Radca prawny w spółce nie jest podatnikiem VAT

Tak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 stycznia 2011 r. (I FSK 1312/10).

Zdaniem NSA to, że radca prawny "osobiście" wykonuje zawodowe czynności nie może przesądzać o jego statusie, jako podatnika.

„W sytuacji gdy pomoc prawną z urzędu na zlecenie sądu świadczy radca prawny wykonujący zawód w spółce, podatnikiem podatku od towarów i usług zobowiązanym do wystawienia faktury VAT z tytułu wykonanej usługi jest spółka” - stwierdził NSA.

W sprawie rozpatrywanej przez sąd radca prawny wykonywał swój zawód jedynie jako wspólnik w spółce osobowej (w kancelarii). Nie prowadził samodzielnej działalności gospodarczej. Mimo to fiskus uznał, że skoro radca świadczy również pomoc prawną jako pełnomocnik z urzędu, to z tytułu tej działalności jest podatnikiem VAT.

Fiskusa nie przekonały argumenty, że z samej umowy spółki wynika ograniczenie możliwości świadczenia pomocy prawnej wyłącznie do działania w imieniu i na rachunek kancelarii. Argumentował, że przy świadczeniu usług pomocy prawnej z urzędu nie jest możliwe przeniesienie odpowiedzialności na zleceniodawcę. Nie ma znaczenia, że wykonując czynności pomocy prawnej z urzędu radca korzysta z pomieszczeń i sprzętu kancelarii, która ponosi odpowiedzialność cywilną za szkody powstałe w wyniku jego czynności.

Innego zdania były WSA i NSA.

„Fakt wyznaczenia konkretnego radcy prawnego na pełnomocnika z urzędu nie czyni z niego automatycznie podmiotu podatku od towarów i usług. Podatnikiem tym jest spółka (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT), faktu tego nie zmienia wyznaczenie konkretnego radcy prawnego do świadczenia usługi prawnej z urzędu - stwierdził NSA. - W takim przypadku, z przyczyn procesowych, faktycznie usługodawcą będzie wyznaczony radca prawny, a podatnikiem podatku od towarów i usług pozostanie spółka (...) Skoro zatem skarżący wykonuje zawód radcy prawnego w spółce osobowej, to brak jest jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia dla przyjęcia, że świadczona przez niego pomoc prawna z urzędu na zlecenie sądu stanowi odrębną działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT obok działalności gospodarczej prowadzonej w tej spółce. W konsekwencji brak jest także podstaw do nałożenia na radcę prawnego obowiązku rejestracji samodzielnej działalności gospodarczej, podczas gdy wybrał on formę wykonywania zawodu w spółce.

Jak wykonuje zawód radca prawny

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce:

1) cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 126, poz. 1069, z późn. zm.);

2) partnerskiej, w której partnerami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej;