Audyt wewnętrzny szansą na zmiany w dobie kryzysu

Niedawno w Warszawie odbyła się konferencja Stowarzyszenia Audytorów Wewnętrznych IIA Polska, współorganizowana przez Deloitte. Była poświęcona roli audytu wewnętrznego w czasach kryzysu. Czy faktycznie rola audytora wewnętrznego w tym okresie wzrasta? Czy zmiany i kryzys dotyczą tylko sektora prywatnego, czy również publicznego?

Julia Pitera, sekretarz stanu KPRM, pełnomocnik ds. opracowania programu zapobiegania nieprawidłowościom w instytucjach publicznych, zwróciła uwagę, że spowolnienie gospodarcze odczuwalne również w sektorze publicznym powoduje, iż wielu kierowników jednostek sektora publicznego zaczyna inaczej postrzegać audyt wewnętrzny.

Okazuje się, że z większą uwagą podchodzi się do rekomendacji formułowanych przez audytora wewnętrznego, widząc korzyści, jakie można odnieść z ich wdrożenia. Mimo że audyt wewnętrzny nie jest właściwy do wykrywania i prowadzenia dochodzeń w sprawie oszustw, audytorzy wewnętrzni muszą mieć odpowiednią wiedzę pozwalającą oszacować ryzyko oszustwa i ocenić sposób postępowania z oszustwami w urzędzie i w firmie. Czasy kryzysu sprzyjają oszustwom.

[srodtytul]Jaka przyszłość[/srodtytul]

Dariusz Daniluk, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, przedstawił audyt efektywnościowy jako przyszłość audytu wewnętrznego w sektorze publicznym. Koncepcja ta jest wynikiem ewolucji audytu wewnętrznego od audytu zgodności (ang. compliance) poprzez audyt nakierowany na ryzyko (ang. risk based audit) do audytu efektywnościowego/efektywności (ang. performance audit lub value for money audit).

Cechą wspólną przy określaniu jego specyfiki jest przeprowadzanie w toku prac audytorów analizy i dokonywanie oceny gospodarności, wydajności i skuteczności (ang. economy, efficiency, effectiveness), czyli tzw. 3 x E. Efektem nowego podejścia będzie koncentracja na najważniejszych celach jednostki sektora finansów publicznych i państwa jako całości.

W czasach spowolnienia gospodarczego wszyscy zastanawiamy się nad optymalizacją kosztów – oszczędnościami. Jednym ze sposobów na to może okazać się wdrożenie systemu zintegrowanego zarządzania ryzykiem (ang. Enterprise Risk Management, w skrócie ERM).

Kolejnym sposobem na redukcję kosztów działalności jest audyt umów. Potencjalnymi miejscami optymalizacji kosztów w umowach są: należności i terminy zapłaty, dyscyplinowanie kontrahentów, egzekwowanie kar, egzekucja, zaostrzenie polityki kredytu kupieckiego, aktywniejszy monitoring limitów, weryfikacja zabezpieczeń, ryzyko kursowe czy renegocjacje umów wieloletnich, aktualizacja do cen rynkowych.

[srodtytul]Elementy sukcesu[/srodtytul]

W czasach kryzysu występowanie nadużyć staje się czynnikiem coraz bardziej dotkliwym. Z rozmaitych badań wynika, że sprawcami tych nadużyć w firmach są najczęściej pracownicy średniego szczebla lub kontrahenci. Audytor wewnętrzny może aktywnie uczestniczyć w budowaniu programów przeciwdziałania nadużyciom. W tej sytuacji niektóre firmy decydują się na wdrożenie kodeksu etyki.

[wyimek]Audytorzy wewnętrzni muszą mieć wiedzę pozwalającą oszacować ryzyko oszustwa i ocenić sposób postępowania z oszustwami w urzędzie i w firmie[/wyimek]

Jakie są czynniki sukcesu wdrożenia kodeksu etyki i jakie są korzyści z funkcjonowania kodeksu etyki? Maksymalnie przejrzysta komunikacja wewnętrzna, zdefiniowanie kluczowych wartości etycznych, – to czynniki sukcesu. Istotna jest także komunikacja zewnętrzna, czyli poinformowanie kontrahentów, klientów, mediów czy opinii publicznej, wszak to również przyniesie nam wymierne korzyści.

Aby można było mówić o wysokiej jakości pracy audytorów wewnętrznych i zwiększeniu roli w czasach kryzysu, niezbędna jest realizacja działań w celu zapewnienia i poprawy jakości usług audytu wewnętrznego.

[srodtytul]Narzędzia oceny[/srodtytul]

Podstawowym założeniem Ministerstwa Finansów, które przeprowadza weryfikację i ocenę audytu wewnętrznego w rządowym sektorze publicznym, jest „Przegląd partnerski”. Nowa, zmieniona metodyka weryfikacji i oceny realizowana jest pod kątem: zgodności z przepisami prawa, zgodności ze standardami IIA oraz efektywności funkcji audytu wewnętrznego.

W sektorze prywatnym pomiar efektywności działań audytu wewnętrznego odbywa się z wykorzystaniem kluczowych wskaźników/miar efektywności – (ang. skrót KPI). Kwestią istotną jest konieczność realnego i wymiernego wspierania firmy w realizacji jej celów oraz partnerska komunikacja z osobami zarządzającymi. Właściwe zatrudnianie i rozwój pracowników audytu wewnętrznego, dynamiczne zaspokajanie bieżących potrzeb firmy i reagowanie na zmieniające się otoczenie biznesu, pozwoli faktycznie wspierać firmę w trudnych czasach recesji.

Bez względu na sektor, formę własności czy dotkliwość światowego kryzysu dla naszej organizacji, audytorzy wewnętrzni mogą i potrafią skutecznie wesprzeć swoje firmy, urzędy, państwo w przetrwaniu obecnych trudnych czasów. Zwiększa się rola i ilość wykonywanych działań doradczych i jest to naturalna reakcja na potrzebę zmian zainicjowanych przez recesję gospodarczą.