Nie tylko organ decyduje, kto dostarczy przesyłkę

Ustawa z 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe dokonała nowelizacji obowiązujących procedur. Treść nowych przepisów zawsze sprowadza się do tego, że organ może dokonywać doręczeń przez operatora pocztowego w rozumieniu prawa pocztowego. Na przykład art. 39 kodeksu postępowania administracyjnego obecnie ma brzmienie: organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu prawa pocztowego, przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy.

Nie ma monopolu, ?lecz  decyduje organ

Wygląda to dobrze – nie ma wszak monopolu i organ może korzystać z najlepszego  operatora pocztowego. Czy jednak najlepszy operator pocztowy dla organu i dla strony postępowania zawsze będzie tym samym operatorem?

Trzeba wyrazić wątpliwość co do tego, czy kryteria wyboru operatora pocztowego zawsze będą te same. Wydaje się, że w praktyce organ władzy publicznej przy jego wyborze kierować się będzie  ceną usług pocztowych, a strona postępowania – jakością świadczonych usług, głównie dostępnością placówek pocztowych. A z dostępnością może być różnie. Operatorzy pocztowi – z wyjątkiem operatora wyznaczonego,  którym jest obecnie Poczta Polska SA  – mogą mieć dowolną liczbę placówek w dowolnej ilości gmin, czynnych w dowolne dni i godziny. Jeśli więc organ władzy publicznej nada przesyłkę u operatora pocztowego innego niż wyznaczony, to prawo dopuszcza możliwość, że przesyłkę będziemy mogli odebrać w sąsiednim powiecie cztery dni w tygodniu, od godziny 10 do 17. To oczywiście skrajny przykład, ale formalnie całkowicie możliwy.

Inne problemy związane z jakością usług operatorów pocztowych to częstotliwość i godziny doręczeń przez listonoszy, staranność awizowania przesyłek, szybkość doręczania. Z tym że są to problemy nie nadawcy, czyli organu władzy publicznej, lecz adresata, czyli strony postępowania. Otóż wszystkie procedury przewidują domniemanie prawidłowej próby doręczenia przesyłek nadanych w toku prowadzonego postępowania. Jeśli nie odbierzemy przesyłki od operatora pocztowego, to będzie ona zwrócona do organu i włączona do akt sprawy z domniemaniem prawidłowego doręczenia, czyli będzie wywoływać skutki jak przesyłka doręczona. Jako przykład można w tym miejscu wskazać ?art. 44 § 4 kodeksu postępowania administracyjnego, stanowiący, że doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w ?§ 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy. Podobny charakter mają art. 136 § 1 kodeksu postępowania karnego, art. 139 § 2 kodeksu postępowania cywilnego i art. 150 § 2 ordynacji podatkowej.

W sumie więc sytuacja stron postępowania w obecnym stanie prawnym nie jest dobra. Organ może do doręczeń wybrać takiego operatora pocztowego, jakiego chce, bez uwzględniania np. liczby i umiejscowienia jego placówek pocztowych. Nieodebranie przesyłki obciążać będzie zaś stronę postępowania ze względu na domniemanie doręczenia. Państwo więc prawdopodobnie zaoszczędzi na kosztach usług pocztowych, ale mogą wzrosnąć koszty udziału w postępowaniu strony ze względu na możliwą konieczność dojazdu do placówki pocztowej,  oczekiwanie na odbiór przesyłki w placówce (kolejki) i inne okoliczności.

Strona może ?złożyć wniosek

Co strona może zrobić, aby zapewnić sobie sprawne doręczanie przesyłek w toku prowadzonego postępowania?

Może do organu władzy publicznej prowadzącego postępowanie zgłosić wniosek o doręczanie przesyłek za pośrednictwem określonych, wskazanych przez siebie, operatorów pocztowych. Art. 241 kodeksu postępowania administracyjnego stanowi, że przedmiotem wniosku mogą być w szczególności: ulepszenie organizacji, wzmocnienie praworządności, usprawnienie pracy i zapobieganie nadużyciom, ochrona własności, lepsze zaspokajanie potrzeb ludności. Nie ulega wątpliwości, że wniosek w sprawie wyboru operatora pocztowego w toku postępowania będzie służyć realizacji zdecydowanej większości wartości wymienionych w tym przepisie.

Co prawda zawarty jest on w kodeksie postępowania administracyjnego, ale dotyczy wszelkich postępowań i wszelkich organów władzy publicznej. Służy realizacji art. 63 Konstytucji RP z 1997 r. (zob. art. 221 kodeksu postępowania administracyjnego).

Organ nie jest związany wnioskiem i nie musi go uwzględniać, ale zawsze musi go rozważyć i udzielić odpowiedzi (art. 238 w związku z art. 244 § 1 k.p.a.).

Warto jednak ?próbować

Skoro wniosek nie musi być uwzględniony, to czy warto go składać?

Tak. Po pierwsze wniosek tego rodzaju powinien być uwzględniony przez organ prowadzący postępowanie. Jak wskazałem wyżej, ewentualne problemy z odbiorem przesyłki od operatora pocztowego obciążają nie organ, ale stronę postępowania. Pismo od organu, które nie zostanie doręczone, pozostawia się w aktach sprawy i wywołuje ono taki skutek jak pismo odebrane przez stronę postępowania.  Co prawda procedura doręczeń dla wszystkich operatorów jest taka sama, ale elementy jakości świadczonych usług pocztowych mogą być w praktyce różne. Jest więc sprawiedliwe, aby doręczenie nastąpiło za pośrednictwem tego operatora pocztowego, który zostanie uznany przez stronę za najodpowiedniejszego dla niej.

Po drugie, znaczna część, a zapewne większość, postępowań prowadzonych przez organy władzy publicznej nie jest wolna od opłat. W istocie więc to strona postępowania w jakimś stopniu faktycznie opłaca usługi operatora pocztowego i dlatego powinna mieć wpływ na to, który operator będzie doręczał przesyłki.

Po trzecie, w przypadku wystąpienia do organu o przywrócenie terminu wniosek w sprawie wyboru operatora może być dodatkowym argumentem przemawiającym za przywróceniem tego terminu.

Nadzieja w skrytce

Czy istnieje inne rozwiązanie problemu?

Może nim być skrytka (lub przegródka) pocztowa. Jej wynajęcie od operatora pocztowego pozwala na odbiór korespondencji w tej placówce pocztowej, którą sami wybierzemy,  oraz  w takie dni i godziny, które nam odpowiadają, bez oczekiwania na pojawienie się listonosza.

Możliwość doręczania za pomocą skrytki pocztowej w postępowaniu cywilnym dopuszcza wprost art. 135 § 2 kodeksu postępowania cywilnego. Co do postępowań karnych, to zakaz korzystania ze skrytek pocztowych w sprawach karnych wprowadził § 2 ust. 3 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 18 czerwca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu doręczania pism sądowych w postępowaniu karnym.

Przepis ten jednak odnosi się tylko do pism sądowych, co rodzi domniemanie, że pisma inne niż sądowe mogą być doręczane przy użyciu skrytki pocztowej.