Edukacja seksualna w szkole - uświadamianie o seksie

Niedawno „Gazeta Wyborcza" wskazała kolejny ważny problem naszej szkoły. Chociaż „wskazała" to niezbyt trafne określenie. Można by powiedzieć „odgrzała", ale to, co zrobiła „GW", najlepiej oddaje określenie „podpaliła lont". Bo temat seksu w kontekście młodzieży to prawdziwy dyskusyjny trotyl. Szybko bowiem od meritum, czyli od zagadnienia edukacji seksualnej dziatwy, dyskusja przemienia się w ostry spór ideologiczny, uruchamiając po obu stronach ekstrema.

Po lewej bezkonkurencyjna jest Joanna Senyszyn sprawiająca wrażenie osoby z lubością wyczekującej powszechnego zepsucia młodzieży (co doskonale ilustruje fotografia posłanki z pejczem do praktyk sado-maso podczas jednej z gejowskich parad) i bez zahamowań głoszącej prawo bodaj wszystkich do wszystkiego w sferze erotyki.

Eurodeputowana wykazuje przy tym zdumiewający brak odpowiedzialności za słowo. Wystarczy sobie wyobrazić, że jej pomysły faktycznie zostają wprowadzone w życie i od razu ciarki po plecach przechodzą. W jednym z programów telewizyjnych doszło do spięcia Joanny Senyszyn i Wojciecha Cejrowskiego. Ten ostatni, nie zważając na populistyczne zaczepki posłanki, wypalił już w pierwszym zdaniu: „Z głupkami nie należy rozmawiać, przed głupkami trzeba się bronić".

W nauczaniu o człowieczej seksualności łatwo zrobić kardynalne błędy i miast cokolwiek ulepszyć – zepsuć bezpowrotnie. Jednym z tych błędów jest sprowadzenie seksu do wymiaru techniki współżycia. Tutaj jest wiele sposobów. Jednym z nich jest wpuszczenie „licencjonowanych uświadamiaczy". Często są to lekarze wysługujący się za pieniądze firmom farmaceutycznym. Dyplom lekarza (a często specjalisty ginekologa) czyni go osobą właściwą i godną zaufania.

No i zaczyna się pogadanka ilustrowana rzucanymi na ekran z multimedialnego projektora schematami, zdjęciami, symulacjami, gdzie nie ma mowy o uczuciach, wierności, wstrzemięźliwości, bo tematem absolutnie wiodącym jest antykoncepcja oraz w zależności od sponsorującej prelegenta firmy farmaceutycznej reklamowany jest lek przeciwdziałający rakowi szyjki macicy czy innym schorzeniom.

Na koniec uczniowie otrzymują ulotki informujące, gdzie i jakim lekiem należy się zabezpieczyć przed daną chorobą.

Co charakterystyczne, motywem wiodącym we wszystkich mutacjach tychże pogadanek czy nawet lekcji jest antykoncepcja. A zatem chodzi o niepożądany skutek współżycia i komplikację życia, a nie o kwestie etyki i wartości seksu. Wymowa jest taka: „można uprawiać seks, nawet przypadkowy, ale trzeba wiedzieć, jak uniknąć wpadki". Tak jak ze złodziejem: „możesz kraść, tylko nie daj się złapać".

W drugiej kolejności zagrożeń są choroby z HIV na czele. Mam nagranych (niestety najczęściej tylko dźwiękowo) kilka takich spotkań. Naprawdę włos się jeży na głowie, że ludzie wykształceni (w tym lekarze, pedagodzy) mówią o seksualności takim językiem i wręcz obscenicznie. Jeden z prowadzących zakończył wykład taką oto błyskotliwą frazą: „I chociaż seks to sprawa dolnych części ciała, to nie można zapominać o głowie".

Analizując różnorako przeprowadzane zajęcia odnoszące się do ludzkiej seksualności, ma się wrażenie, że prowadzący nie biorą za skutki żadnej odpowiedzialności, że bodaj nikt takiej odpowiedzialności nie chce przyjąć. Najlepiej ukazuje to wypowiedź pedagoga wykładającego o seksie: „Ja im przedstawiam pewien punkt widzenia, a oni zrobią z tym, co będą chcieli". To dzieci mają więc być odpowiedzialne? To nowatorska i dość beztroska teza. Przypomina się tu stwierdzenie Cejrowskiego. Pasuje jak ulał, prawda?

„Gazeta Wyborcza" epatuje czytelnika wynikami badań, cytatami z wypowiedzi młodych i „wiarygodnymi" interpretacjami. Z tychże badań, których źródła nie znamy, dowiadujemy się, że 10 procent populacji 15-latków ma za sobą inicjację seksualną, a co trzeci 16-  czy 17-latek współżył.

Wcześniej jednak możemy przeczytać, że w Internecie jest multum pytań w stylu: „Całowałam się z języczkiem, czy jestem w ciąży?". Oczywiście pytania te świadczą o niedouczeniu młodzieży w tym zakresie, co trzeba natychmiast naprawić i gimnazjalistów douczyć. Wyniki badań (lub „badań") są podawane nierzadko tak, aby ich wymowa była wręcz szokująca.

Natomiast sposób i treść dyskusji nad tymi zagadnieniami pozwalają zauważyć, że już chyba tylko zacofani, staromodni „katole" przebąkują jeszcze o przedślubnej wstrzemięźliwości seksualnej. I to, co dla jednych jest kompromitującą niewiedzą, tylko oni są skłonni interpretować jako niewinność, cnotę pożądaną, chociaż dla jakiejś grupy ludzi być może archaiczną i niewiele wartą.

Idąc dalej tym tropem, można zadać pytanie: skąd wziąć pewność, że młodzież słabo odróżniająca wyrafinowany pocałunek od stosunku płciowego prawidłowo zrozumiała treść pytania o inicjację seksualną? Nawet jeśli trudne pojęcie „inicjacja" badający zastąpili innym.

Metodologia badań społecznych mocno podkreśla jedną z zasad obowiązujących badacza. Otóż badanie nie może trwale zmieniać badanego. Pamiętam badania prowadzone przez prominentnego i znanego z autoreklamy pedagoga, który nie wiedzieć czemu opowiada, że jest seksuologiem. Tam zadano między innymi takie pytanie: „Czy uprawiałeś/aś stosunek analny, oralny z dziewczyną, z chłopakiem? ". Nie wiem czy dokładnie tak, ale sens tego i innych pytań w kwestionariuszu był właśnie taki. Badanie prowadzono w szkołach, w których pozwolenia na procedurę udzielali dyrektorzy. Przeprowadzali je ludzie z zespołu naukowego, a możliwość zapoznania się z ich treścią przed badaniem czy po nim była zerowa.

Ciekawe, że nikt tu nie zaprotestował, że nikt nie zauważył demoralizacji tkwiącej w samym brzmieniu pytań. Jeśli bowiem takie badanie trafiło na ucznia „z przeszłością", to pół biedy. Natomiast, jeśli wierzyć wynikom z „Wyborczej", przytłaczająca większość 15-latków to osoby przed inicjacją. Jeżeli więc badania trafiły na ucznia czystego, niewinnego, to mogły dokonać istnego spustoszenia w jego świadomości. Zamieniły się w gwałt.

Wśród stawianych uczniom pytań były i takie, które brzmiały, przepraszam, komicznie. Jak bowiem inaczej potraktować pytanie skierowane do dziewcząt, czy uprawiały z koleżanką seks analny? Autorzy badań przedstawiali je jako głęboko przemyślane i wielokrotnie konsultowane. Najwyraźniej ekspertami byli malarze surrealiści.

Bardzo podobnie może wyglądać wprowadzenie lekcji o życiu seksualnym człowieka. Tutaj jednak wyłania się inny problem, a mianowicie, kto ma tego przedmiotu uczyć.

„Wyborcza" podkreśla, że rodzice tego nie robią, bo nie potrafią o tym z własnymi dziećmi rozmawiać. To zrozumiałe i wiarygodne. Ale skąd przekonanie, że ci sami rodzice (traktowani jako przedstawiciele grupy dorosłych) po przekroczeniu progu szkoły będą potrafili uświadomić 30 nastolatków, gdy jeszcze wczoraj nie umieli tego zrobić z własnym dzieckiem? Przeżyją cudowną przemianę, douczą się czy jak?

Dla mnie nadzieją jest wiara w nauczycielskie sumienie. Wiem, że nic nie zmusi pedagogów do działań demoralizujących. Oni po prostu wiedzą swoje. I całe szczęście.

Nic więc dziwnego, że wielu dyrektorów w obliczu trudności kadrowych korzysta z usług objazdowych „edukatorów", którzy bez odpowiednich uprawnień, ale za to z certyfikatami i – co ważniejsze – bezpłatnie przeprowadzają takie zajęcia bądź ich cykl w zdumiewającej swej części nasycone libertynizmem prezentującym seks jako miłą przygodę, której można się oddać, ale tylko przy użyciu prezerwatyw i po zaszczepieniu środkiem X oferowanym przez firmę sponsorującą owego „nauczyciela".

Mam zarejestrowany tekst żartobliwie wygłoszony przez takiego „edukatora": „No, co tam dziewczyny, takie ładne, a się rumienią... Nie rumienić się! Wszystko jest dla ludzi. Przygody są dla ludzi, alkohol jest dla ludzi... ale pełnoletnich, seks też jest dla ludzi. Wakacje przed wami. Wyjedziecie gdzieś i co? Wpadnie wam w oko chłopak, wy się spodobacie, dojdzie do czegoś i wpadka. Dlatego zawsze mówię: dziewczyny, miejcie przy sobie prezerwatywę, bo chłopak jak napa... sory... podniecony, to głowę traci i potem kłopot".

Czy wiedzą państwo, kto był adresatem tego apelu? To były dzieci z drugiej klasy gimnazjum. Czy rzeczywiście ma to iść w tym kierunku? A jak uchronić dzieci niewinne? Czy ci, którzy będą uczyć, jak uniknąć ciąży albo jak znaleźć punkt g, będą chcieli i umieli wyjaśnić, że niewinność chłopaka i dziewictwo dziewczyny to nie frajerstwo, nie moher ani zacofanie?

Jest jeszcze jeden aspekt, rzekłbym ideologiczny, a więc siłą rzeczy polityczny. Mianowicie zachęcanie do przedmałżeńskiego seksu (bo czymże jest pouczanie, jak uniknąć ciąży, jak stosować różne środki antykoncepcyjne, jeśli nie zachętą) to niemal jawne anulowanie treści VI przykazania. I jak to ma się do wiarygodności szkoły, jeśli na jednej lekcji katecheta omawia przykazanie „Nie cudzołóż", a na następnej „edukator" z entuzjazmem zachęca: „Seks jest dla ludzi, tylko trzeba go robić z głową". Tu naprawdę iskrzy.

„Edukator", który pozwala na seks nastolatkom lub wiekiem i tytułem naukowym zachęca do niego, zawsze będzie atrakcyjniejszy od katechety, który zabrania i straszy grzechem. W Polsce wychowanie do życia w rodzinie, bez żenady nazywane wychowaniem seksualnym, stało się instrumentem ateizacji szkoły i jej uczniów. Usilnie czyni się zeń światopoglądową alternatywę dla tradycyjnie pojmowanej przyzwoitości, której korzenie tkwią w chrześcijaństwie.

Osobnym zagadnieniem są podręczniki do przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. Od z górą dziesięciu lat jestem rzeczoznawcą MEN ds. tychże podręczników. Procedura wygląda tak, że otrzymuję z ministerstwa próbny wydruk podręcznika i sporządzam recenzję. Tak samo robi drugi recenzent, którego nie znam, podobnie jak on mnie. Jeśli podręcznik otrzyma dwie recenzje pozytywne, może być drukowany i sygnowany formułą: „Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej". Bez tej formuły książka nie ma racji bytu.

Wprowadzenie przedmiotu o wychowaniu w rodzinie zaowocowało prawdziwym wysypem podręcznikowych propozycji. Nie nadążałem ich czytać i pisać recenzji, a także oglądać załączonych jako integralnej część podręcznika filmów. Potem to ucichło.

Zdarzyło się bodaj 11 lat temu, że dostałem do zaopiniowania wydruk podręcznika autorstwa dwóch, zdawałoby się, renomowanych autorów. Moje zdumienie rosło z każdą czytaną stroną. Po macoszemu i trochę na odwal potraktowano w nim kwestie rodziny. Ot, na zasadzie: „Przecież i tak wszyscy wiedzą". Podobnie było z miłością, przyjaźnią etc.

Natomiast nadzwyczaj szczegółowo i obszernie (jeśli pamiętam, to w 50 proc.) potraktowano omówienie różnych dewiacji. To tam właśnie znaleźć można perełki typu: „Jeśli jakiś kolega lubi przebierać się w dziewczęce fatałaszki, nie bądźcie krytyczni, nie dokuczajcie mu. Jeśli poprosi, aby do niego mówić imieniem żeńskim, to usłuchajcie tej prośby, sprawicie mu tym przyjemność".

No tak, możemy mówić o przyjemności kolegi, ale co z psychiką tego drugiego? Czy młoda wrażliwość zmuszona, aby Jurka nazywać Jolką, pozostanie bez szwanku? Czy rzeczywiście nie ma nic prostszego, aby chłopaka traktować jak dziewczynkę i pozostać bezkrytycznym, gdy pokaże nam się w bluzce z bufiastymi rękawami i rozkloszowanej spódnicy?

W tej też książce znajdujemy radę, aby córka nie miała matce za złe, gdy ta ją zaprowadzi do ginekologa i poprosi o zamontowanie spiralki antykoncepcyjnej.

Podręcznik był adresowany do gimnazjum, a więc przedziału wiekowego 13 – 16 lat. Napisałem wielostronicową i krytyczną recenzję z negatywną konkluzją, jednocześnie podkreślając, że samo adresowanie książki do gimnazjalistów już dyskwalifikuje tę pozycję. Jak się dowiedziałem całkiem niedawno, druga recenzja też była negatywna i wręcz miażdżąca.

Podręcznik jednak w niezmienionym kształcie funkcjonuje w obiegu opatrzony ową magiczną formułą MEN. Na okładce ma podtytuł: „Podręcznik przeznaczony dla gimnazjum". Jednakże dodrukowano obwolutę identyczną jak okładka z jedną zmianą, że „Podręcznik przeznaczony dla liceum". No comments.