"Polskie obozy" powracają

Samotny Polak walczy przed sądami Polski i Niemiec o zaprzestanie używania przez „Die Welt” kłamliwego określenia „polski obóz zagłady”. Niemcy te roszczenia mają za nic, bo za Polakiem nie stoi jego państwo.

Bezkarność niemieckich mediów

We wtorek w Berlinie doszło do przesłuchania redaktora naczelnego „Die Welt” Thomasa Schmida w sprawie, którą wydawcy gazety – koncernowi Axel Springer – wytoczył przed sądem w Warszawie Polak Zbigniew Osewski. Jego obaj dziadkowie byli w czasie drugiej wojny światowej więźniami niemieckich obozów koncentracyjnych. Jeden przypłacił to życiem, drugi długą chorobą. Osewski domaga się od Niemców 1 mln złotych na cele społeczne (dom dziecka) i przeprosin w najważniejszych polskich i niemieckich mediach.

Kierowana przez Schmida gazeta wielokrotnie w różnych publikacjach używała określeń „polski obóz koncentracyjny”, „polski obóz zagłady”. I nie zaprzestała tego robić już w trakcie trwania procesu. Ostatnia taka publikacja ukazała się dwa miesiące temu – 15 lutego br.

W artykule pt. „Filmacher Claude Lanzmann erhalt Ehrenbar der Berlinare” zwrotem „polski obóz zagłady“ określono obóz w Sobiborze. Reprezentujący Polaka radca prawny Lech Obara z Olsztyna nie ma wątpliwości, że nie chodzi tutaj o zwykłą pomyłkę, jak od początku tłumaczą się Niemcy.

– Niemieckie media czują się bezkarne. Choć wiedzą, że czynią źle, nie liczą się z uczuciami Polaków. „Polskimi obozami” szafują nie brukowce, ale poważne agencje i pisma. Dlatego postanowiliśmy domagać się, aby sąd już w toku postępowania zakazał pozwanej gazecie dalszego rozpowszechniania w jakikolwiek sposób określeń „polski obóz koncentracyjny” lub „polski obóz zagłady”. Takie możliwości daje nam instytucja prawna zabezpieczenia powództwa – tłumaczył „Rz” Obara przed wyjazdem do Berlina.

Przeoczenie dziesięciu redaktorów

Podczas przesłuchania przed berlińskim sądem sędzia najpierw utajnił rozprawę, wypraszając z sali dziennikarzy i zakazując nagrywania i filmowania. Zdumionej stronie polskiej tłumaczył, że w Niemczech nie przyjęty jest udział mediów w przesłuchaniach odbywających się w ramach międzynarodowej pomocy prawnej. Przy zamkniętych więc drzwiach naczelny „Die Welt” tłumaczył się z „polskich obozów” błędami w pracy redakcji.

– Tłumaczył, że nie było to żadne planowane działanie, tylko przeoczenie w wypadku redakcyjnej publikacji z 2008 r. Kolejna miała być przedrukiem z innej gazety, a ostatnia, z lutego – z depeszy agencji DPA. Gdy spytałem, ile osób czyta tekst przed publikacją, to odpowiedział, że dziesięć. To zdumiewające, że za każdym razem żadna z tych dziesięciu osób nie zwróciła uwagi na ewidentny i rażący błąd – opowiadał z Berlina Lech Obara w telefonicznej rozmowie z „Rz”.

Sprawa ma nie tylko wymiar prawny. Jeżeli na stronie polskiego MSZ otworzymy zakładkę „przeciw polskim obozom”, to dowiemy się, że nasza dyplomacja zmaga się z tym problemem od 2004 r. („Rz” akcję w tej sprawie prowadzi od 2005). I choć interweniuje, to wyników w spadku liczby tego typu publikacji brak. W ubiegłym roku naliczyłam takich wpadek mediów wyłapanych przez dyplomację 25 w pół roku. Teraz w ciągu kwartału dyplomaci wyłapali 12 przypadków. W tej statystyce znalazły się media z USA, Portugalii, Hiszpanii, Bułgarii, Wielkiej Brytanii. Prym wiodą jednak publikatory niemieckie, na które przypada połowa interwencji polskich ambasad za granicą.

Tymczasem Thomas Schmid stwierdził w sądzie, że nie przypomina sobie interwencji polskiego MSZ lub ambasady. Ale na stronie naszego resortu spraw zagranicznych możemy przeczytać informację z 18 lutego: „Dzięki działaniom polskiej ambasady w Berlinie – DPA przeprosiła za użycie w swojej depeszy sformułowania 'polski obóz zagłady'. Agencja opublikowała również sprostowanie i odpowiedziała na protesty, które w tej sprawie otrzymała od środowisk polonijnych i czytelników. Pisma 'Die Welt' i 'Focus', które również wykorzystały depeszę DPA na swoich stronach, po interwencji polskich dyplomatów usunęły błędną frazę”.

Praktyka jest więc taka, że gazeta niemiecka publikuje przeprosiny czy korekty, a za kilka miesięcy ukazuje się kolejny artykuł z „polskim obozem” na czołówce. Nie mam wątpliwości, że młodzi Europejczycy łykają to sformułowanie bez żadnego zastanowienia czy refleksji. Poziom edukacji zarówno w Polsce, jak i w całej Europie czy USA jest coraz niższy, wiedza płytsza, komputerowa. Publikowanych przeprosin czy sprostowań nikt nie zauważa, bo zazwyczaj umieszczane są w jak najmniej widocznych miejscach i najmniejszą czcionką.

„Polski obóz koncentracyjny” wszedł już do świadomości młodego Niemca, Brytyjczyka, Amerykanina czy Austriaka. Tak właśnie promowana jest Polska za granicą: kraj złodziei samochodów i twórców obozów zagłady – kraj skłócony i nieumiejący obronić nawet własnego dobrego imienia.