Po konferencji ukazało się kilka artykułów nawiązujących do omawianych zagadnień, a w ubiegłym tygodniu wywiad z sędzią dr Anetą Łazarską, jedną z organizatorek tego potrzebnego przedsięwzięcia. Brak zaufania między oboma środowiskami jest bowiem w naszym kraju bardzo widoczny.

Podczas paneli wskazywano na wiele nieprawidłowości, jakich dopuszczają się przedstawiciele obu zawodów, co źle wpływa na przebieg postępowania, a w konsekwencji podważa zaufanie społeczeństwa do wymiaru sprawiedliwości.

Zaproponowałam podjęcie konkretnych działań, zmierzających do rozpoczęcia rzeczywistego dialogu, w którym systematycznie byłyby „inwentaryzowane bolączki" zgłaszane przez każdą ze stron, a następnie wspólnie wypracowywany sposób ich unikania bądź naprawiania.Celowe jest przedstawienie takich działań na poziomie europejskim, bo mogą służyć jako przykłady dla inicjatyw krajowych.

Ponad 1,2 mln prawników europejskich reprezentuje Rada Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE). W 2006 r. wydała tzw. Kartę Podstawowych Zasad Europejskich Zawodów Prawniczych, w której m.in. określiła, że rola pełnomocnika polega nie tylko na byciu zaufanym doradcą i przedstawicielem klienta, ale także na pełnieniu funkcji adwokata społeczeństwa, co oznacza pewność, że konflikty rozwiązywane będą w zgodzie z zasadami prawa oraz praworządności. Powszechnie przyjmuje się, że prawnicy są, odpowiedzialni–podobnie jak sędziowie – za należyte funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Choć oba zawody mają inną rolę, wkład każdego jest niezbędny dla uzyskania rzeczywistego dostępu do wymiaru sprawiedliwości przez obywateli oraz sprawiedliwego rozstrzygnięcia ich sporów.

CCBE utrzymuje stały kontakt z Radą Konsultacyjną Sędziów Europejskich (CCJE), zrzeszającą reprezentantów organizacji sędziowskich z 47 krajów europejskich, będących członkami Rady Europy. Przedstawiciele CCBE uczestniczą w posiedzeniach CCJE oraz przygotowują swoje stanowiska do opinii wydawanych przez Radę Sędziów. Opinie CCJE mają m.in. na celu wskazywanie obszarów wymagających podnoszenia poziomu pracy uczestników wymiaru sprawiedliwości. Kolejną formą współdziałania są cykliczne spotkania członków Grupy Roboczej CCBE do spraw kontaktów z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu oraz Grupy Roboczej do spraw kontaktów z Trybunałem Sprawiedliwości w Luksemburgu. W wyniku sędziowsko-prawniczych konsultacji powstały bardzo praktyczne wytyczne dla prawników, wykorzystywane przez pełnomocników w postępowaniach przed trybunałami.

Przykłady tej współpracy można by przenieść na grunt krajowy. Zgadzam się z sędzią Łazarską, że kontakty samorządów prawniczych z przedstawicielami środowiska sędziowskiego muszą mieć systematyczny, roboczy charakter i odbywać się zarówno na poziomie krajowym, jak i lokalnym. Konsultacje te powinny doprowadzić do wspólnego określenia dobrych praktyk i być na bieżąco uaktualniane. Do opracowania takich dobrych praktyk nawołuje przedstawiona w czasie konferencji przez sędzię SN Katarzynę Gonerę opinia nr 16(2013) Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich w sprawie relacji między sędziami i prawnikami. W opinii tej wskazuje się, że sędziowie powinni utrzymywać konstruktywne relacje robocze z przedstawicielami wszystkich zawodów, których zadania związane są z pracą sędziów, w celu umożliwienia skutecznego i efektywnego wymierzania sprawiedliwości.

Mogą w tym pomóc staże w kancelariach (dla sędziów), staże w sądach (dla prawników), wspólne szkolenia, które ułatwią zrozumienie ról obu zawodów, że prawnik powinien bronić interesów klienta uczciwie, nie udzielając nigdy sądowi informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd; określenie wspólnych zasad etycznych, takich jak tajemnica zawodowa, uczciwość i godność, poszanowanie stron postępowania, kompetencja, wzajemny szacunek.

Budowanie i rozwijanie relacji musi jednak zawsze odbywać się z najwyższą dbałością o zachowanie rzeczywistej bezstronności sądu. Przedstawiciele różnych zawodów prawniczych powinni współpracować, ale współpraca ta nigdy nie może stanowić zagrożenia dla bezstronności. By niezawisłość i bezstronność sędziów była wartością, której nikt nie ośmiela się naruszać.

Autorka jest radcą prawnym, prezydentem Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy w 2015 r.