Dzięki odpowiedniemu wsparciu, ochronie i godnemu traktowaniu możemy minimalizować wiele skutków przestępstw. Europejski Dzień Ofiar Przestępstw jest mocnym przypomnieniem o obowiązku, jakim jest zapewnienie, by poszkodowani nie zostali pominięci. Zobowiązuję się dopilnować, aby każda ofiara otrzymywała opiekę i uwagę, na jaką zasługuje, oraz aby mogła polegać na takich samych minimalnych standardach w zakresie wsparcia, ochrony i dostępu do wymiaru sprawiedliwości we wszystkich państwach członkowskich UE. To są przecież osoby, które dotkliwie ucierpiały w wyniku przestępstwa.
Od 2015 r. dyrektywa o prawach ofiar – główny zbiór europejskich przepisów dotyczących tej materii – pomaga zagwarantować prawa około 15 proc. Europejczyków, którzy co roku stają się ofiarami przestępstw. W 2022 r. Komisja Europejska wskazała pięć środków prawnych, których wdrożenie należy wzmocnić: prawo do informacji, wsparcia i ochrony zgodnie z indywidualnymi potrzebami ofiar, prawo procesowe oraz prawo do decyzji w sprawie kompensaty w toku postępowania karnego.
Ponadto, od czasu przyjęcia dyrektywy zmieniły się minimalne normy w zakresie praw ofiar. Dzisiaj mamy inny obraz tego, jak powinien wyglądać wymiar sprawiedliwości przyjazny dziecku oraz skoncentrowany na potrzebach poszkodowanych. Dysponujemy również nowymi sposobami zapewnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości, wspierania i ochrony ofiar przestępstw oraz komunikowania się z nimi.
Propozycje zmian. Wsparcie dla ofiar przestępstw
Wnioskując o przegląd dyrektywy o prawach ofiar, Komisja chce podnieść minimalne standardy w tym zakresie w całej UE. Propozycja wprowadza ambitne i proporcjonalne zmiany. Przede wszystkim Komisja zaproponowała obowiązkowe uruchomienie na terenie całej UE infolinii, w ramach ogólnounijnego numeru 116006. Takie telefony zaufania powinny zapewniać ofiarom informacje na temat przysługujących im praw, a w razie potrzeby kierować takie osoby do specjalistycznego wsparcia. Uzupełnieniem powinny być informacje udostępniane na przeznaczonych do tego stronach internetowych, przygotowane w różnych językach i dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Dobrą wiadomością jest to, że takie telefony działają już w większości państw członkowskich, jednak należy rozszerzać ich zasięgi, aby ofiary mogły na nich polegać niezależnie od tego, gdzie się znajdują.
Ofiary powinny być również lepiej zabezpieczone dzięki bardziej zindywidualizowanej ocenie ich potrzeb i dostępności nakazów ochrony. To szczególnie ważne w przypadku najbardziej bezbronnych ofiar, takich jak: osoby z niepełnosprawnościami; ofiary przestępstw z nienawiści; przestępczości zorganizowanej; najpoważniejszych przestępstw w rozumieniu prawa międzynarodowego; osoby potrzebujące fizycznej ochrony przed przemocą. Najbardziej bezbronne ofiary, gdy tylko będzie to uzasadnione indywidualną oceną, powinny mieć również zagwarantowany dostęp do bezpłatnego wsparcia psychologicznego – tak długo, jak będzie to konieczne. Dzieci powinny otrzymać specjalistyczne wsparcie instytucjonalne i ochronę w jednym miejscu.
