Gdy wójt przechodzi na emeryturę, otrzyma świadczenie

Do takich wniosków doszedł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 listopada 2011 r. (II OSK 1960/11). Przesądził w nim, że zarówno odprawa emerytalna, jak i rentowa są rodzajem wynagrodzenia, a zatem rada gminy ma kompetencje do ich ustalenia.

Brak uznaniowości

Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (DzU nr 223, poz. 1458 ze zm.)

określa wysokość jednorazowej odprawy, jaka przysługuje pracownikowi samorządowemu w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie z jej art. 38 ust. 3 zależy ona od liczby lat pracy i stanowi wielokrotność miesięcznego wynagrodzenia pracownika samorządowego. Ustawa nie pozostawia również wątpliwości, komu taka odprawa przysługuje – pracownikom samorządowym, a więc także wójtom, burmistrzom oraz prezydentom miast. Podobnie jest z okolicznościami, w jakich jest wypłacana, czyli w związku z przejściem na emeryturę albo rentę z racji niezdolności do pracy.

– Sposób uregulowania odprawy emerytalnej (rentowej) w ustawie o pracownikach samorządowych powoduje, że uchwała rady nie jest potrzebna, aby wójt to świadczenie uzyskał – uważa dr Stefan Płażek, adiunkt w Katedrze Pra-wa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Odprawa taka należy się wójtowi na mocy ustawy i w niemodyfikowanej wysokości. Ponadto wójt nie może być objęty jakimiś szczególnymi regulacjami regulaminu wynagradzania. A zatem przy odprawie emerytalnej nie mamy do czynienia z „ustalaniem” wynagrodzenia, do czego istotnie wobec wójta jest uprawniona wyłącznie rada – wyjaśnia Stefan Płażek.

Do podobnych wniosków doszedł wojewoda śląski, który rozstrzygnięciem nadzorczym uchylił uchwałę rady jednej z gmin w sprawie przyznania wójtowi odprawy emerytalnej. Stwierdził, że co prawda rada gminy ma wyłączną kompetencję do ustalania wynagrodzenia tego urzędnika, ale odprawa emerytalna nie jest wynagrodzeniem. Jest świadczeniem przysługującym wójtowi z mocy prawa. W konsekwencji nie do rady należy decyzja, aby dać (bądź nie) wójtowi to świadczenie oraz ustalać jego wysokość, którą określa ustawa.

Ponadto zdaniem wojewody żaden przepis nie upoważnia rady gminy do podjęcia uchwały w tej sprawie. W konsekwencji uchylił uchwałę jako podjętą bez podstawy prawnej. Gmina zaskarżyła tę decyzję do sądu administracyjnego i wygrała sprawę w dwóch instancjach.

W ramach kompetencji

Zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze uchylił najpierw Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (wyrok z 2 czerwca 2011 r., IV SA/Gl 419/11).

Naczelny Sąd Administracyjny – oddalając skargę kasacyjną wojewody – potwierdził, że rada wydając uchwałę, działała zgodnie z prawem.

– O tym, że odprawa emerytalna (a także rentowa) jest wynagrodzeniem, przesądzają

– zdaniem NSA – przepisy ustawy o pracownikach samorządowych. W szczególności zaś jej art. 36 ust. 2 oraz art. 38 ust. 4. Oba posługują się – w odniesieniu do odprawy emerytalnej

– zwrotem „wynagrodzenie”, a to wystarcza, aby uznać to świadczenie właśnie za wynagrodzenie.

Uchwała wystarczająca

Tym samym skoro odprawa emerytalna dla wójta, o której mówi art. 38 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych, powinna być uznana za rodzaj wynagrodzenia, to rada gminy miała kompetencję do jego ustalenia – czytamy w uzasadnieniu listopadowego wyroku.

Uprawnienie to wynika zarówno z ustawy o samorządzie gminnym, w szczególności z jej art. 18 ust. 2 pkt 2, który stanowi, że ustalanie wynagrodzenia wójta należy do wyłącznej kompetencji rady, jak i z art. 8 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych. Zgodnie z nim wynagrodzenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) ustala rada gminy w drodze uchwały.

Andrzej Szewc

Andrzej Szewc, profesor Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Bytomiu

Wójtom, burmistrzom, prezydentom miast prawo do odprawy emerytalnej przysługuje z mocy ustawy, która też określa jej wysokość i sposób obliczenia (art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych).

Nie ma tutaj żadnej uznaniowości. Cóż zatem rada miałaby uchwalić? Że wójt nabył prawo do emerytury? Po co? Albo określić jej wysokość inaczej, niż wynika to z ustawy? Tego też uczynić nie może, co potwierdza orzecznictwo.

W wyroku z 7 lipca 1992 r. (SA/Wr 693/92) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że organy gminy (rada), reprezentujące gminę jako zakład pracy, nie mogą pracownikom zatrudnionym na podstawie wyboru (wójtom) przyznawać uprawnień pracowniczych korzystniejszych od przewidzianych w ustawie. Rada nie może też stwierdzić, że odprawa wójtowi nie przysługuje.

Takiej uchwały nie uzna ani organ nadzorczy, ani sąd. Co więcej, gdyby rada nie podjęła uchwały w tej sprawie, nie oznacza to, że wójtowi odprawa się nie należy. Ponadto świadczenie to przysługuje po rozwiązaniu stosunku pracy, a więc wtedy, gdy wójt nie jest już pracownikiem. Stąd – w pewnym sensie – czynność ta nie jest już czynnością z zakresu prawa pracy. Zatem radzie gminy nic do tej odprawy.

Czytaj także w serwisie:

Samorząd