Kodeks postępowania administracyjnego: jak wyeliminowano petycje

Tym razem nie mogę zrzucić na wybory parlamentarne winy za kolejną kompletnie zbędną i niedopracowaną ustawę. Nie potrafię zrozumieć powodu jej przygotowania przez Senat (uchwała z grudnia 2013 r.), przegłosowania przez Sejm i podpisania przez prezydenta Komorowskiego. Chodzi o ustawę z 11 lipca 2014 r. o petycjach. Zaczyna obowiązywać od 6 września 2015 r. Po 40 latach życia poza Polską musiałem zajrzeć do słownika języka polskiego, by upewnić się, czy nie zapomniałem znaczenia niektórych słów.

Żadnych nowości

Do czasu wejścia w życie ustawy o petycjach w kodeksie postępowania administracyjnego znajdował się zapis:

Art. 221 § 1. Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego działu.

§ 2. Petycje, skargi i wnioski mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej"(...).

Może pojęcie petycji zmieniło się w ostatnich latach? Czytam w „Słowniku języka polskiego" PWN: „petycja: oficjalne pismo, zwykle zbiorowe, zawierające prośbę lub żądanie skierowane do władz lub do osób na wyższym stanowisku". Przy okazji zerknąłem na definicję wniosku: „prośba skierowana do odpowiednich władz dotycząca załatwienia jakiejś sprawy".

Wydawać by się mogło, że art. 221 k.p.a. wystarcza do składania wniosków i petycji przez wszystkich zainteresowanych. Ba, obejmuje oprócz wniosków i petycji również skargi. Po cóż więc osobna ustawa o petycjach? Niestety tego zrozumieć nie potrafię mimo poznania oficjalnych uzasadnień. Wyodrębnienie petycji wprowadzonej do k.p.a. w 1999 r. może sugerować, że ustanowiono coś nowego, rewolucyjnego, tak odrębnego, że wymaga uregulowania aż w 17 artykułach.

Przeczytałem więc opinię zleconą Biura Analiz Sejmowych, druk sejmowy nr 2135. Nareszcie prawie jasne! Tytuł Działu VIII k.p.a., w którym znajduje się art. 221, pomija słowo „petycja", odnosząc się tylko do skarg i wniosków! Więc skąd można wiedzieć, że dział ten dotyczy również petycji?

Jednocześnie art. 63 konstytucji nie formułuje wymogu wspólnego uregulowania trybu rozpatrywania petycji, skarg i wniosków, więc można by sporządzić trzy oddzielne ustawy. Dlaczego petycje uprzywilejowano – nie wiadomo, chociaż w dalszym ciągu podkreśla się, że oddzielna ustawa wyeksponuje znaczenie petycji, może stanowić dla obywateli zachętę do korzystania z tej formy dialogu z władzą... Nie wiedziałem, że dialog społeczeństwa z rządem wymaga aż petycji, ale to drobiazgi...

Co na to konstytucja

Przeczytałem też ekspertyzę prof. Huberta Izdebskiego o intrygującym tytule „Petycja jako instrument sprawnego rozwiązywania problemów społecznych w jednostkach samorządu terytorialnego – istotne różnice między wnioskiem i skargą". Wszystko już jasne? Niestety, nie.

Rzadko porównuję akty prawne pod względem literalnym, szukając raczej uzasadnienia niż wykładni językowej (będąc świadomym polskich wyroków, które mówią o priorytecie językowym), ale tym razem sprawdzam.

Artykuł 63 konstytucji jednoznacznie stanowi, że „każdy" ma prawo składać petycje, wnioski i skargi, a ustawa mówi o „podmiotach". Czy „podmioty" wymienione w art. 2 ustawy obejmują „każdego" z konstytucji? (Pytanie do TK, czy to jest zgodne z konstytucją).