Które wydatki związane z emisją akcji są kosztem

[b]Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 24 stycznia 2011 r. (II FPS 6/10)[/b] rozstrzygnął kwestię ujęcia dla celów podatkowych wydatków ponoszonych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego w drodze emisji akcji i złagodził negatywne stanowisko prezentowane dotychczas przez większość składów tego sądu.

Uznał, że tylko wydatki związane z emisją nowych akcji, bez których nie jest możliwe podwyższenie przez spółkę akcyjną kapitału zakładowego, nie są kosztami uzyskania przychodów.

Wyjaśnił, że tylko wydatki warunkujące podwyższenie kapitału zakładowego, czyli w rozumieniu NSA bezpośrednio związane z tą operacją, nie mogą być uwzględnione w rozliczeniach podatku dochodowego. Pozostałe są kosztem uzyskania przychodu.

[srodtytul]Kompromisowe rozwiązanie[/srodtytul]

Dotychczas stanowisko organów podatkowych najczęściej było niekorzystne dla podatników, odmawiały one spółkom prawa do rozpoznania jako koszty podatkowe wszelkich wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego.

Uchwała NSA jest kompromisowym rozwiązaniem. Jest korzystna dla spółek giełdowych i spółek planujących wejście na giełdę, gdyż pozwala na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów znacznej części wydatków ponoszonych w związku z emisją akcji na rynku giełdowym (np. koszty przygotowania prospektu emisyjnego, koszty doradztwa).

Nie rozwiązuje jednak problemów spółek, które korzystają z finansowania w formie podwyższenia kapitału zakładowego poza rynkiem giełdowym. One ponoszą bowiem tę część kosztów, która została uznana za niestanowiącą kosztu uzyskania przychodów.

[srodtytul]Dwie grupy wydatków[/srodtytul]

NSA wyodrębnił dwie grupy wydatków ponoszonych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego poprzez emisję akcji, tj. warunkujące podwyższenie kapitału zakładowego oraz pozostałe wydatki związane z emisją akcji. Tylko pierwsza została wyłączona z kosztów podatkowych.

Które kwoty może więc uwzględnić spółka podwyższająca kapitał? Jeśli oprzemy się wyłącznie na uzasadnieniu ustnym uchwały NSA, ich jednoznaczne wskazanie będzie trudne. Do momentu pojawienia się pisemnego uzasadnienia można jednak posiłkowo odwołać się do postanowienia [b]NSA z 17 sierpnia 2010r. (II FSK 577/09)[/b], które było źródłem jej wydania.

Jako wydatki bezpośrednio związane z podwyższeniem kapitału (bez których nie może do niego dojść) wymienia ono m.in. opłaty notarialne i sądowe oraz podatek od czynności cywilnoprawnych.

Druga grupa obejmuje koszty: przygotowania prospektu emisyjnego, publicznego jego udostępnienia, poszukiwania inwestorów, techniczno-organizacyjnej obsługi i prowadzenia oferty publicznej.

Usługi te mogą obejmować szeroko rozumiane doradztwo, w tym pomoc prawną, usługi audytorskie, wyceny, usługi marketingowe, usługi i pośrednictwo firmy inwestycyjnej. Koszty z tego tytułu są kluczową pozycją w wydatkach spółek giełdowych. Pozbawianie ich prawa do uwzględnienia tych wydatków w rozliczeniu podatkowym jest więc znacznym obciążeniem.

Istniejące wątpliwości co do zakresu wydatków uznanych za koszty podatkowe powinno ostatecznie rozwiać pisemne uzasadnienie uchwały NSA (może się ono pojawić w ciągu miesiąca).

[srodtytul]Korekta rozliczeń[/srodtytul]

Rozstrzygnięcie NSA otwiera przed spółkami giełdowymi możliwość skorygowania rozliczeń podatkowych za poprzednie lata podatkowe, w których poniosły one wydatki związane z emisją akcji. Korekta może dotyczyć lat podatkowych od 2005 r. włącznie, rozliczenia za ten okres nie uległy jeszcze przedawnieniu.

Bazując na uchwale NSA, można bowiem uznać, że podatnicy zawyżyli podstawę opodatkowania i należny podatek przez nieuwzględnienie części wydatków poniesionych w związku z emisją akcji.

W takim wypadku można wystąpić o zwrot nadpłaty. Pierwszym krokiem jest ustalenie, których wydatków spółka nie zaliczyła do kosztów podatkowych, mimo że w świetle uchwały miała do tego prawo. Następnie należy skorygować deklarację podatkową (CIT-8) i jednocześnie sporządzić wniosek o stwierdzenie nadpłaty.

Nadpłata, co do zasady, powstaje z dniem złożenia zeznania rocznego. Podatnik ma prawo złożyć wniosek o jej stwierdzenie, jeżeli kwestionuje wysokość wykazanego w zeznaniu i zapłaconego podatku. Musi jedynie pamiętać, aby jednocześnie złożyć poprawione zeznanie podatkowe za rok podatkowy, którego rozliczenie chce skorygować.

Jeżeli prawidłowość korekty nie budzi wątpliwości, to urząd skarbowy zwraca nadpłatę bez wydawania decyzji o jej stwierdzeniu.

[srodtytul]Warto poczekać na uzasadnienie[/srodtytul]

NSA dostarczył podatnikom argumentów przemawiających za możliwością uznania części wydatków za koszty uzyskania przychodów. Ze złożeniem wniosków o stwierdzenie nadpłaty warto jednak poczekać do opublikowania pisemnego uzasadnienia uchwały. Może ono bowiem zawierać argumentację, którą warto przywołać.

Standardową i często spotykaną formułą w pismach organów podatkowych, odnoszącą się do powołanych przez podatników orzeczeń sądowych, jest stwierdzenie, że co do zasady nie są one źródłem prawa i wiążą strony postępowania w konkretnej indywidualnej sprawie. Podatnicy powinni liczyć się z takim podejściem organów podatkowych.

Należy jednak podkreślić, że jest ono nieuzasadnione i łamie zasadę prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Jeśli organy podatkowe kwestionują prawidłowość przedstawionej w uchwale NSA wykładni i słuszności podnoszonych w niej argumentów, to powinny odnieść się do nich oraz podać przyczyny i uzasadnienie odmowy ich przyjęcia.

[ramka][b]Kiedy nadpłata jest oprocentowana[/b]

Jeśli organy podatkowe nie dochowają terminów określonych w ordynacji podatkowej, to nadpłaty są oprocentowane.

Zgodnie z ogólną zasadą organy podatkowe są zobowiązane do zwrotu nadpłaty wynikającej z deklaracji w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wraz ze skorygowanym zeznaniem podatkowym (nie wcześniej jednak niż w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia zeznania).

Jeśli termin ten zostanie przekroczony, to odsetki są naliczane od dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty wraz ze skorygowanym zeznaniem podatkowym.

Nadpłata wraz z jej oprocentowaniem jest zaliczana z urzędu na poczet zaległości podatkowych lub bieżących zobowiązań. Dopiero jeśli one nie występują, odpowiednia kwota jest przekazywana na rachunek bankowy podatnika. Podatnik może również złożyć wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań.[/ramka]

[ramka][b]O co toczył się spór[/b]

Kwestia ujęcia dla celów podatkowych wydatków poniesionych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego budzi wiele wątpliwości, bo organy podatkowe, sądy i przedstawiciele doktryny oraz podatnicy przyjmują w odniesieniu do tego problemu opozycyjne stanowiska. Dotychczas organy podatkowe i Naczelny Sąd Administracyjny najczęściej odmawiały podatnikom prawa do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tego tytułu.

Argumentowały, że przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego – zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2000/DU2000Nr%2054poz%20654.asp]ustawy o CIT[/link] – nie są zaliczane do przychodów podatkowych, dla których ustala się koszty uzyskania przychodów (tj. przychodów, o jakich mowa w art. 15 ust. 1 tej ustawy).