Rynek pracy w Polsce przechodzi obecnie głębokie zmiany. Po pierwsze, w związku ze starzeniem się społeczeństwa i obniżaniem się liczby ludności, mniejsza liczba pracujących będzie musiała utrzymać większą liczbę emerytów. Po drugie, technologiczne i strukturalne zmiany w gospodarce powodują zmianę struktury popytu na pracowników. Niektóre zawody znikają w wyniku automatyzacji, inne z powodu konkurencyjnie niskich płac w innych gospodarkach.
Z drugiej strony przybywa prac wymagających wykwalifikowanych specjalistów. W obliczu szybkich zmian demograficznych, jakie nastąpią w nadchodzących dziesięcioleciach (starzenie się i spadek liczby ludności), potrzebna jest wysoko wykwalifikowana siła robocza, która mogłaby przyczynić się do wzrostu produktywności w Polsce. Jest to niezbędne do dalszego przybliżania się standardu życia w Polsce do standardów Europy Zachodniej.
Co należy rozumieć przez wysoko wykwalifikowaną siłę roboczą? Badania międzynarodowe wskazują na istnienie trzech typów umiejętności ważnych z punktu widzenia zatrudnienia i wzrostu gospodarczego. To umiejętności poznawcze (zwane też kognitywnymi), takie jak czytanie, pisanie, umiejętności matematyczne, ale też myślenie twórcze i krytyczne czy rozwiązywanie problemów; umiejętności społeczno-emocjonalne i wzorce behawioralne, takie jak np. zdolność do kończenia rozpoczętych zadań i umiejętność pracy zespołowej. A także umiejętności techniczne związane z pracą lub zawodem, jak np. inżynieria.
Kształtowanie umiejętności poznawczych i społeczno-emocjonalnych zaczyna się na wczesnym etapie życia. Stanowią one niezbędny fundament dla późniejszego nabywania umiejętności technicznych, co odbywa się poprzez kolejne szkolenia i uczenie się przez całe życie.
Klucz do kariery
Badania Banku Światowego wskazują, że umiejętności kognitywne i społeczno-emocjonalne wykorzystywane są w coraz większej liczbie miejsc pracy w Polsce. Główny wniosek płynący z tych badań jest następujący: przygotowanie do uczestnictwa w nowoczesnej gospodarce wymaga wyposażenia dzieci i młodzieży w odpowiednie podstawy, czyli umiejętności poznawcze i społeczno-emocjonalne.
