Powiat mógł uszczęśliwić gminę nieruchomością

Przed 15 lipca 2006 r. powiat mógł się zrzec, na podstawie art. 179 kodeksu cywilnego, prawa własności nieruchomości na rzecz gminy - uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 8 marca 2007 r.

Aktualizacja: 25.04.2007 12:21 Publikacja: 25.04.2007 01:01

Wskazana w uchwale data to dzień wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca2005 r. (sygn. K 9/04) uznającego unormowanie zawarte w art. 179 k.c. za sprzeczne z konstytucją. Z tym dniem art. 179 k.c. przestał obowiązywać.

Przepis ten pozwalał każdemu właścicielowi wyzbyć się nieruchomości przez zrzeczenie się jej. Taka niechciana nieruchomość stawała się automatycznie własnością gminy, na której obszarze jest położona, bez względu na to, czy ta życzyła sobie tego czy nie. Przepis pozwalał właścicielom pozbyć się na rzecz gminy bezwartościowych ruder, działek z niepotrzebnymi a kłopotliwymi w demontażu urządzeniami itp. To było powodem zakwestionowania go przed TK.

W sprawie, na której tle SN podjął swoją uchwałę, Skarb Państwa zrzekł się nieruchomości w Świerklańcu. Akt notarialny zrzeczenia został spisany 30 czerwca 2006 r., a więc jeszcze w okresie obowiązywania art. 179 k.c. Zgodnie z wnioskiem zawartym w akcie notarialnym referendarz sądowy wpisał w księdze wieczystej jako właściciela działek gminę Świerklaniec.

Gmina wystąpiła do sądu z pozwem przeciwko powiatowi o unieważnienie aktu notarialnego zrzeczenia, a także w odrębnym postępowaniu domagała się zmiany wpisu i wykreślenia jej z księgi jako właściciela. Sąd I instancji uznał, że skoro akt notarialny zrzeczenia został podpisany w okresie obowiązywania art. 179 k.c. i zrzeczenie nastąpiło z datą tego aktu, nie ma podstaw do podważenia wpisu.

W apelacji gmina m.in. przekonywała, że wniesienie sprawy o ustalenie nieważności aktu zrzeczenia zobowiązywało sąd co najmniej do zawieszenia postępowania w sprawie o wpis na podstawie art. 177 § 1 k.p.c. Argumentowała, że zrzeczenie się było nieważne, jako dokonane na podstawie przepisu uznanego przez TK za niezgodny z ustawą zasadniczą.

Sąd II instancji powziął jednak na tle tej sprawy wątpliwość natury zasadniczej: czy zrzeczenie się na podstawie art. 179 k.c. nieruchomości przez powiat było w ogóle dopuszczalne, także pod rządami tego przepisu? W nauce prawa nie ma zgody co do odpowiedzi na to pytanie. Powodem tych wątpliwości stało się szczególne unormowanie zawarte wart. 16 ustawy z 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Zapisano w nim, że państwowa lub samorządowa osoba prawna może się zrzec własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości odpowiednio na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Do zrzeczenia tenże art. 16 nakazuje stosować odpowiednio art. 179 k.c. Po orzeczeniu TK ta część art. 16 stała się oczywiście zapisem pustym.

Sąd II instancji sugerował przeczącą odpowiedź na przytoczone pytanie. SN był jednak odmiennego zdania. Dla gminy Świerklaniec oznacza to, że niechciana nieruchomość pozostanie jej własnością (sygn. III CZP 18/07).

Zawetował ją prezydent, uznając za niedopuszczalną sytuację, by właściciel niezwiązany żadnymi ograniczeniami mógł się pozbyć nieruchomości zdewastowanej, trwale zanieczyszczonej lub w inny sposób stwarzającej ryzyko dla ludzi i środowiska, wymagającej znacznych nakładów finansowych. Stan jest więc dziś taki, że właściciel ani użytkownik wieczysty nie mogą pozbyć się niechcianej nieruchomości. Nie ma też w Sejmie żadnego projektu uregulowania tej kwestii.

Wskazana w uchwale data to dzień wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca2005 r. (sygn. K 9/04) uznającego unormowanie zawarte w art. 179 k.c. za sprzeczne z konstytucją. Z tym dniem art. 179 k.c. przestał obowiązywać.

Przepis ten pozwalał każdemu właścicielowi wyzbyć się nieruchomości przez zrzeczenie się jej. Taka niechciana nieruchomość stawała się automatycznie własnością gminy, na której obszarze jest położona, bez względu na to, czy ta życzyła sobie tego czy nie. Przepis pozwalał właścicielom pozbyć się na rzecz gminy bezwartościowych ruder, działek z niepotrzebnymi a kłopotliwymi w demontażu urządzeniami itp. To było powodem zakwestionowania go przed TK.

Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura 2025: język polski. Odpowiedzi i arkusze CKE
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura 2025: matematyka - poziom podstawowy. Odpowiedzi
Prawo dla Ciebie
Jest decyzja SN ws. wytycznych PKW. Czy wstrząśnie wyborami?
Zawody prawnicze
Egzaminy prawnicze 2025. Z tymi zagadnieniami zdający mieli największe problemy
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Materiał Promocyjny
Lenovo i Motorola dalej rosną na polskim rynku