Zwykle decyduje kolejność wskazana w art. 10 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ale w razie sporu trzeba brać pod uwagę wolę zmarłego. To sedno najnowszego wyroku Sądu Najwyższego.
Artykuł 10 ust. 1 ustawy stanowi, że prawo pochowania zwłok ma najbliższa rodzina zmarłego, tj. małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), krewni boczni do czwartego stopnia pokrewieństwa, powinowaci do pierwszego stopnia w linii prostej (zięć, synowa). Z tym że prawo pochowania przysługuje osobie wymienionej w dalszej kolejności, dopiero gdy brakuje osoby w bliższej kolejności albo nie chce lub nie może ona go wykonać.
Czytaj też: Prawo do grobu a opłaty cmentarne i prawo do pochówku
Kwestie te wystąpiły w sprawie o przeniesienie szczątków na sąsiedni cmentarz zmarłej jesienią 2016 r. kobiety, o co wystąpiła jej córka. Kobieta cztery miesiące przez śmiercią, poważnie chora, wyprowadziła się z mieszkania zajmowanego z mężem, córką i synem poruszającym się na wózku inwalidzkim i zamieszkała z matką, siostrą i szwagrem, a wkrótce zmarła w hospicjum. I to siostra samodzielnie zdecydowała o pochówku na tamtejszym cmentarzu, nie konsultując tego z córką i mężem zmarłej. A ponieważ przynajmniej raz w tygodniu odwiedzają jej grób, dużą trudność sprawia im dowożenie niepełnosprawnego brata.
Dodajmy, że zmarła nigdy nie rozmawiała z mężem o miejscu pochówku, a w ostatnich dniach życia sporządziła testament, wydziedziczając go i zapisując spadek kościołowi, sprzedała też swoje mieszkanie niemal za połowę ceny siostrze, pobrała też ze wspólnego z mężem konta znaczną kwotę i nie można ustalić, co z nią zrobiła.
Sąd okręgowy uwzględnił żądanie córki, wskazując na jej pierwszeństwo w decydowaniu o pochówku przed siostrą zmarłej, zwłaszcza że decyzja ta utrudnia sprawowanie kultu bliższym krewnym zmarłej, przede wszystkim niepełnosprawnemu synowi, co narusza ich dobra osobiste. Sąd Apelacyjny w Poznaniu był jednak innego zdania i oddalił powództwo. Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego.
– Możliwość pojawienia się sprzeczności między dobrami osobistymi osób bliskich zmarłego sprawia, że konieczne jest znalezienie kryteriów ich usuwania. W typowej sytuacji kolejność wskazana w art. 10 odzwierciedla intensywność więzi zmarłego z bliskimi, ale w szczególnych okolicznościach możliwe jest, że zmarłego łączyła przed śmiercią silniejsza więź z osobami umieszczonymi na liście na dalszych miejscach czy nawet na niej niewskazanych. W takich wypadkach ta kolejność nie musi mieć rozstrzygającego znaczenia. Przepis ten bowiem należy do prawa publicznego i nie reguluje wprost problematyki dóbr osobistych – wskazał w uzasadnieniu sędzia SN Marcin Krajewski.
Co się tyczy przeniesienia szczątków, to nastąpić to może jedynie w szczególnej sytuacji, gdy jest jedynym sposobem pozwalającym na sprawowanie kultu osoby zmarłej przez uprawnionego (uprawnionych), zupełnie niemożliwe w dotychczasowym miejscu złożenia zwłok – dodał SN.
Sygnatura akt: II CSK 30/19
Prawne uwarunkowania prowadzenia e‑sklepu w 2022 roku
