Nieznane fakty wznowią sprawę wekslową

[b]Sąd Najwyższy w wyroku (sygn. V CSK 369/09)[/b] potwierdził, że taką okolicznością faktyczną istniejącą w toku sprawy, a wykrytą po jej prawomocnym zakończeniu, może być pozorność czynności, która stanowiła podstawę uwzględnienia powództwa.

[srodtytul]Weksel zbyty przez indos [/srodtytul]

Początek tej sprawie dały umowy ze spółką z o.o. T., na których zabezpieczenie małżonkowie Alina i Zdzisław W. wystawili weksel gwarancyjny in blanco. Spółka wypełniła weksel na kwotę 180 tys. zł, a następnie zbyła go na rzecz Tomasza B., który pracował wówczas u prezesa spółki T. We wrześniu 2005 r. Tomasz B. wystąpił przeciwko małżonkom W. do sądu o zapłatę tej kwoty.

W toku innego postępowania, wszczętego przez małżonków W. przeciwko spółce T., zapadł wyrok ustalający nieważność umów, które były podstawą do wystawienia weksla, co oznacza, że dług nim zabezpieczony nie istnieje.

W związku z tym w procesie wytoczonym przez Tomasza B. małżonkowie W., powołując się na art. 17 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E87A82C8D2AC9952E50DD08733A0103F?id=70938]prawa wekslowego[/link], argumentowali, że nabył on weksel w złej wierze, działając świadomie na ich szkodę, by uniemożliwić im podniesienie zarzutu nieważności umów, których wykonanie weksel miał zabezpieczać.

[srodtytul]Cesja zwrotna[/srodtytul]

Sąd I instancji oddalił żądanie Tomasza B. Sąd II instancji zmienił jednak ten wyrok i uznał, że małżonkowie W. mają mu zapłacić. W jego ocenie bowiem nie wykazali, że Tomasz B., nabywając weksel, świadomie działał na ich szkodę. Nie mogą więc, skoro weksel został puszczony w ruch, zasłaniać się zarzutami opartymi na swych stosunkach osobistych ze spółką, czyli nieważnością umów będących podstawą wystawienia weksla.

Po tym wyroku małżonkowie W. wystąpili przeciwko spółce T., domagając się od niej na podstawie art. 405 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=565BF5C0CB85DE305D6D5FFA623D4970?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] zwrotu pieniędzy zapłaconych Tomaszowi B. Dopiero wtedy dowiedzieli się, że Tomasz B. w drodze cesji zwrotnej przeniósł część należności wekslowej, którą oni spłacili, z powrotem na spółkę.

Małżonkowie wnieśli więc skargę o wznowienie postępowania z weksla. Wskazali jako uzasadnienie skargi to, że istniała w toku postępowania nieznana im pozorność umowy zbycia praw weksla na rzecz Tomasza B. O tej pozorności miała świadczyć przede wszystkim wspomniana cesja zwrotna.

[srodtytul]Liczą się przesłanki pozorności [/srodtytul]

Sąd apelacyjny w postanowieniu z czerwcu 2008 r. odrzucił skargę o wznowienie postępowania. Uznał bowiem, że małżonkowie W. powołali w niej fakty i dowody powstałe dopiero po zakończeniu postępowania.

Nie zgodził się z tym Sąd Najwyższy, który wskutek zażalenia małżonków W. uchylił to postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. W jego ocenie [b]wskazana jako podstawa skargi pozorność indosu dokonanego we wrześniu 2005 r. była powołaniem się na fakt, który nastąpił w toku postępowania w tej sprawie, ale nie był małżonkom W. znany[/b].

Sąd Najwyższy zaznaczył, że inną kwestią jest to, że powołali oni również inne okoliczności faktyczne i dowody dla wykazania, że zbycie weksla było czynnością pozorną.

Po ponownym rozpatrzeniu skargi sąd II instancji, wbrew stanowisku SN, oddalił ją. W jego ocenie indos nie był czynnością pozorną. Uznał przy tym, że przesłanki z art. 17 prawa wekslowego i przesłanki pozorności wynikające z art. 83 § 1 k.c. są takie same.

Gdy sprawa po raz drugi trafiła na wokandę SN, uchylił on ten werdykt i jeszcze raz przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

– W art. 17 prawa wekslowego kładzie się generalnie nacisk na kwalifikowaną złą wolę nabywcy – tłumaczyła sędzia Gromska-Szuster. Natomiast [b]w świetle art. 83 § 1 k.c. istotna jest świadomość i wola osoby zbywającej, która nie chce skutku tej czynności, a nabywca o tym wie. Sąd powinien więc zbadać przesłanki wskazujące na pozorność, a nie chęć szkodzenia i złą wolę nabywcy[/b].

W ocenie SN o pozorności mogą świadczyć także okoliczności, które nastąpiły po wydaniu wyroku w sprawie wekslowej, w tym przeniesienie zwrotne.