Ustawę z 10 lutego 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami można nazwać superustawą o wymianie informacji podatkowych, ponieważ stanowi ona instrument niezbędny do efektywnego stosowania prawa podatkowego w sytuacjach transgranicznych. Wprowadzenie jej w życie jest wynikiem członkostwa Polski w strukturach organizacji międzynarodowych, tj. Unii Europejskiej (UE) oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), które w ostatnich latach podjęły bardzo dynamiczne i skoordynowane na skalę globalną działania zmierzające w kierunku zwalczania uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania. W tym zakresie obowiązkiem Polski była implementacja kilku dyrektyw unijnych, procedury Wspólnego Standardu Raportowania (Common Reporting Standard, CRS) oraz działania OECD nr 13 w ramach projektu Base Erosion and Profit Shifting (BEPS), czyli wdrożenia tzw. wymogu sprawozdawczości państw (Country-by-Country Reporting, CbR) w zakresie cen transferowych. Z uzasadnienia superustawy wynika, że stosowanie jej pozwoli Polsce na uczestnictwo „w globalnej wymianie informacji w dziedzinie opodatkowania, a w konsekwencji na osiągnięcie głównego celu, jakim jest zwalczanie wciąż narastających wyzwań w obszarze oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania, w tym agresywnego planowania podatkowego".
Władza szefa KAS
Ustawa reguluje wymianę informacji podatkowych na wniosek i z urzędu z państwami członkowskimi (dział II) oraz automatyczną wymianę informacji o rachunkach raportowanych (dział III); o interpretacjach podatkowych i decyzjach w sprawach cen transakcyjnych (dział IV), a także o jednostkach wchodzących w skład grupy podmiotów (dział V). Przepisy regulujące automatyczną wymianę informacji o rachunkach raportowanych wejdą w życie 1 maja 2017 r., natomiast pozostałe przepisy, co do zasady, wejdą w życie po upływie siedmiu dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Informacje podatkowe będące przedmiotem wymiany z innymi państwami na podstawie ustawy dotyczącej informacji, które mogą być istotne dla celów stosowania i wykonywania przepisów prawa podatkowego państw dokonujących wymiany tych informacji. Jest to zatem bardzo szeroki zakres informacji, a jego ustalenie podlega ocenie właściwego organu skarbowego. W Polsce właściwym organem w sprawach wymiany informacji podatkowych z innymi państwami jest Szef Krajowej Administracji Skarbowej (SKAS). Przysługuje mu imponujący zakres kompetencji oraz władzy dyskrecjonalnej. W szczególności zarówno udzielenie, jak i otrzymanie informacji podatkowych odbywa się za pośrednictwem SKAS.
Poniżej przedstawię zwięźle wybrane elementy automatycznej wymiany informacji dotyczących „rachunków raportowanych" oraz interpretacji podatkowych i decyzji o cenach transferowych, gdyż stanowią one najbardziej istotne części ustawy. Taka wymiana informacji prowadzi do najbardziej efektywnego rozpoznawania uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania.
Milionowa kara
W jej rezultacie organy podatkowe uzyskują informacje na bieżąco, jeszcze zanim powezmą wiadomość bądź przypuszczenia o uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania przez podatników. Mechanizm automatycznego przekazywania informacji o „rachunkach raportowanych" dotyczy przede wszystkim rachunków prowadzonych przez raportujące instytucje finansowe – w szczególności powiernicze lub depozytowe (głównie banki), a także podmioty inwestujące lub zakłady ubezpieczeń będące rezydentami w Polsce – i znajdujących się w posiadaniu co najmniej jednej osoby raportowanej, tj. osoby fizycznej lub podmiotu będącego rezydentem państwa uczestniczącego lub państwa trzeciego na podstawie przepisów prawa podatkowego obowiązujących w tych państwach, lub masy spadkowej po osobie zmarłej, która była rezydentem w jednym z tych państw.
Państwo uczestniczące to inne niż Polska państwo członkowskie i inne niż Stany Zjednoczone Ameryki (tutaj kwestie wymiany informacji podatkowych reguluje FATCA) państwo lub terytorium, z którym Polska zawarła porozumienie stanowiące podstawę automatycznej wymiany informacji o rachunkach raportowanych lub z którym UE zawarła porozumienie stanowiące podstawę automatycznej wymiany informacji o rachunkach raportowanych. Informacje o rachunkach raportowanych za okres roku kalendarzowego gromadzi na bieżąco raportująca instytucja finansowa i przekazuje je SKAS do 30 czerwca roku następnego (z wyjątkiem rachunków dotyczących 2016 r., te do 30 sierpnia 2017 r.). W przypadku niedopełnienia obowiązku raportowania w sposób ustalony w ustawie raportująca instytucja finansowa podlega karze do 1 mln zł nałożonej przez SKAS. SKAS raz w roku, w terminie do 30 września roku następującego po roku kalendarzowym, którego informacje dotyczą, przekazuje właściwemu organowi państwa uczestniczącego informacje o rachunkach raportowanych posiadanych przez rezydentów tych państw.
