Internetowa reklama może naruszać prawo

Niewątpliwie oprócz walorów cenowych reklama internetowa wykazuje wysoki stopień dynamizmu i interaktywności, a jej twórcy prześcigają się w nowych koncepcjach marketingu. Rodzi to jednak nowe zagrożenia prawne, które mogą negatywnie oddziaływać zarówno na interes przedsiębiorców, konsumentów, jak i interes publiczny.

Rodzajów przekazów reklamowych w Internecie jest bardzo dużo, dlatego nie sposób omówić wszystkich ich typów, można jednak wskazać na te najbardziej popularne, które jednocześnie stwarzają największe ryzyko prawne z punktu widzenia możliwości uznania ich za:

> czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=20ACDCEEF39227CF2FF9CBE716CFF203?id=170546]ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji[/link] (uznk) godzący w interesy innych przedsiębiorców,

> nieuczciwą praktykę rynkową godzącą w interesy konsumentów zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0747D2EF39CF56692B7E36B3FEC8233F?id=238605]ustawą o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym[/link] (upnpr),

> praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F4B2A54325C25F22D6F0112A3BA074A2?id=185138]ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów[/link].

Trzeba uczciwie zauważyć, że główna obawa przedsiębiorców dotyczy nie tyle roszczeń konsumenta czy ich konkurenta, ile interwencji prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKIK). O tym, że taka interwencja nie jest tylko hipotetycznym zagrożeniem, świadczy sprawa serwisu Pobieraczek. pl, gdzie UOKIK uznał reklamę w postaci banerów na tej stronie za wprowadzającą w błąd co do bezpłatności świadczonych usług, nakładając jednocześnie na właściciela serwisu ok. 120 tys. zł kary [b](decyzja RWR-61-23/09/ZK)[/b].

[srodtytul]Pop-up i mousetrapping[/srodtytul]

W tradycyjnej reklamie, np. radiowej czy telewizyjnej, to konsument decyduje, czy chce oglądać przekaz reklamowy, czy nie. W reklamie typu pop-up i mousetrapping idea jest taka, by „przyblokować konsumenta”, niejako zmusić go do obejrzenia przekazu reklamowego.

Reklama pop-up, czyli inaczej wyskakujące okienka, wyświetla się na stronie WWW automatycznie (bez inicjatywy konsumenta) w postaci dodatkowego okienka. Jeżeli okienko to samo znika po kilku sekundach lub można je niezwłocznie zamknąć, ten rodzaj przekazu reklamowego nie wydaje się problematyczny, chociaż podnosiły się głosy – w moim przekonaniu zbyt radykalne – że każdy pop-up jest uciążliwy i stanowi reklamę uciążliwą w rozumieniu uznk ze względu na nadużycie technicznych środków przekazu czy agresywną praktykę rynkową w rozumieniu upnpr.

Z takim poglądem trudno się jednak zgodzić i wydaje się, że lepiej ten problem rozwikłał UOKIK, sugerując, że tylko te pop-up mogą być nielegalne, które nie posiadają funkcji natychmiastowego wygaszania lub które zaprojektowano specjalnie w taki sposób, aby obchodziły działanie programów blokujących wyskakiwanie reklam (S. Wikariak, „Rz” z marca 2007 r.). W tego typu reklamach z pewnością występuje uciążliwość i niedopuszczalny nacisk poprzez użycie przymusu fizycznego na konsumenta za pośrednictwem oprogramowania.

W świetle tych wywodów za wątpliwą od strony prawnej należałoby też uznać reklamę w postaci mousetrappingu. Polega ona na „łapaniu myszy w pułapkę” i uniemożliwia przerwanie połączenia użytkownikowi Internetu z określoną stroną WWW. Jest to uciążliwa reklama stanowiąca czyn nieuczciwej konkurencji i nieuczciwą praktykę rynkową ze względu na zastosowanie niedopuszczalnego nacisku.

[srodtytul]Spam: fakty i mity[/srodtytul]

Jeżeli chodzi o regulacje antyspamowe, to mimo że funkcjonują już od dłuższego czasu, krążą o nich pewne mity. Fakty są natomiast takie, że wysyłanie niezamówionych informacji handlowych przez Internet jest nie tylko czynem nieuczciwej konkurencji, ale również agresywną praktyką rynkową umieszczoną na czarnej liście, a więc uznawaną za nieuczciwą w każdych okolicznościach, o czym wyraźnie stanowi art. 9 ust. 3 upnpr. Polskie prawo wyraźnie przewiduje opcję opt-in, tzn. na wysyłanie informacji handlowej potrzebna jest zgoda adresata, a nie opcję opt-out, a więc „wypisywanie się” z otrzymywanej korespondencji elektronicznej.

Drugi mit jest taki, że można wysłać pierwszy inicjujący e-mail z krótkim opisem swojej działalności i zapytaniem, czy odbiorca chce otrzymać więcej szczegółów. To nie jest prawda. Nie ma tu swoistego „immunitetu pierwszego e-maila”.

Warto zaznaczyć, że spamem jest również informacja handlowa wysyłana na konta użytkowników w portalach społecznościowych, np. Facebooku czy Goldenline.

Problem z egzekwowaniem spamu jest jednak taki, że ani przedsiębiorca, ani konsument nie są odpowiednio zmotywowani do występowania z indywidualnymi roszczeniami, głównie ze względu na fakt, że zazwyczaj nie ponoszą szkody. Tutaj najlepiej działają sankcje administracyjne w postaci kar finansowych dla spamerów. Stąd europejski pomysł wyposażenia krajowych regulatorów, np. Urzędu Komunikacji Elektronicznej, w możliwość nakładania kar finansowych na spamerów. Na fakt, że spam jest jednym z elementów blokujących rozwój Internetu, wskazuje Komisja Europejska w swoim komunikacie 2010 (245) z 19 maja 2010 r. („Europejska agenda cyfrowa”), stwierdzając, że przeciwdziałanie tego typu zjawiskom to „wspólna odpowiedzialność osób prywatnych i organów publicznych na szczeblu lokalnym i globalnym”. Problemem w efektywnym zwalczaniu spamu jest niestety jego transgraniczny charakter, co utrudnia ściganie spamerów z innych krajów niż UE.

[srodtytul]Bitwa o AdWords[/srodtytul]