Czy były przedsiębiorca powinien podlegać surowym rygorom sądowym

Zwrócił się o to zwykły trzyosobowy SN rozpatrujący pytanie prawne jednego z sądów II instancji (uchwała siedmiu sędziów będzie miała w SN sygn. II CZP 102/08)

.

Odpowiedź ma istotne konsekwencje praktyczne. Od niej zależy, czy sprawa przeciwko byłemu przedsiębiorcy wniesiona przez innego przedsiębiorcę toczyć się będzie w postępowaniu odrębnym obowiązującym w sprawach gospodarczych czy też w trybie zwykłym, obowiązującym gdy jedna ze stron albo obie nie są przedsiębiorcami.

W postępowaniu w sprawach gospodarczych obowiązują szczególne wymagania formalne i surowe rygory, które mają gwarantować ich sprawne i szybkie rozstrzyganie

. Za ich sprawą wykazanie swych racji bez fachowego pełnomocnika – adwokata lub radcy prawnego – jest w praktyce co najmniej trudne. Do tych rygorów należy przede wszystkim tzw. prekluzja dowodowa. Sprowadza się ona do tego, że wszczynający sprawę musi wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie podać w pozwie, z kolei pozwany musi wszystkie twierdzenia, zarzuty i dowody przedstawić w odpowiedzi na pozew.

Sankcją za uchybienie tym obowiązkom jest w jednym i drugim wypadku utrata prawa do powoływania ich w toku postępowania. Jednakże sąd może dopuścić twierdzenia i dowody później zgłoszone, jeśli powołanie ich w pozwie czy odpowiedzi na pozew nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.

Wskazana wątpliwość prawna powstała na tle konkretnej sprawy wniesionej przez spółkę z o.o. ADT Poland przeciwko Renacie K., ale jej wyjaśnienie przez siedmiu sędziów SN będzie miało, oczywiście, ogólniejsze znaczenie. Wskazana spółka domaga się zapłaty należności wynikającej z umowy zawartej z Renatą K. w zakresie prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Jednakże pozew przeciwko niej został wniesiony, gdy Renata K. utraciła status przedsiębiorcy. Z tego powodu sąd gospodarczy, do którego spółka skierowała pozew, przekazał go do wydziału cywilnego.

W postępowaniach gospodarczych obowiązują szczególne wymagania formalne

Na postanowienie to zażalenie wniosła spółka. Rozpatrujący je sąd II instancji dostrzegł na jego tle wskazane wyżej zagadnienie prawne i przedstawił je pod rozwagę zwykłemu składowi SN. Ten jednak uznał, że powinien je rozstrzygnąć powiększony skład Sądu Najwyższego. Źródłem wątpliwości jest brak korelacji czy nawet kolizja między definiującymi sprawy gospodarcze art. 4791 kodeksu postępowania cywilnego a art. 2 ust. 2 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych. W nowelizacji z 2006 r. do art. 479

1

k.p.c. dopisano, że „Zaprzestanie działalności przez którąkolwiek ze stron stosunku cywilnego po jego powstaniu nie wyłącza zastosowania przepisów niniejszego działu”, czyli przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych. Nie wprowadzono jednak takiej samej zmiany do art. 2 ust. 2 ustawy z 1989 r.