Przyciąga i odpycha od ponad 40 lat. Dla jednych wizjoner, dla innych zrzęda zapatrzony w przeszłość. Najsłynniejszy z żyjących Holendrów i zawsze pierwszy, by łajać holenderski futbol. Kłębowisko sprzeczności w szczupłym ciele. Otoczony tłumami wiernych wyznawców, ale też kolekcjoner przyjaciół zamienionych we wrogów. Nazywany Boskim, Chciwym, Chudym, Zbawicielem, Wyrocznią, Nosem. Filantrop i kłótnik. Jeden z piłkarzy wszech czasów, choć był wodzem reprezentacji słynącej z pięknych porażek. Genialny trener, który nigdy nie zrobił kursu trenerskiego. Założyciel własnego uniwersytetu, choć sam żadnego nie skończył. Rozchwytywany rozmówca i ekspert stacji telewizyjnych, o którym jeden z jego biografów powiedział: „Johan czasami gada bzdury. Ale to są zawsze interesujące bzdury".

Cruyff albo robi coś po swojemu, albo nie robi tego wcale. Więc i język traktuje jak rozsypankę wyrazową, a logikę ma własną i innej mu nie trzeba. Nazywają to mową cruyffijską: „Zanim popełnię błąd, to tego błędu nie popełniam"; „Włoscy piłkarze nie umieją z tobą wygrać, ale ty umiesz przegrać z włoskimi piłkarzami"; „Jakbym chciał, żebyście to zrozumieli, tobym to powinien lepiej wytłumaczyć".

Jak się włącza komputer

Tworzył jako piłkarz wielki Ajax Amsterdam z przełomu lat 60. i 70., wielką reprezentację Holandii lat 70., a jako trener wielką Barcelonę z początku lat 90. Potem rozbijał wielki Ajax, rozbijał wielką Holandię i rozbili mu wielką Barcelonę. Odchodził, ale nigdy nie był w stanie zostawić na dobre ani tych drużyn, ani swoich dwóch miast. Wychował się w Betondorp, modernistycznej dzielnicy Amsterdamu, w cieniu dawnego stadionu Ajaksu. Dziś jego domem jest elegancka Bonanova w Barcelonie, skąd spacerem, jak zawsze z wielkim psem u boku, może przejść do swojego sklepu ze sprzętem sportowym – markę Cruyff Classics stworzył już w latach 70. – albo ruszyć do klubu golfowego na wzgórzach za miastem. Ale charytatywną fundację zajmującą się przede wszystkim budową Cruyff Courts, czyli Orlików, założył w Amsterdamie. Uniwersytet dla sportowców, zwłaszcza tych, którzy szukają pomysłu na życie po karierze, też ma siedzibę w Holandii.