Jak rozliczyć wspólną budowę na działce męża

[b]Sąd Najwyższy potwierdził (sygn. III CZP 34/10)[/b], że żądanie przyznania takiego domu małżonek niebędący właścicielem gruntu może zgłosić już w trakcie sprawy o podział majątku dorobkowego. Nie oznacza to jednak, że takie żądanie sąd uwzględni. O tym decydują okoliczności konkretnej sprawy.

Najczęściej do podziału majątku wspólnego, dorobkowego dochodzi w związku z rozwodem. Niejednokrotnie jednak taki podział staje się potrzebny wskutek śmierci jednego z małżonków.

[srodtytul]Spadek dla jednej córki [/srodtytul]

Tadeusz J. ożenił się w 1977 r. Z żoną Alicją J. na działce, którą nabył przed ślubem, wybudowali dom głównie z bieżących dochodów objętych wspólnością majątkową małżeńską. Dom był ich wspólnym życiowym centrum aż do śmierci Tadeusza J., który zostawił testament, wskazując w nim jako jedyną spadkobierczynię córkę z pierwszego małżeństwa Katarzynę G. Sąd stwierdził nabycie przez nią spadku w grudniu 2004 r.

W 2008 r. Alicja J. wystąpiła do sądu z wnioskiem o podział majątku wspólnego jej i zmarłego męża, a jednocześnie o zobowiązanie pasierbicy, która jako spadkobierczyni stała się właścicielką nieruchomości z domem, do przeniesienia na nią udziału wynoszącego 1/2. Trzeba bowiem wiedzieć o zasadzie, że budynki i budowle są własnością tego, kto jest właścicielem gruntu. Art. 231 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70928]kodeksu cywilnego[/link], na który powołała się Alicja J., pozwala jednak osobie, która wzniosła budynek na cudzym gruncie, domagać się przeniesienia na nią własności zajętej na ten cel działki. Alicja J. chciała, aby po przeniesieniu na nią udziału sąd zniósł współwłasność przez przyznanie jej nieruchomości z domem.

Sąd na podstawie opinii biegłego ustalił wartość nieruchomości na 167,8 tys. zł, wartość gruntu na 71,5 tys. zł i ustalił, że nakład Tadeusza J. z majątku osobistego na budowę domu wynosił 9,4 tys. zł.

[srodtytul]Dla wdowy tylko spłaty [/srodtytul]

Sąd uwzględnił żądanie wdowy co do przeniesienia na nią udziału w nieruchomości. Wyznaczył za to wynagrodzenie dla córki w kwocie 35,75 tys. zł, tj. 1/2 wartości działki. Uznał, że Alicja J. objęła nieruchomość w samoistne posiadanie z chwilą ślubu z Tadeuszem J. i że była jej samoistną posiadaczką w dobrej wierze, co w świetle art. 231 k.c. warunkuje możliwość zgłoszenia tego rodzaju żądania.

Przyznał przy tym nieruchomość Katarzynie G., a spłatę pieniężną wdowie i nakazał, by opróżniła nieruchomość i wydała ją pasierbicy. O takim werdykcie zadecydowało to, że między kobietami istniał konflikt i pozostawienie współwłasności nie miałoby sensu. Jedynym dochodem Alicji J. jest renta w kwocie 760 zł miesięcznie. Prawdopodobieństwo, że zgromadzi ona środki na spłatę pasierbicy, są więc bardzo nikłe. Katarzyna G. ma natomiast znaczny potencjał finansowy.

Od tego postanowienia apelację wniosła Alicja J. Domagała się m.in. zniesienia współwłasności poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali w spornym domu. Katarzyna G. także była niezadowolona z rozstrzygnięcia.

Sąd przed rozpatrzeniem obu apelacji powziął wątpliwości proceduralne. Nie był pewien, czy może w orzeczeniu kończącym postępowanie o podział majątku wspólnego orzec o roszczeniu przewidzianym w art. 231 k. c. SN odpowiedział na jego pytanie twierdząco, ale zaznaczył, że sąd może też wydać postanowienie częściowe lub wstępne, jeśli uzasadniają to okoliczności sprawy. Podobnie, wyjaśniając inną jeszcze wątpliwość zgłoszoną w pytaniu prawnym, SN stwierdził, że o tym, czy roszczenie takie uwzględnić, czy zasądzić odpowiednią kwotę jako zwrot nakładów na wzniesienie domu poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków, decydują okoliczności sprawy.