Marcin Roszkowski: Lotos a unijny Zielony Ład

Lektura komentarza europosła Janusza Lewandowskiego o „rozbiorze" Lotosu i „kolonizacji" Pomorza („Rzeczpospolita", 19.01.2022 r.) przyprawia o smutek. Nie dlatego, że prezentowane tezy mają pokrycie w rzeczywistości – bo nie mają – ale dlatego, że reprezentujący bądź co bądź Polskę i Polaków europosłowie sami nie wiedzą, za czym podnoszą ręce.

Janusz Lewandowski jednego dnia głosuje za radykalnymi zmianami w europejskiej energetyce, a drugiego sprzeciwia się przekształceniom, które pozwalają te rekomendacje wdrożyć. W kontekście unijnej polityki klimatycznej Lotos musi się zmienić, ponieważ dzisiaj zajmuje się przetwarzaniem paliw kopalnych, za odejściem od których europoseł entuzjastycznie się opowiada.

Słychać chichot historii. Janusz Lewandowski był przez wielu krytykowany za kontrowersyjne decyzje reprywatyzacyjne. Zwolennicy szybkiej i totalnej reprywatyzacji szydzili z nostalgii za wielkimi zakładami, sceptykom przypinali łatkę wsteczników i ignorantów. Przypominali, że trzeba „z żywymi naprzód iść", niezależnie jakim kosztem. Teraz, po 30 latach, polityk PO używa słowo w słowo argumentacji, którą on i jego koledzy niemiłosiernie wyśmiewali.

Przypomina, jak budowano potęgę Lotosu, jak Lotos swoim potencjałem wzmacniał Pomorze, jak wpisał się w świadomość jego mieszkańców. Wszystko to prawda, podobnie jak kilka dekad temu była to prawda w odniesieniu do hut i fabryk w różnych regionach Polski. Niemniej peerelowskie molochy w realia gospodarki rynkowej weszły w większości nieprzygotowane, a ich produkcja nie wytrzymywała konkurencji ze strony zachodnich koncernów. Części nie udało się uratować, części rządzący po 1989 r. ratować z różnych względów nie chcieli.

Szansa w fuzji z Orlenem

Czy Janusz Lewandowski chciałby, aby Lotos – silny, dobrze zarządzany koncern – skończył tak, jak odziedziczone po Polsce Ludowej zakłady? Jeśliby spółkę pozostawić w obecnej formie, to za kilkanaście lat zapewne podzieliłaby ich los. Jakim bowiem cudem Lotos, który skupia się na działalności rafineryjnej, miałby przynosić zyski w realiach rynku odchodzącego od paliw kopalnych w ramach Zielonego Ładu, którego pan Lewandowski jest entuzjastą i promotorem? Europoseł chce paliwowego koncernu w realiach odejścia od ropy. Sprzeczność sama w sobie.

Szansą, by potencjał Lotosu ocalić i rozwinąć, jest jego wejście w skład budowanego pod szyldem Orlenu koncernu multienergetycznego. Tak działa gospodarka, tak działa świat. Fuzje to nie polityka – to do bólu pragmatyczny biznes, który pozwala na dalszą budowę wartości przedsiębiorstwa. Warto przypomnieć, że Orlen powstał z połączenia Petrochemii Płock z CPN, a Tauron – z połączenia kilku śląskich elektrowni i spółek sprzedających prąd.

Fuzja Orlenu z Lotosem jest szczególnie istotna dzisiaj, kiedy trzeba rozwinąć nowe kompetencje, związane z petrochemią i zieloną energią – i ocalić to, co da się ocalić. Dlatego „wpuszczenie" do Lotosu – w charakterze mniejszościowego udziałowca rafinerii – Saudi Aramco to dobre posunięcie. Ten saudyjski koncern ma analogiczne wyzwania, co polskie koncerny, jednak niewspółmiernie większe zasoby do ich rozwiązania.

Saudi Aramco będzie dążyć do zmniejszenia roli paliw jako produktów przerobu ropy i położy większy nacisk na produkty petrochemiczne, czyli plastiki. Saudyjski koncern rozwija też kompetencje zielonej energii i paliw odnawialnych, w tym wodoru.

Na te wszystkie działania Saudi Aramco przeznacza miliardowe budżety badawczo-rozwojowe. I z tych kompetencji, dzięki współpracy, Lotos będzie mógł skorzystać. Tym bardziej że saudyjski koncern będzie mniejszościowym udziałowcem i Lotos (a w przyszłości koncern multienergetyczny) nie straci swojej kontroli.

Zły trend dla rafinerii

Wracając do rafinerii w Gdańsku, należy patrzeć na nią również w kontekście sytuacji na rynku rafineryjnym. Statystyki są bezlitosne: w ostatnim piętnastoleciu w Europie zamknięto ponad 30 rafinerii, w tym aż pięć od początku pandemii. Mimo to nie udało się zbilansować rynku. Przy ograniczonym popycie doprowadziło to do rekordowo niskich wskaźników wykorzystania mocy przerobowych rafinerii, które w 2020 r. wyniosły globalnie 74 proc.

Drugi argument za wejściem Saudi Aramco na rynek europejski to przeciwwaga dla Rosji. Ogłoszenie warunków transakcji wywołało w Rosji zaniepokojenie – odsyłam do artykułu w „Kommiersancie". Jak to jest: Janusz Lewandowski dostrzega rosyjskie niebezpieczeństwo z powodu kupna stacji przez MOL (który już dawno odkupił udziały od Łukoilu), ale bardziej martwi go wejście na polski i europejski rynek koncernu, który może ograniczyć rosyjski udział w europejskim rynku petrochemicznym? Kolejna logiczna sprzeczność.