Pierwszy dotyczył sprawy Witkowski przeciwko Polsce (skarga nr 21497/14). Chodziło o odmowę uwzględnienia wniosku skarżącego o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji i jego doręczenie wraz z wyrokiem. W ocenie polskiego sądu taki wniosek złożony na godzinę przed ogłoszeniem wyroku był bezskuteczny – dotyczył bowiem wyroku nieistniejącego.
Czytaj także: ETPCz: kilka bardzo ciekawych wyroków przeciwko Rosji
Nadgorliwy obywatel
Europejski Trybunał Praw Człowieka, rozpatrując sprawę, zauważył, że art. 422 § 3 kodeksu postępowania karnego wskazuje tylko na dwie sytuacje, w których można odmówić rozpoznania wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku: złożenia przez osobę nieuprawnioną albo po upływie terminu siedmiu dni od ogłoszenia wyroku. Kodeks nie wskazuje możliwości odmowy uwzględnienia wniosku w razie jego złożenia przed ogłoszeniem wyroku. Interpretacja polegająca na odmowie uwzględnienia wniosku złożonego przed ogłoszeniem miała na celu, zdaniem Trybunału, zawężenie prawa skarżącego do rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy. Dodatkowo orzecznictwo Sądu Najwyższego nie jest w tym zakresie jednolite.
Skarżący został w konsekwencji pozbawiony możliwości złożenia apelacji, zwłaszcza że odmowa uwzględnienia wniosku została doręczona po terminie, w którym mógłby zdążyć jeszcze raz go złożyć. W ocenie Trybunału skarżący postępował starannie składając wniosek w dniu ogłoszenia wyroku zgodnie z art. 422 § 1 k.p.k. Odmowa przez sąd rejonowy rozpoznania wniosku o uzasadnienie wydana sześć dni po ogłoszeniu wyroku i jego późniejsze doręczenie pocztą wskazywało na świadomość sądu, że pozbawia skarżącego możliwości odwołania się. Łatwo można sobie wyobrazić sytuację, w której sąd, troszcząc się, by nadgorliwy obywatel nie stracił prawa do rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy, zwrócił się do niego jeszcze przed upływem terminu z pytaniem, czy podtrzymuje swój wniosek o uzasadnienie. Polska nie wyjaśniła jednak, czemu tego zaniechano. Zdaniem Trybunału wszystkie te okoliczności wystarczyły, by stwierdzić, że prawo dostępu do sądu zostało naruszone.
Areszt za krzyki
Drugi ważny grudniowy wyrok zapadł w sprawie Słomka przeciwko Polsce (skarga nr 68924/12). Skarżący, który był internowany, obserwował proces trzech wysokich rangą członków WRON, którzy zarządzili wprowadzenie stanu wojennego w grudniu 1981 r. W dniu ogłoszenia wyroku – w chwili gdy sędziowie weszli do sali rozpraw – wskoczył za stół sędziowski, krzycząc „Tutaj trwa kpina z wymiaru sprawiedliwości!" Został za to siłą usunięty z sali rozpraw. Gdy wrócił, ponownie wykrzykiwał podobne treści w kierunku sędziów.