Programy lojalnościowe mogą mieć kłopoty z odliczeniem VAT

[b]Po wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 7 października 2010 r. (w sprawach połączonych C-53/09 i C-55/09 Loyalty Management UK Ltd – dalej LMUK i Baxi Group Ltd – dalej Baxi)[/b] będą mieć z tym problem.

[srodtytul]Brytyjska sprawa[/srodtytul]

LMUK i Baxi uczestniczyli w programach lojalnościowych, w których konsumenci wymieniali zgromadzone punkty na nagrody w postaci towarów lub usług. Przyznanie nagrody uwarunkowane było zakupem przez konsumenta określonego w regulaminie programu wolumenu towarów lub usług od sponsorów programu (firm, w imieniu których był on organizowany).

LMUK pełnił rolę zewnętrznego operatora programu, tj. obciążał sponsorów określoną kwotą za każdy wymieniony przez konsumenta punkt w zamian za nagrodę oraz opłatą roczną za wprowadzanie do obrotu, rozwój i promocję programu lojalnościowego.

Kupował nagrody od zewnętrznych dostawców, którzy w zamian za wynagrodzenie należne od LMUK przekazywali prezenty bezpośrednio konsumentom. LMUK traktował kwoty należne zewnętrznym dostawcom jako wynagrodzenie z tytułu ich usług i odliczał VAT z wystawionych przez nich faktur.

Natomiast Baxi pełnił rolę sponsora w programie lojalnościowym, jako producent urządzeń grzewczych, który premiował swoich klientów nagrodami, w zamian za zgromadzone punkty. Nagrody te nabywał i wydawał konsumentom w imieniu Baxi zewnętrzny operator programu. Z tego tytułu obciążał Baxi wynagrodzeniem za „usługi”, polegające na obsłudze programu, naliczając VAT.

[srodtytul]Wynagrodzenie za dostawę, nie za usługę[/srodtytul]

W obu przypadkach Trybunał przychylił się do stanowiska brytyjskich organów podatkowych, że dostawcy wydający konsumentom nagrody w imieniu operatorów (LMUK) czy sponsorów programów lojalnościowych (Baxi) wykonują dostawę towarów na rzecz konsumentów, chociaż pobierali za te czynności opłatę od operatorów i sponsorów.

Trybunał przyjął więc, że sporna opłata jest w świetle przepisów VI dyrektywy wynagrodzeniem zapłaconym przez osobę trzecią (LMUK i Baxi) z tytułu dostawy towarów, tj. prezentów lojalnościowych dla klientów (a więc nie z tytułu usług między dostawcą nagród a operatorem/sponsorem, jak twierdzili LMUK i Baxi).

[srodtytul]Co z prawem do odliczenia[/srodtytul]

Tym samym Trybunał zakwestionował pośrednio (tj. nie wskazując tego wprost w wyroku) prawo LMUK i Baxi do odliczenia VAT z faktur wystawionych przez dostawców nagród, przekazujących je konsumentom.

Organy podatkowe, do których stanowiska przychylił się ETS, nie dopatrzyły się bowiem bezpośredniego związku między dostawą towarów (pomiędzy dostawcą wydającym nagrody a konsumentami je otrzymującymi) a inną sprzedażą podlegającą VAT u LMUK i Baxi, który uzasadniałby prawo do odliczenia przez nich VAT od tej dostawy.

Negując istnienie związku bezpośredniego, ETS jednocześnie nie wypowiedział się, czy występuje związek pośredni uzasadniający odliczenie. Nie miał wprawdzie wątpliwości, że przeniesienie nagród przez dostawcę na uprawnionych konsumentów, uczestników programu lojalnościowego, w zamian za wynagrodzenie uzyskane od operatora (LMUK) czy sponsora (Baxi), jest czynnością odpłatną w rozumieniu VAT.

Jednak nie pokusił się o szerszą ocenę stosunku między sponsorami a operatorami programów. Ograniczył się jedynie do określenia charakteru czynności wydania nagrody konsumentowi, bez szerszego powiązania jej ze sprzedażą towarów i usług przez sponsorów, która przecież warunkuje ekonomicznie przyznanie nagrody konsumentom jako klientom sponsorów.

[ramka][b]Komentuje Małgorzata Bomba-Podsiedlik, doradca podatkowy w Rödl & Partner[/b]

Trybunał wydał wyrok niekorzystny dla operatorów i sponsorów programów lojalnościowych, przerzucając na nich ciężar ekonomiczny naliczonego VAT, mimo że ostatecznym konsumentem nagród są uczestnicy programów (to oni są nagradzani prezentami). Wydaje się, że przeczy to podstawowej zasadzie VAT, tj. opodatkowania ostatecznej konsumpcji, zgodnie z którą to konsumenci powinni ponosić ekonomiczny ciężar podatku.

Inną niekorzystną konsekwencją tego orzeczenia jest to, że mimo wielu lat orzekania przez sądy krajowe i ETS nie wyklarowała się dotąd jednoznaczna linia, pozwalająca rozwiać wątpliwości podatników co do rozliczenia VAT od transakcji zawierających w sobie elementy zarówno świadczenia usługi, jak i dostawy towaru (czy należy traktować je jako jednorodne świadczenie, czy jako kilka odrębnych).

Wyrok Trybunału może także sprowokować problemy z odliczeniem VAT po stronie firm obsługujących programy lojalnościowe

w Polsce, tych które na własny rachunek bądź w imieniu zleceniodawców akcji promocyjnych (sponsorów) kupują nagrody od zewnętrznych dostawców, jednak nie wydają ich bezpośrednio klientom w zamian za zgromadzone przez nich punkty, lecz ich przekazanie zlecają tym zewnętrznym dostawcom.

Ze względu na to, że na razie nie jest planowana nowelizacja przepisów ustawy o VAT dotyczących opodatkowania nieodpłatnych wydań, problem ten nie dotknie boleśnie polskich przedsiębiorców.

Biorąc pod uwagę powszechnie akceptowaną aktualnie interpretację ustawy o VAT, że co do zasadny nieodpłatne wydanie towarów przez sponsorów programu na cele związane z prowadzonym przez nich przedsiębiorstwem nie powinno podlegać opodatkowaniu, z zachowaniem prawa do odliczenia, nagrody mogą być nadal wydawane bezpośrednio konsumentom przez sponsorów.

Z punktu widzenia interesów sponsorów (tj. w celu uniknięcia opodatkowania VAT nieodpłatnych wydań nagród) nie ma bowiem uzasadnienia wykorzystywanie przez nich struktury z udziałem zewnętrznego operatora, obsługującego program lojalnościowy.

Takie rozwiązanie mogłoby mieć dla nich sens w razie opodatkowania nieodpłatnych wydań w związku z prowadzonym przedsiębiorstwem.

Niestety, komentowany wyrok Trybunału może ograniczyć jego atrakcyjność, z uwagi na ograniczenie prawa do odliczenia VAT przez tych operatorów.

W świetle omawianego wyroku warto zatem uważnie przyjrzeć się wdrożonym programom lojalnościowym, szczególnie gdy ich prowadzenie zlecone zostało podmiotom zewnętrznym. [/ramka]

[ramka][b]Dwa odrębne świadczenia[/b]

Swoje dyskusyjne stanowisko polegające na uznaniu wydania nagród za dostawę towarów, nie za świadczenie usług, Trybunał uzasadnił koniecznością uwzględnienia w sprawach Baxi i LMUK „rzeczywistych zdarzeń gospodarczych” jako kryterium rozstrzygnięcia, jaki charakter mają te czynności.