Wspólnikom uda się odzyskać nadpłacony VAT

[b]Tak orzekł Trybunał Konstytucyjny orzekł w wyroku z 10 marca 2009 r. (P 80/08). [/b]

Jakie konsekwencje ma wyrok dla wspólników zlikwidowanych spółek cywilnych? Okazuje się, że mogą odzyskać nadpłacony podatek.

[srodtytul]Fiskus odmawia...[/srodtytul]

Sprawa rozpoznawana przez Trybunał Konstytucyjny dotyczyła skargi byłej wspólniczki zlikwidowanej w 2006 r. spółki cywilnej. Spółka prowadziła działalność gospodarczą. Była też zarejestrowanym podatnikiem VAT.

W 2005 r. w firmie była przeprowadzana kontrola w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania VAT za 2001 r.

W 2006 r. spółka złożyła zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT z uwagi na jej likwidację. W związku z tym dyrektor urzędu kontroli skarbowej umorzył postępowanie kontrolne. Jednocześnie doręczył byłym wspólnikom informację, że podatek należny w poszczególnych miesiącach 2001 r. został przez spółkę zawyżony.

Wspólniczka złożyła do urzędu skarbowego wniosek o stwierdzenie nadpłaty, a następnie kolejne wnioski dotyczące nadpłaty w kolejnych latach.

Naczelnik urzędu skarbowego umorzył te postępowania jako bezprzedmiotowe, wskazując, że uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty oraz do korekty deklaracji przysługuje podatnikowi, czyli spółce. Wskutek zaprzestania działalności i likwidacji spółki prawo do zwrotu nadpłaty nie przysługuje jej byłym wspólnikom, nie są bowiem oni następcami prawnymi podatnika.

[srodtytul]... a sąd pyta Trybunał[/srodtytul]

Sprawa trafiła na wokandę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który zwrócił się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego.

W ocenie WSA możliwe jest określenie i wyegzekwowanie zobowiązań podatkowych od byłych wspólników. Ustawodawca nie uwzględnił jednak okoliczności, w której określenie zobowiązania podatkowego po rozwiązaniu spółki cywilnej lub tuż przed rozwiązaniem doprowadzić może do sytuacji powstania jednocześnie zaległości podatkowej i nadpłaty.

Po rozpoznaniu sprawy Trybunał orzekł, że art. 75 par. 2 pkt 1 lit. b i par. 3 oraz art. 81 par. 1 ordynacji podatkowej w takim zakresie, w jakim nie reguluje trybu złożenia korekty deklaracji i wniosku o stwierdzenie nadpłaty VAT przez byłych wspólników rozwiązanej spółki cywilnej, są niezgodne z konstytucją.

[srodtytul]Co wynika z uzasadnienia [/srodtytul]

Trybunał wskazał na różnice w sposobie traktowania spółki cywilnej, w ramach której wspólnicy prowadzą wspólną działalność gospodarczą na gruncie prawa cywilnego i podatkowego. Niezależnie od braku zdolności prawnej na tle prawa cywilnego spółka ta jest bowiem uznawana za podatnika VAT. Problemy, jakie w związku z tym powstają, najwyraźniej widać w sytuacji rozwiązania spółki.

Przepisy kodeksu cywilnego nie regulują precyzyjnie fazy likwidacji spółki cywilnej. W praktyce funkcjonowania organów podatkowych przyjęta jest więc interpretacja, w myśl której spółka traci swój byt prawny – jako podatnik VAT – z chwilą zaistnienia przyczyny rozwiązania spółki. Na wspólnikach rozwiązanej spółki cywilnej ciąży odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki, a także obowiązek sporządzenia tzw. spisu z natury i zapłaty VAT od remanentu likwidacyjnego. Nie mają oni natomiast możliwości złożenia korekty deklaracji i wniosku o stwierdzenie nadpłaty VAT za okres, w którym spółka prowadziła działalność.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozwiązanie takie narusza zasadę sprawiedliwości społecznej. Istniejąca niespójność rozwiązań prawa cywilnego i podatkowego powoduje bowiem, że wspólnicy, jako osoby ponoszące ekonomiczny ciężar podatku i będące współwłaścicielami majątku spółki, nie mają możliwości odzyskania nadpłaconego podatku – podsumował Trybunał Konstytucyjny.

[ramka][b]Trzeba składać wnioski[/b]