Kabel podziemny zamiast linii napowietrznej

[b]Sąd Najwyższy w uchwale z 2 czerwca 2010 r. (sygn. III CZP 36/10)[/b] uznał, że właścicielowi wolno żądać tego od firmy przesyłowej także wtedy, gdy nabyła ona służebność przez zasiedzenie, a potrzeba modyfikacji służebności nastąpiła wcześniej.

[srodtytul]Właściciele chcą zmiany [/srodtytul]

Z takim żądaniem wystąpiło trzech współwłaścicieli nieruchomości położonej w Toruniu, która ma od 1998 r. status działki budowlanej. Na nieruchomości tej znajduje się napowietrzna linia energetyczna należąca do firmy przesyłowej Energa-Operator SA. Wybudował ją w 1974 r. poprzednik prawny tej firmy i on oraz jego następcy korzystali z tej nieruchomości w sposób odpowiadający dzisiejszej służebności przesyłu. Ponieważ przez 30 lat właściciele działki protestowali przeciwko temu, nie domagali się usunięcia linii, po 30 latach, tj. w 2004 r., przedsiębiorca energetyczny nabył tę służebność przez zasiedzenie.

W pasie 5 m od tej linii nie wolno wznosić budynków. Na nieruchomości znajduje się też pas ochronny planowanej linii energetycznej, co sprawia, że linia zabudowy jest przesunięta o 7 m w głąb działki.

W 2009 r. współwłaściciele wystąpili do sądu przeciwko firmie Energa-Operator o zmianę treści służebności. Żądali, by w miejsce prawa do utrzymywania linii napowietrznej sąd ustanowił prawo do posadowienia przewodów podziemnej linii energetycznej o takiej samej mocy przebiegających wzdłuż granicy nieruchomości. Powołali się na art. 291 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=130D0AB5268785CF3EDEF22BD3F11D3A?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] przyznający właścicielowi nieruchomości obciążonej służebnością gruntową prawo domagania się zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, jeśli po jej ustanowieniu powstanie ważna potrzeba gospodarcza, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmiernie duży uszczerbek nieruchomości władnącej. W takim wypadku właścicielowi nieruchomości władnącej należy się wynagrodzenie od właściciela nieruchomości obciążonej.

[srodtytul]Ważna potrzeba gospodarcza [/srodtytul]

W tej sprawie tą ważną potrzebą gospodarczą uzasadniającą żądanie modyfikacji służebności był zamiar racjonalnego wykorzystania działki na cele budowlane i wzrost jej wartości w związku z zastąpieniem linii napowietrznej kablem podziemnym. Sąd I instancji ustalił, że przebudowa linii elektrycznej jest dopuszczalna i nie zwiększy kosztów przesyłu energii. Uwzględnił żądanie współwłaścicieli i przyznał przedsiębiorstwu przesyłowemu wynagrodzenie w zaproponowanej przez nich wysokości, tj. 2 tys. zł. Firma ta domagała się 40 tys. zł, bo taki, jak twierdzi, jest koszt przełożenia linii. W uzasadnieniu wyroku sąd I instancji podkreślił, że nie ma zgody, także w orzecznictwie SN, co do tego, czy wynagrodzenie za zamianę treści lub sposobu wykonywania służebności obejmuje także koszt wykonania robót niezbędnych do dokonania tej modyfikacji. Sam opowiedział się za poglądem, że koszt ten właściciela nieruchomości służebnej nie obciąża.

W apelacji od tego wyroku firma przesyłowa zarzuciła naruszenie art. 291 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=130D0AB5268785CF3EDEF22BD3F11D3A?id=70928]k.c.[/link] Naruszenia tego upatrywała w błędnym przyjęciu, że istniała w tym wypadku ważna potrzeba gospodarcza uzasadniająca zmianę oraz w ustalaniu rażąco niskiego wynagrodzenie za jej dokonanie. Twierdziła, że od nabycia przez nią służebności, tj. od 2004 r., nie zaszły żadne zmiany, które uzasadniałyby żądanie powodów.

Sąd II instancji powziął w związku z tą sprawą dwie wątpliwości natury zasadniczej i zwrócił się o ich wyjaśnienie do SN.

Pierwsza sprowadza się do pytania, czy jeśli służebność przesyłu powstała wskutek zasiedzenia, właściciel nieruchomości nią obciążonej może domagać się jej zmiany, jeśli ważna potrzeba powstała przed zasiedzeniem. Zdaniem sądu z art. 291 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=130D0AB5268785CF3EDEF22BD3F11D3A?id=70928]k.c.[/link] w związku z art. 305 (4) [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=130D0AB5268785CF3EDEF22BD3F11D3A?id=70928]k.c.[/link], nakazującego do służebności przesyłu odpowiednio stosować przepisy o służebnościach gruntowych, wynika, że możliwość ta dotyczy służebności ustanowionej", a więc powstałej w drodze czynności prawnej (umowy). SN był innego zdania, bo na wskazane pytanie udzielił w swej uchwale odpowiedzi twierdzącej.

Druga wątpliwość wyraża się w pytaniu, czy wynagrodzenie za modyfikację służebności przesyłu może obejmować również koszty jej przeprowadzenia. Sąd Najwyższy także na to pytanie odpowiedział twierdząco. Uznał, że [b]kosztami modyfikacji można obciążać właściciela nieruchomości[/b].