Torturowanie terrorysty to przestępstwo

Niektórzy komentatorzy wyrażają pogląd, że torturowanie terrorystów mogło być usprawiedliwione polską racją stanu. Jednak konstytucja nie zna takiego pojęcia – pisze prawnik

Publikacja: 14.09.2010 00:52

Torturowanie terrorysty to przestępstwo

Foto: Fotorzepa, Darek Golik DG Darek Golik

Informacje o tym, że CIA miała przetrzymywać w Polsce i poddawać torturom schwytanych w różnych miejscach świata członków ugrupowań oskarżanych o terroryzm – jeśli okażą się prawdziwe – mogą mieć istotne znaczenie prawne dla osób odpowiedzialnych w naszym kraju za stosunki z amerykańskim sojusznikiem. Mogą również mieć znaczenie dla całego państwa w jego relacjach międzynarodowych.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że Konstytucja RP stanowi, iż każdy, kto przebywa na terytorium naszego państwa, ma obowiązek przestrzegania polskiego prawa (art. 83). Dotyczy to w szczególności przestrzegania norm konstytucji, która jest najwyższym aktem normatywnym, a jej postanowienia znajdują bezpośrednie zastosowanie (art. 8).

Jeśli ustanawia się jakieś immunitety (np. dyplomatyczny), to nie polegają one na zwolnieniu danej osoby lub instytucji z tego obowiązku, lecz na rezygnacji na rzecz państwa wysyłającego ze stosowania sankcji, jakie grożą za naruszenie określonych zakazów lub nierespektowanie nakazów polskiego prawa.

Ponieważ konstytucja w sposób stanowczy i jednoznaczny zakazuje (art. 40) tortur, nieludzkiego, okrutnego lub poniżającego traktowania, a także stosowania kar cielesnych, posługiwanie się nimi przez kogokolwiek (obywatela polskiego i cudzoziemca, osobę prywatną i funkcjonariusza państwa) wobec kogokolwiek (obywatela polskiego i cudzoziemca, osoby niewinnej i podejrzanej, a nawet skazanej prawomocnie za przestępstwo, w tym terroryzmu) jest niedozwolone, a odpowiednie przepisy prawa karnego wprowadzają ostre sankcje wobec tych, którzy się ich dopuścili.

Odrębną sprawą jest odpowiedzialność polskich urzędników i działaczy państwowych za to, co miało się w Polsce wydarzyć. Jeśliby udowodniono, że wiedzieli oni o stosowaniu tortur i nie przeciwstawili się temu, a tym bardziej jeśli wydawali na nie pozwolenie, to sprawa ich odpowiedzialności prawnej byłaby otwarta. Może to być odpowiedzialność o podwójnym charakterze: karna i konstytucyjna.

Ta druga może objąć tylko te osoby, które według konstytucji jej podlegają, a zatem prezydenta i członków Rady Ministrów, a sądem, przed którym by odpowiadali, byłby Trybunał Stanu. Odpowiedzialność konstytucyjna nie wyklucza karnej. Inni funkcjonariusze państwa ponoszą jedynie odpowiedzialność karną.

Niektórzy komentatorzy wyrażają pogląd, że dopuszczenie do stosowania tortur wobec terrorystów może być usprawiedliwione polską racją stanu. Konstytucja nie zna takiego pojęcia i nie zwalnia w imię jej realizacji z respektowania prawa o najwyższej mocy obowiązywania. Co najwyżej można (ale już na gruncie prawa karnego) mówić o stanie wyższej konieczności, o ile wchodziłaby ona w odniesieniu do tej sytuacji w rachubę.

Uwagi te mają jednakże jedynie hipotetyczne znaczenie, ponieważ brak dotychczas niepodważalnych dowodów, że działania, o jakie się oskarża funkcjonariuszy CIA, miały w Polsce miejsce i były znane naszym władzom. Rzeczą właściwą byłoby wszakże, aby świadomość niedopuszczalności podobnych czynów utrwaliła się wśród kierowników polskiego życia publicznego jako oczywista.

[i]Autor jest profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, znawcą tematyki konstytucyjnej, stałym współpracownikiem „Rzeczpospolitej”[/i]

Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Sędziowie 13 grudnia, krótka refleksja
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Zero sukcesów Adama Bodnara"
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Aktywni w pracy, zapominalscy w sprawach ZUS"
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Podatkowe łady i niełady. Bez katastrofy i bez komfortu"
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Opinie Prawne
Marcin J. Menkes: Ryzyka prawne transakcji ze spółkami strategicznymi