Trzeba dbać o własne sprawy także przed sądem

W takiej sytuacji strona musi ponosić konsekwencje nieprawidłowego orzeczenia. Takie jednoznaczne wnioski płyną z wyroku Sądu Najwyższego (sygn. IV CNP 217/07) wydanego na posiedzeniu niejawnym.

W sprawie, której dotyczy ten werdykt, chodzi o wyrok z sierpnia 2005 r., w którym sąd orzekł rozwód z wyłącznej winy Wojciecha W. Pozwoliło to jego byłej żonie zażądać – na podstawie art. 60 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – alimentów dla siebie. Sąd przyznał jego byłej żonie Agnieszce W. 120 zł miesięczne.

Była już żona alimentów tych by nie dostała, gdyby małżeństwo zostało rozwiązane bez orzekania o winie. Wówczas bowiem sąd może przyznać alimenty byłemu małżonkowi tylko, jeśli znajduje się w niedostatku. Niewinny małżonek natomiast może od małżonka winnego rozkładu pożycia żądać dla siebie alimentów także wówczas, gdy nie znajduje się w niedostatku. Była żona Wojciecha W. w niedostatku niewątpliwie się nie znajdowała.

Wojciech W. postanowił zakwestionować wyrok rozwodowy w opartej na art. 424

1

§ 1

kodeksu postępowania cywilnego

skardze do SN o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Wyrok Sądu Najwyższego uwzględniający taką skargę nie uchyla nieprawidłowego werdyktu, ale jest podstawą do zażądania od Skarbu Państwa odszkodowania za szkody wyrządzone tym orzeczeniem.

Wojciech W. powoływał się na art. 424

1

§ 2 k. p. c. Nie skorzystał bowiem z możliwości wniesienia apelacji od wyroku rozwodowego i orzeczenie wydane w I instancji się uprawomocniło.

W skardze skierowanej do SN twierdził, że wyrok ten narusza dwie podstawowe zasady porządku prawnego. Pierwsza to zasada dyspozytywności, czyli związania sądu zgodnym wnioskiem stron. Chodzi o to, że małżonkowie W. złożyli w pozwie wniosek o rozwód bez orzekania o winie. Jako drugą naruszoną zasadę Wojciech W. wskazał prawo do obrony. Twierdził, że został go pozbawiony, bo w przekonaniu, że sąd orzeknie zgodnie z tym wnioskiem, nie zgłaszał żadnych dowodów dla obrony swoich praw, nie kontrolował postępowania, nie stawił się na ogłoszenie wyroku i nie zaskarżył go.

Sądu Najwyższego ta argumentacja nie przekonała. Skarga Wojciecha W. została odrzucona.

SN w uzasadnieniu zaznaczył, że sytuacja przewidziana w art. 424

1

§ 2 k.p.c., na którą powoływał się Wojciech W., jest wyjątkiem od zasady zapisanej w art. 424

1

§ 1 k.p.c. Jeśli strona nie skorzystała z możliwości wniesienia apelacji, muszą jednocześnie być spełnione obie przesłanki przewidziane wart. 424

1

§ 2 k.p.c., tj. wyjątkowość wypadku oraz niezgodności z prawem kwestionowanego orzeczenia o kwalifikowanym charakterze: naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.

Wyjątkowy wypadek odnosi się także do przyczyn nieskorzystania ze środków zaskarżenia. Chodzi o wyjątkowe okoliczności obiektywnie uniemożliwiające wniesienie apelacji, zażalenia czy skargi kasacyjnej takie jak ciężka choroba, katastrofa, klęska żywiołowa czy wyjątkowe okoliczności leżące po stronie osób trzecich, a nie o przyczyny subiektywne wynikające z woli lub zaniedbań strony – tłumaczy Sąd Najwyższy.