VAT na e-booki: Jaką stawkę VAT wybrać?

O tym, jak dynamicznie rośnie popularność e-booków na polskim rynku, świadczy chociażby liczba spotykanych w autobusie, tramwaju czy pociągu osób trzymających w ręku różnego rodzaju czytniki. Chociaż jednak liczba dostępnych urządzeń oraz e-publikacji systematycznie się zwiększa, zjawisko e-czytelnictwa i rosnąca konkurencja rynkowa nie pociągają za sobą naturalnego, jak by się mogło wydawać, rynkowego trendu w postaci obniżki cen e-booków.

Co więcej, ceny elektronicznych książek są bardzo zbliżone do cen ich papierowych odpowiedników, choć wydawałoby się, że dystrybucji e-kontentu nie dotyczy wiele kosztów stałych, jakie muszą mieć na uwadze tradycyjni wydawcy.

Ci ostatni natomiast, pytani o powody takiego stanu, zwracają uwagę na fakt, że jedna z podstawowych przyczyn tkwi w dodatkowych obciążeniach podatkowych. O ile bowiem wydawca książki w formie papierowej uprawniony jest do skorzystania podczas jej sprzedaży z preferencyjnej stawki podatku VAT (5 proc.), o tyle wydawca e-booka musi swój produkt opodatkować według stawki podstawowej (23 proc.).

Ta sama treść, różne stawki

Nie da się ukryć, że trudno racjonalnie uzasadnić powody, dla których książki w wersji elektronicznej opodatkowane są inną stawką podatku VAT niż ich papierowe odpowiedniki. W końcu zawartość (treść) w obu wypadkach jest dokładnie taka sama – w „Krzyżakach" Sienkiewicza w wersji cyfrowej bitwa pod Grunwaldem nie kończy się innym wynikiem niż ta rozegrana na kartach powieści wydanej w tradycyjnej postaci.

Pytanie, skąd się wzięły te rozbieżności, zaczęło interesować nie tylko wydawców i czytelników, ale także posłów na Sejm, którzy kilka razy poruszali tę kwestię w interpelacjach. Odpowiedzi resortu finansów (ostatnia z 29 lutego) najczęściej ograniczały się jednak do stwierdzenia, iż rozróżnienie jest efektem przepisów unijnych i polski ustawodawca nie może go w żaden sposób zlikwidować.

Polski minister finansów ma w swoich twierdzeniach sporo racji. Na gruncie unijnych regulacji dotyczących podatku VAT między książką tradycyjną a e-bookiem jest fundamentalna różnica. Ta pierwsza stanowi bowiem do celów podatku VAT towar, druga jest natomiast usługą. Co więcej, dostarczanie e-booków to nie jakaś tam usługa, ale „usługa świadczona drogą elektroniczną", a to pod kątem opodatkowania VAT ma olbrzymie znaczenie. Dyrektywa VAT precyzuje bowiem, iż możliwości wprowadzania przez państwa członkowskie obniżonych stawek VAT nie stosuje się do usług świadczonych drogą elektroniczną.

Tym samym analiza regulacji przyjętych przez ustawodawcę wspólnotowego prowadzi do smutnej tak dla wydawców, jak i czytelników konkluzji: obniżonej stawki VAT na dostarczanie e-booków wprowadzić się nie da. Powód jest prosty – książka książce nierówna i raz do celów przepisów podatkowych może stanowić towar, a innym razem usługę. Tym, którym się to nie mieści w głowie, przypominam, że Unia Europejska zrobiła z marchewki owoc po to, by Portugalczycy mogli legalnie produkować z niej dżemy, a niedawno uznała ślimaka za rybę lądową, co umożliwiło francuskim hodowcom otrzymywanie dotacji analogicznych do tych, jakie przeznacza się w innych krajach na dotowanie rybołówstwa.

W samej Unii Europejskiej, tak samo zresztą jak w Polsce, kwestia różnych stawek na książki elektroniczne i tradycyjne była przedmiotem zainteresowania eurodeputowanych z różnych państw.

Istotne wątpliwości

Ich wystąpienia nie zaowocowały konkretnymi działaniami, zasygnalizowały jednak istnienie problemu, ponieważ różne stawki na w praktyce identyczne produkty z pewnością nie sprzyjają procesowi tworzenia konkurencyjnego rynku. Co więcej, przyczyniają się do dyskryminacji podmiotów wydających treści elektroniczne, nie wpisując się tym samym w jeden z podstawowych priorytetów polityki unijnej, zakładający konieczność upowszechniania technologii cyfrowych.

W związku z tym kwestia niekorzystnego opodatkowania VAT e-booków została poruszona już w 2010 r. m.in. w dokumencie Digital Agenda for Europe oraz tzw. Green Paper na temat przyszłości VAT, opracowanych odpowiednio przez Parlament Europejski i Komisję Europejską. W obu podkreślono istnienie problemu i konieczność jego rozwiązania.

Takie same tezy znalazły się w sformułowanej przez Parlament Europejski w listopadzie 2011 r. rezolucji, w której stwierdza się, że obowiązujące obecnie rozróżnienie stanowi dyskryminację, którą należy wyeliminować z unijnego prawodawstwa w związku z faktem, że hamuje ona rozwój rynku e-booków. W tekście rezolucji brak konkretnych rozwiązań, znajduje się tam jednak swego rodzaju zachęta do rozważenia przyznania państwom członkowskim możliwości obniżenia stawki VAT na e-booki, jeśli miałoby się to przyczynić do ujednolicenia i uproszczenia systemu VAT.