gry na gitarze i przerzucił się na bas. Miał duży wpływ na powstanie jedynego autorskiego albumu zespołu „Roger the Engineer" z lipca 1966 roku, w tym również projektu okładki. Płyta znalazła się w zestawieniu 500 najważniejszych albumów rockowych przygotowanym przez magazyn „Rolling Stone" w 2012 roku.

Po rozpadzie zespołu jego ostatni gitarzysta prowadzący, czyli Jimmy Page, zaproponował Chrisowi granie w Led Zeppelin. Dreja miał już jednak inne plany, chciał bowiem zająć się fotografią. Page skorzystał z usług kolegi również w tym wcieleniu, dlatego Chris Dreja jest autorem zdjęcia Led Zeppelin zamieszczonego na kopercie debiutanckiej płyty supergrupy.

– Zawsze miałem dobre relacje z Jimmym Page'em, co dotyczyło wielu sesji fotograficznych z jego udziałem – powiedział Dreja w jednym z wywiadów. Jednak zaproszenie do wykonania zdjęcia przeznaczonego na debiutancki album jego nowego zespołu było szczególnie miłe. Poza Jimmym nikt z grupy nie był znany, więc szczególną przyjemnością stało się obserwowanie, jak bohaterowie mojego zdjęcia stają się światowymi gwiazdami.

Dopiero po latach Dreja powrócił do muzyki, grając m.in. w zreformowanych The Yardbirds do 2012 roku.

Pojęcie „heavymetalowa burza" w piosence grupy Steppenwolf „Born To Be Wild", znanej z filmu „Easy Rider", wprowadził John Kay. Urodził się w Tylży w 1944 roku. W „Renegade" zaśpiewał: „Moje miejsce urodzenia byłoby trudne do znalezienia./ Nie jestem pewien, do kogo przynależy/ Ale mówiono mi, że wybrzeże Bałtyku jest pełne bursztynu/ A ziemia była zielona, zanim nie poorały jej czołgi". Rodzina Johna Kaya wyemigrowała do Toronto w 1958 roku, a po wielu przeprowadzkach osiadła w Kalifornii, gdzie w 1967 roku powstał zespół Steppenwolf.

Polak z Chicago

Peter Paul Cetera, basista grupy Chicago, urodził się, nomen omen, w Chicago w 1944 roku w polsko-węgierskiej rodzinie. Śpiewał główną partię w pierwszym wielkim hicie zespołu z 1970 roku zatytułowanym „25 to 6 or 4", który zajął czwarte miejsce na liście amerykańskiego „Billboardu". Stworzył dla grupy takie hity, jak „Wish You Were Here" i „Happy Man". W historii zespołu zapisał się też kompozycją „If You Leave Me Now", której grupa zawdzięcza jedyną statuetkę Grammy. Także kolejna ballada Cetery „Baby, What A Big Suprise" odniosła kolosalny sukces i ugruntowała pozycję zespołu jako etatowego twórcy ballad. Ale to była tylko przygrywka do skomponowania „Hard To Say I'm Sorry" stworzonego przez Ceterę wraz z producentem Davidem Fosterem z myślą o albumie „Chicago XVI".

Cetera nieustannie rozwijał swój talent. Na kolejnym albumie „Chicago XVII" muzyk o polskim pochodzeniu zaśpiewał utwory ze wszystkich czterech singli, wraz ze „Stay The Night". W momencie, gdy rozpoczęła się era MTV, stał się twarzą Chicago. Odszedł z niego w 1985 roku, by rozpocząć karierę solową. Napisał wtedy piosenkę „The Glory of Love" do filmu „Karate Kid II" , którą ponownie wdarł się na szczyt „Billboardu".

Cetera nagrywał również duety z Madonną i Cher, wielokrotnie towarzyszył mu na gitarze David Gilmour. Kiedy macierzysty zespół muzyka wprowadzano do Rock'n'Roll of Fame, postanowił na solidarność z wszystkimi muzykami oryginalnego składu. A gdy nie dostali zaproszenia, on też z niego nie skorzystał.

Wiceprezesem Kongresu Polonii Amerykańskiej w Los Angeles jest były basista zespołu W.A.S.P. – Rik Fox. Przyszedł na świat jako Ryszard Suligowski – syn polskiego emigranta Leonarda Suligowskiego. Poza muzyką pasjonuje się też historią. Zajmuje się rekonstrukcją i promocją polskiej broni oraz strojów z czasów średniowiecza. W tej roli wystąpił w dokumencie „Ścieżki chwały" poświęconym tradycji hodowli koni arabskich w Polsce. Przedstawia się też jako lider pierwszej w Ameryce grupy rekonstrukcyjnej husarii. Brał udział w Paradzie Pułaskiego w Nowym Jorku w 2002 roku.

Janick Robert Gers – gitarzysta heavymetalowego zespołu Iron Maiden, dostał pierwszą gitarę w Sośnie, nieopodal Bydgoszczy. Stąd pochodził jego ojciec Bolesław Gers, który podczas II wojny światowej był żołnierzem polskiej Marynarki Wojennej. Po wojnie pozostał na stałe w Anglii, gdzie ożenił się z Angielką. Janick Gers współpracował również z Gillan Band, Fish, Marillion oraz grał w zespole Bruce'a Dickinsona.

Dramatyczną historię przeżyli w naszym kraju rodzice basisty grupy Rush Geddy'ego Lee. Urodzeni w Starachowicach stali się ofiarą hitlerowskich prześladowań. Stąd trafili do obozów Dachau i Bergen-Belsen. W 1947 roku wyemigrowali do Kanady. Styl gry na gitarze basowej Geddy'ego stał się inspiracją dla tak znanych muzyków, jak Steve Harris z Iron Maiden, John Myung z Dream Theater czy Cliff Burton z Metalliki.

Amelki śmiech

Karierę na świecie w muzyce pop, nie licząc jazzmanów Urszuli Dudziak, Michała Urbaniaka, Adama Makowicza i kompozytora Jana A.P. Kaczmarka, bo to inna muzyczna parafia – zrobili głównie artyści urodzeni poza Polską. Z wyjątkiem Basi Trzetrzelewskiej. Albumy, które nagrała z Matt Bianco, solo i we współpracy z Dannym White'em, m.in. „Warsaw London New York", rozeszły się w łącznym nakładzie blisko 10 mln egzemplarzy. A zaczynała w Alibabkach. Śpiewała „Dzień się budzi" Katarzyny Gaertner.

Urodziła się w Jaworznie pod Krakowem, gdzie kiedyś stykały się granice trzech zaborów. W rodzinie Basi nie było nikogo, kto przed nią zajmowałby się muzyką zawodowo.

– Ale rodzice byli bardzo muzykalni, mieli świetne głosy i często śpiewali – mówiła mi w jednym z wywiadów. – W domu był fortepian. Grała na nim mama i dawała nam pierwsze muzyczne lekcje. Mój pierwszy adapter to czeska Tesla. O rany, ile mam fantastycznych wspomnień z nim związanych! Pierwsze płyty grałam na okrągło. Muzyka była dla nas największą przyjemnością.

Nasze gwiazdy średniego pokolenia, mówiąc o pierwszych muzycznych fascynacjach, wspominają zazwyczaj Presleya, Beatlesów, Stonesów. Basia od samych początków uwielbiała czarną muzykę – Arethę Franklin i Steviego Wondera.

Zanim Basia przyłączyła się do Alibabek, była ich fanką.

– Uwielbiałam „Grajmy sobie w zielone" i „Kwiat jednej nocy". Śpiewanie tych piosenek było dla mnie spełnieniem marzeń. Alibabki nauczyły mnie estrady. Kiedy przyszłam do zespołu, miałam 18 lat.

W polskich muzycznych opracowaniach i anegdotach ciągle powraca fakt, że Basia śpiewała w Perfekcie.

– W Warszawie poznałam dwóch kolesiów – wspominała. – Postanowiliśmy pracować za granicą, co było wtedy szczytem marzeń. Któregoś dnia przyprowadzili chłopaka, który wrócił z kontraktu w Stanach Zjednoczonych. To był Zbyszek Hołdys. Założyliśmy zespół. Mieliśmy miesiąc rozgrzewki w Warszawie. A potem wyjechaliśmy do Stanów, gdzie byliśmy razem z osiem miesięcy. Zbyszek myślał, żeby zmienić zespół w nowy autorski projekt.

Zapytana o patent na sukces Basia odpowiedziała:

– Zdecydowałam się na stały wyjazd z kraju. Moja rodzina uważała, że jestem szalona. Nie miałam grosza przy duszy, nie znałam angielskiego. O karierze muzycznej za granicą nie marzyłam. Nie przebierałam w ofertach. Odpowiadałam na ogłoszenia debiutantów, którzy szukali wokalistki do nagrania utworów demo.

Przełomem okazało się spotkanie z pianistą Dannym White'em, który dał ogłoszenie w prasie.

– Kiedy wydaliśmy płytę „Who Side Are You Are" z zespołem Matt Bianco, a potem pierwszą płytę solową, obie różniły się od granej wówczas muzyki – opowiadała. – Radia, które nadawały nasze piosenki, miały poczucie, że jesteśmy ich odkryciem, i hołubiły nas.

Wylansowały Basię bez wielkiej pomocy wytwórni fonograficznej.

– Pamiętam, jak ktoś ważny z CBC powiedział mi, że gdy sprzeda się 10 tysięcy egzemplarzy „Time and Tide", urządzi wielkie party. Rozeszło się ponad 2 miliony płyt. Cieszyłam się, że można udowodnić wytwórni płytowej, że nie zna się na muzyce.