Z dniem 28 kwietnia 2017 r. w efekcie nowelizacji art. 60 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz. 869 ze zm., dalej: „u.o.f.p.") przychody państwowych funduszy celowych tytułem zwracanych dotacji zostały uznane za niepodatkowe należności budżetowe. Wywołało to wątpliwości związane z przedawnieniem roszczeń Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej: PFRON lub Fundusz). Stosownie bowiem do treści art. 66 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz. 1172 ze zm., dalej: ustawa o rehabilitacji) w sprawach nieunormowanych przepisami ustawy stosuje się kodeks cywilny, a jedną z jego regulacji jest art. 118 k.c. przewidujący obecnie sześcioletni termin przedawnienia.
Natomiast w myśl art. 67 u.o.f.p. do niepodatkowych należności budżetowych, a więc od 28 kwietnia 2017 r., również m.in. do należności PFRON z tytułu dotacji zwracanych przez niebędących przedsiębiorcami beneficjentów PFRON stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz. 900 ze zm.). Jeden z przepisów tego działu – art. 70 § 1 ustanawia z kolei pięcioletni termin przedawnienia zobowiązań. W związku z brakiem w ustawie nowelizującej, tj. w ustawie z 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych (Dz.U. poz. 659) przepisów regulujących kwestie intertemporalne, pojawia się pytanie, czy w przypadku konieczności zwrotu przez podmiot niebędący przedsiębiorcą dotacji otrzymanej przed 28 kwietnia 2017 r. stosuje się ww. art. 118 k.c. czy też wspomniany art. 70 § 1 ordynacji podatkowej.
Czytaj też: PFRON ma tylko pięć lat na kontrolę - stanowisko UOKiK ważne dla firm
Termin przedawnienia
Reguły określone w dziale III ordynacji podatkowej dotyczące terminu przedawnienia zobowiązań podmiotów niebędących przedsiębiorcami mogą zostać zastosowane wyłącznie do dotacji wypłaconych od 28 kwietnia 2017 r. Odmienne stanowisko, prezentowane w piśmiennictwie, prowadzi bowiem do całkowicie irracjonalnych wniosków, a w przypadku braku przepisów intertemporalnych należy brać pod uwagę ważne względy aksjologiczne. Rozważmy chociażby następujący przykład: załóżmy, że stowarzyszenie nieprowadzące jednocześnie działalności gospodarczej otrzymało od Funduszu dotację w kwietniu 2011 r. W konsekwencji osoba, która 25 kwietnia 2017 r. zastanawiała się nad kwestią przedawnienia roszczenia Funduszu (czyli dokonywała tej oceny na trzy dni przed wejściem w życie nowelizacji) i rozważała, czy istniało ono 1 kwietnia 2017 r., musiała uznać, że zobowiązanie stowarzyszenia wobec PFRON na dzień 1 kwietnia 2017 r. istniało (nie przedawniło się na dzień 1 kwietnia 2017 r. z uwagi na termin przedawnienia określony w kodeksie cywilnym). Pojawia się pytanie, czy mogła zatem parę dni później, a więc 28 kwietnia 2017 r., stwierdzić, że zobowiązanie beneficjenta wobec PFRON na dzień 1 kwietnia 2017 r. jednak nie istniało z uwagi na upływ pięcioletniego terminu przedawnienia określonego w art. 70 § 1 ordynacji podatkowej? Na tak postawione pytanie nie można udzielić odpowiedzi twierdzącej. Ustalenie w sferze tak poważnej jak należności budżetowe, że zobowiązanie z tytułu np. wyłudzenia lub sprzeniewierzenia dotacji w danym dniu istnieje, a potem ustalenie nagle – tylko z powodu milczenia ustawodawcy – że zobowiązanie dłużnika w wyżej wskazanym tym samym dniu (w przykładzie 1 kwietnia 2017 r.) jednak nie istnieje, czyli nagle znika, byłoby:
1) alogiczne, tj. sprzeczne z wykładnią logiczną przepisów,
