Odsetki od kredytu na umorzenie udziałów nie są kosztem

Tak wynika z wyroku NSA z 20 maja 2011 (II FSK 85/10).

Zgromadzenie wspólników spółki podjęło uchwałę o wykupie, w celu umorzenia, udziałów należących do jednego ze wspólników – za wynagrodzeniem, bez jednoczesnego obniżania kapitału zakładowego.

Ponieważ wypłata wynagrodzenia spowodowałaby utratę płynności finansowej, spółka wzięła kredyt na utrzymanie wszystkich, bieżących i inwestycyjnych, wydatków na zaplanowanym wcześniej poziomie. Zwróciła się do organu podatkowego z pytaniem, czy odsetki od takiego kredytu są, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodu.

Organ stwierdził, że nie, bo zgodnie z celem wskazanym w umowie kredytu ma on być przeznaczony na wykup udziałów w spółce od jednego ze wspólników w celu umorzenia. W jego opinii umorzenie udziałów nie ma związku z osiąganymi przez spółkę przychodami ani z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów, tak więc odsetki od kredytu na ten cel nie mogą być kosztami podatkowymi.

Sprawa trafiła do WSA, który przychylił się do stanowiska spółki. Stwierdził, że odsetki od kredytu, który faktycznie został wykorzystany na zapewnienie spółce płynności finansowej oraz sfinansowanie zaplanowanych wydatków, w sytuacji kiedy wypracowany przez nią zysk został przeznaczony na wypłatę wynagrodzenia dla wspólnika za umorzone udziały, są kosztami uzyskania przychodu. Sąd przywołał wyrok WSA w Łodzi z 12 marca 2008 (I SA/Łd 1218/07).

NSA uchylił zaskarżony wyrok, w pełni podzielając poglądy fiskusa. Wskazał, że umorzenie udziałów nie ma na celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła. Podkreślił, że taka interpretacja przepisów znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku NSA z 22 września 2009 (II FSK 551/08).

Autor jest współpracownikiem Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentuje:

Justyna Bołd, starsza konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte

(biuro w Krakowie)Możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych odsetek od kredytu na wynagrodzenie wypłacone w zamian za umorzone udziały budzi kontrowersje. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na umorzenie kapitałów pozostających w związku z utworzeniem (nabyciem), powiększeniem lub ulepszeniem źródła przychodów.

O ile nie budzi wątpliwości wyłączenie z kosztów podatkowych wydatków bezpośrednio związanych z umorzeniem kapitałów, o tyle kwestia wydatków mających z tą operacją pośredni związek, w tym odsetek od kredytu zaciągniętego przez spółkę w celu sfinansowania umorzenia, nie jest tak oczywista.

Wątpliwości są rozstrzygane zarówno przez organy skarbowe, jak i w przeważającej mierze przez orzecznictwo na niekorzyść podatników. Niestety, również NSA w komentowanym wyroku odmówił podatnikowi prawa zaliczenia spornych wydatków do kosztów podatkowych.

Sąd wskazał, że samo przeznaczenie środków pochodzących z kredytu na nabycie umarzanych udziałów sprawia, że odsetki od tego kredytu nie mogą być kosztami podatkowymi, gdyż wszelkie wydatki, także pośrednio związane z umorzeniem udziałów, takiego charakteru mieć nie mogą. NSA odwołał się także do wydanego przez siebie wyroku, który w sposób analogiczny rozstrzygnął podobne zagadnienie.

Art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c ustawy o CIT nie daje podstaw do wykluczenia spornych odsetek z kosztów podatkowych. Przepis ten mówi jedynie o wydatkach na umorzenie kapitałów, podczas gdy odsetki są wydatkiem na spłatę kredytu, nie na umorzenie kapitałów.

Poza tym, zgodnie z poglądem dominującym w orzecznictwie, odsetek od kredytu na objęcie udziałów lub akcji nie uznaje się za wydatek na ich objęcie i traktuje jako koszt podatkowy na zasadach ogólnych.

Odmienne traktowanie odsetek od kredytu finansującego umorzenie udziałów nie ma uzasadnienia, zwłaszcza że spółka, która finansuje umorzenie ze środków własnych zaangażowanych w bieżącą działalność gospodarczą, a spłatę bieżących zobowiązań wobec kontrahentów środkami z kredytu, byłaby uprawniona do zaliczenia odsetek od takiego kredytu do kosztów podatkowych.

Rozróżnienie takie jest sztuczne, bo w obu przypadkach mamy do czynienia z finansowaniem działalności gospodarczej spółki.