Marek Sawicki - MSZ nie nadaje się do promocji żywności

Jakie działania po powrocie na stanowisko ministra rolnictwa uznaje pan za najważniejsze?

Marek Sawicki

: Przede wszystkim dobre opracowanie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, co wydaje mi się mamy już za sobą, i nowoczesne, pro-produkcyjne przekierowanie pieniędzy z dopłat bezpośrednich. Kolejny element to stworzenie funduszu rekompensat za straty rynkowe. Następnie uregulowanie spraw związanych z możliwością przetwarzania produktów we własnym gospodarstwie i sprzedażą bezpośrednią, bo to cześć naszej propozycji w ramach systemu wsparcia dla małych i średnich gospodarstw. One nie muszą tylko i wyłącznie korzystać z wielkiego przetwórstwa i pośrednictwa sieci handlowych. Mogą sprzedawać same, tak jak to się dzieje w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. Polska jest w sposób szczególny do tego predestynowana przez strukturę gospodarstw. Zależy mi na tym, żeby średnim i małym gospodarstwom stworzyć warunki do pozyskiwania dodatkowych przychodów z przetwarzania i sprzedaży, a nie tylko z produkcji surowca.

Coś jeszcze?

Wymieniłem najważniejsze elementy, które chce poukładać przez rok. Da się to zrobić. Piąte ważne zagadnienie to przygotowanie regulacji prawnych na ograniczenia w obrocie ziemią rolniczą po 2016 r. tak żeby miała ona charakter dobra chronionego i była dostępna przede wszystkim dla polskich rolników, a była chroniona przed odrolnianiem i sprzedażą cudzoziemcom.

Od 2004. na polską wieś napłynęło ok. 40 mld euro, w tym 30 mld euro z UE. Co się udało osiągnąć za te pieniądze?

Zmodernizowaliśmy za nie polskie rolnictwo, które z zacofanego i niekonkurencyjnego stało się jednym z nowocześniejszych w Europie. W ciągu 10 lat zwiększyliśmy produkcję rolną niemal o 100 proc. Zwiększyliśmy eksport z 4,5 mld euro w 2002 r. do 20 mld euro w 2013 r. Z kraju o niedoborze żywności, deficytowym w zakresie jej produkcji staliśmy się eksporterem netto na poziomie powyżej 6 mld euro wliczając w to przedsprzedaż przygraniczną. Dzięki tym środkom mamy najnowocześniejsze w Europie przetwórstwo rolno-spożywcze, które stało się konkurencyjne na rynkach europejskich i światowych. Mamy też sporą grupę dobrze usprzętowionych, nowoczesnych gospodarstw, które mogą podjąć otwartą konkurencję z rolnikami z Europy i świata. Tych gospodarstw jest jednak za mało. Dlatego moim celem jest, aby kolejna perspektywa unijna była bardziej ukierunkowana z jednej strony na rolników aktywnych produkcyjnie, a z drugiej na poprawę struktury gospodarstw i dokooptowanie do tej 10 proc. grupy gospodarstw o charakterze rynkowym co najmniej 30 proc. średnich i małych gospodarstw, które zechcą mieć charakter towarowy.

Chcecie by 40 proc. gospodarstw utrzymywało się z produkcji rolnej?

Jak popatrzymy na dzisiejszą strukturę rolnictwa to 10 proc. gospodarstw zapewnia 90 proc. produkcji towarowej. A chciałbym, żeby w tym torcie towarowym udziały miało co najmniej 40 proc. gospodarstw. Wtedy konkurencyjność, a także oferta dla konsumenta będą zdecydowanie bogatsze.

W okresie 2014-2020 na polską wieś trafi kolejne 41,5 mld euro, w tym 37,2 mld euro z UE. Dogonimy za te pieniądze farmerów francuskich?

To wszystko zależy od tego jak rolnicy z Zachodu będą się rozwijać. Znam realia. Francuzi będą korzystali z dopłat produkcyjnych, które w głównej mierze kierują na bydło mleczne i mięsne. Ich środki w zakresie wsparcia bezpośredniego chowu bydła będą prawie dwa razy większe od naszych. My z uwagi na uwarunkowania historyczne i zachowanie różnorodności produkcyjnej paletę wsparcia produkcyjnego chcemy zdecydowanie rozszerzyć. Niemcy nie będą stosowali płatności produkcyjnych, ale i oni i Francuzi będą stosowali dopłaty do pierwszych hektarów, a więc system płatności dodatkowych.

Jak wygląda eksport żywności po pierwszym półroczu?

Nieźle. Jest wzrost o ponad 9 proc., choć to dynamika słabsza niż w 2013 r.

Ile było wtedy?

Około 17 proc., ale za cały rok. Dlatego poczekajmy. Drugie półrocze powinno być lepsze. Być może zmniejszą się ograniczenia w eksporcie wieprzowiny. Gdyby, po Ukrainie, nastąpiło też otwarcie na Rosję, Kazachstan, Białoruś, ale i Chiny to jest szansa, że w drugim półroczu odrobimy spowolnienie w dynamice eksportu.

Czyli spodziewa się Pan kolejnego zwiększenia eksportu produktów rolno-spożywczych?

Spodziewam się, że wzrost eksportu będzie dwucyfrowy.

Eksport naszej wieprzowiny na Ukrainę już ruszył?

Niektóre zakłady już sprzedają. Ukraina stosuje jednak bariery celne. Myślę, że po podpisaniu umowy stowarzyszeniowej z UE te kwestie zostaną uregulowane do końca października i Ukraina będzie musiała te ograniczenia znieść.

A jak przebiegają rozmowy z Rosją i na ile skarga UE do Światowej Organizacji Handlu może pomóc nam odzyskać ten rynek?

Nie wiem czy pomoże. Rosjanie stosują własną politykę. Mieliśmy teraz inspekcje w zakresie produkcji mięsnej. Niebawem będziemy mieli pewnie inspekcje w zakresie produkcji roślinnej. Sygnały z pobytu inspektorów napawają pewnym optymizmem. Gwarancji jednak nie ma. Wszystko zależy od sytuacji na linii Rosja-Ukraina, Rosja-USA i Rosja-UE.

30 czerwca Federalna Służba Nadzoru Sanitarnego i Fitosanitarnego Rosji zarzuciła Polsce systematyczne łamanie rosyjskich przepisów fitosanitarnych przy dostawach produkcji roślinnej?

Nie mamy do czynienia z żadnym systematycznym łamaniem. Na kilkadziesiąt tysięcy przesyłek zdarza się kilka czy kilkanaście z nieprawidłowościami. Nigdzie na świecie nie ma takiego systemu, który by wychwycił wszystko w 100 proc. Tak jak zdarzają się nieuczciwi kupcy i kelnerzy tak i producenci żywności popełniają błędy. Rosja nie powiadamia nas o szczegółach, a więc jakiego dostawcy i jakiej partii dotyczy problem. W pierwszej połowie roku, kiedy podano nam szczegóły w kilku przypadkach udowodniliśmy, że zafałszowanie świadectw bądź jakości nie miało miejsca u polskiego producenta, a na ogół u przewoźników, a były to np. firmy łotewskie, litewskie prowadzone przez tamtejszych Rosjan.

Rozmawia Pan też z ambasadorami krajów muzułmańskich, ale jednocześnie wskazuje, że brakuje uzgodnionych świadectw weterynaryjnych i innych wymogów niezbędnych przy eksporcie żywności na te rynki...

Co do świadectw to przyspieszamy, choć kraje muzułmańskie podobnie jak azjatyckie nie spieszą się. Występując o uzgodnienie świadectw zawsze otrzymujemy dodatkowe zapytania. Odpowiedzi na naszą zachętę administracyjną spływają powoli. To kwestia 3-6 miesięcy, a czasami nawet roku. Ambasadorzy zobowiązali się, że będą się starać przyspieszyć odpowiedzi swych resortów rolnictwa drogą dyplomatyczną. Nie mając możliwości wwozu produktów żywnościowych nie możemy prowadzić pełnej promocji. Promocja za pomocą obrazków to za mało.

Jakie są szanse na wizyty inspektorów z krajów Dalekiego Wschodu i wywalczenie regionalizacji zakazu eksportu wieprzowiny?

Japończycy będą u nas w tym tygodniu. Wierzę, że zachowają się podobnie jak Ukraina, a w dalszej kolejności będzie to dotyczyło Chińczyków. Wierzę, że uwzględnią regionalizację tym bardziej, że UE stosuje ją wobec Japonii. Po katastrofie w Fukushimie cześć produktów japońskich mogła być całkowicie zablokowana na rynku europejskim, ale tak się nie stało. UE wyłączyła tylko obszary zagrożone promieniowaniem. Natomiast z pozostałych regionów kupujemy. Afrykański pomór świń ma podobny charakter. Występuje w danym miejscu lub regionie, a nie w całej Polsce czy całej UE. Wierzę, że Japończycy zastosują regionalizację choćby na zasadzie wzajemności.

To kiedy dojdzie do pełnego otwarcia rynków krajów Afryki i Bliskiego Wschodu na polską żywność?

Ciągle wierzę, że nastąpi to w drugiej połowie roku i przynajmniej niektóre państwa odpowiedzą pozytywnie. Przypomnę, że kraje takie jak Wietnam, Hong-Kong, USA, Kanada czy Australia wobec polskiej wieprzowiny nie stosują żadnych ograniczeń i kupują ją na podstawie przepisów UE.

Na ile realne jest przywrócenie uboju rytualnego?

Myślę, że głosowania w Sejmie na razie nie będzie. W mojej ocenie nie jest to problem natury legislacyjnej, a administracyjno-prawnej. Oczekiwałbym raczej stanowiska Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie, bo uważam, że wprowadzenie tego zakazu w formie jaka jest z jednej strony narusza ustawę o swobodzie praktyk religijnych, a z drugiej notyfikacja resortu rolnictwa była spóźniona.

Wiele mówi się o spójnej strategii promocji naszej żywności za granicą. Na ile MRiRW zamierza się w to zaangażować?