Bonifikaty sięgają nawet 95 procent

Kto, co, kiedy i za ile może kupić określa kilka aktów prawnych, z których najważniejszym jest ustawa o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa oraz jej nowelizacja z 2005 r.

Mieszkanie zakładowe może wykupić – co do zasady – jego najemca, który ma umowę zawartą na czas nieoznaczony albo administracyjną decyzję o przydziale. Uprawnionym jest również pracownik zbywcy (jakie podmioty są zbywcami, o tym poniżej) albo jego poprzednika prawnego, z którym przed 12 listopada 1994 r. zawarto umowę na czas oznaczony związaną z jego pracą. Chodzi więc np. o pracowników spółek akcyjnych stanowiących własność Skarbu Państwa, które powstały z przedsiębiorstw państwowych w drodze komercjalizacji.

To jednak nie wszyscy uprawnieni do preferencyjnego wykupu. Taki przywilej przysługuje również stale zamieszkującym z wyżej opisanymi najemcami w chwili ich śmierci, m.in. małżonkowi, rodzeństwu, dzieciom, wnukom, rodzicom, dziadkom, osobom go przysposabiającym albo przez niego przysposobionym. Uprawnienie do preferencyjnego wykupu przysługuje również innym osobom pozostającym ze zmarłymi najemcami takich mieszkań (w chwili ich śmierci) we wspólnym gospodarstwie domowym.

Preferencje przy wykupie polegają na sprzedaży mieszkania znacznie taniej niż po cenie rynkowej. Jego cenę (obliczoną zgodnie z zasadami przyjętymi w przepisach o gospodarce nieruchomościami) pomniejsza się bowiem w niektórych przypadkach nawet o 95 proc. Obowiązuje zasada, że obniżka wynosi 6 proc. za każdy rok pracy uprawnionego, jak również 3 proc. za każdy rok najmu tego mieszkania.

Do okresu pracy, od którego zależy pomniejszenie ceny sprzedaży, wlicza się też czas przepracowany w podmiotach utworzonych z zakładów i jednostek organizacyjnych wydzielonych z przedsiębiorstw po 1 sierpnia 1990 r., jak też staż pracy w przedsiębiorstwie państwowym lub jego jednostce organizacyjnej, które wykonywały lub nadal wykonują zadania na rzecz zbywcy lub jego poprzednika prawnego.

Osoby uprawnione do preferencyjnego wykupu mieszkania, które nie były jego najemcami (czyli np. żona zmarłego najemcy), mają prawo wybrać sposób wyliczenia ulgi. Na ich wniosek bowiem uwzględnia się, zamiast zaliczonego im okresu pracy lub najmu, staż pracy lub okres najmu najemcy, jeśli jest on korzystniejszy, czyli daje prawo do większej ulgi w wykupie. Pozwala na to art. 6 ust. 3 ustawy z 2000 r., ale konieczny jest wniosek osoby zainteresowanej wykupem. Rodzinie zmarłego najemcy pozwala to z reguły wykorzystać jego długi staż pracy w zakładzie, bo oznacza to zmniejszenie kwoty o 6 proc. ceny rynkowej za każdy rok pracy.

Zmarły najemca przepracował 25 lat w zakładzie, do którego należy mieszkanie. Przez ten czas zajmował też to mieszkanie. Oznacza to, że gdyby żył i chciał skorzystać z preferencyjnego wykupu, dostałby maksymalną ulgę i zapłaciłby jedynie 5 proc. wartości mieszkania. Jego bliscy uprawnieni do wykupu mogą złożyć wniosek o tak korzystne rozliczenie i skorzystać z przywileju przysługującemu zmarłemu najemcy. Wykupią więc mieszkanie za 5 proc. jego wartości, choćby im osobiście nie przysługiwały aż tak korzystne zasady.

Uwaga!

Jeśli osobą uprawnioną do preferencyjnego wykupu jest emeryt lub rencista, to cena nabycia mieszkania wynosi zawsze jedynie 5 proc. jego wartości. Taka sama zasada obowiązuje, gdy uprawnionym do preferencyjnego wykupu jest wdowa lub wdowiec po emerycie bądź renciście.

Pod pojęciem „mieszkanie”, które podlega preferencyjnemu wykupowi, przepisy rozumieją zarówno lokale mieszkalne, jak i zabudowane jednorodzinnymi budynkami mieszkalnymi nieruchomości gruntowe (będące własnością lub w użytkowaniu wieczystym). W tym ostatnim przypadku działka nie powinna przekraczać rozmiarów niezbędnych do prawidłowego i racjonalnego korzystania z budynku i urządzeń z nim związanych. Tak wynika z art. 2 pkt 3 ustawy.

Do mieszkania mogą przynależeć jako jego części składowe różne pomieszczenia: piwnica, strych, garaż, komórka.

Istotne jest również to, kto może być zbywcą mieszkania (art. 2 pkt 1 ustawy). Chodzi o przedsiębiorstwa państwowe oraz spółki handlowe (zarówno akcyjne, jak i z ograniczoną odpowiedzialnością), w których główną rolę nadal odgrywa Skarb Państwa, czyli, w rozumieniu przepisów, jest tam podmiotem dominującym (patrz ramka). Wyjątkiem jest tylko PKP SA – jej zasoby podlegają innym przepisom. Ustawa dotyczy również innych państwowych osób prawnych z wyłączeniem Wojskowej Agencji Mieszkaniowej. Co istotne, nie ma znaczenia, w jakim stanie znajdują się te podmioty – przepisy nie różnicują uprawnień w zależności od tego, czy właściciele są np. w stanie upadłości albo w likwidacji.

Mieszkania zakładowe, których najemcami są osoby uprawnione, można zbywać wyłącznie na zasadach określonych w ustawie z 2000 r. Złamanie tych zasad powoduje nieważność umowy (art. 3 ust. 1 ustawy z 2000 r.). Ponadto zbycie nieruchomości zabudowanej blokiem mieszkalnym na rzecz innych osób niż uprawnieni nie może nastąpić z pominięciem przysługującego im pierwszeństwa w nabyciu mieszkań położonych w takim bloku. Pierwszeństwo przysługuje również osobie bliskiej, która uzyskała prawo najmu w zamian za mieszkanie dotychczas zajmowane w dniu śmierci pracownika lub byłego pracownika zbywcy. Jednak uprawnienie to przysługuje tylko jednej osobie bliskiej i tylko przy nabyciu jednego mieszkania.

Jak odbywa się cała procedura? O przeznaczeniu mieszkań na sprzedaż zbywca zawiadamia pisemnie uprawnionych. Wyznacza im trzymiesięczny termin, aby w tym okresie złożyli na piśmie oświadczenie o zamiarze nabycia mieszkania. Ten trzymiesięczny termin liczy się od dnia doręczenia zawiadomienia. Ponadto wykazy mieszkań przeznaczonych na sprzedaż są wywieszane w siedzibach jednostek organizacyjnych, które prowadzą ich sprzedaż. Lista mieszkań musi tam wisieć nie krócej niż trzy miesiące.

Uwaga!

Do wykupu mieszkania nie może dojść, gdy toczy się postępowanie administracyjne dotyczące prawidłowości nabycia nieruchomości przez Skarb Państwa.

Art. 10 ustawy z 2000 r. przewiduje szczególne zasady preferencyjnego nabycia mieszkań Skarbu Państwa znajdujących się w trwałym zarządzie jednostek organizacyjnych, które nie mają osobowości prawnej. Trwały zarząd to jedna z form prawnych władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną (np. zakład budżetowy, gospodarstwo pomocnicze, instytucje służby zdrowia, kulturalne, zarządzający drogami itp.), ustanawiana na czas nieoznaczony albo dokładnie określony.

Mieszkania takie mogą zostać zbyte osobom uprawnionym na takich samych zasadach, jak mieszkania zakładowe (stosuje się taki sam mechanizm pomniejszania ceny). Jednak uprawnienia do preferencyjnych wykupów takich mieszkań wygasną za nieco ponad 14 miesięcy. Do 31 grudnia 2008 r. trzeba bowiem złożyć wniosek o nabycie takiego mieszkania do organu reprezentującego Skarb Państwa. Po otrzymaniu wniosku zostanie przez urzędników wydana decyzja o wygaśnięciu trwałego zarządu w stosunku do nieruchomości lub jej części, której dotyczy wniosek. Analogiczne zasady (czyli konieczność złożenia wniosków o preferencyjny wykup do 31 grudnia 2008 r. pod rygorem wygaśnięcia uprawnienia) mają zastosowanie również do PGL Lasy Państwowe.

Jeszcze niecały rok, aby walczyć o preferencyjny wykup swojego mieszkania, mają też aktualni najemcy mieszkania zakładowego (bądź należącego do poprzednika prawnego), gdy zajmowane przez nich lokum należy do spółki handlowej, w której Skarb Państwa nie jest już podmiotem dominującym. Mają na to czas do 19 września 2008 r. Chodzi więc o tych, którzy wynajmują nadal mieszkania zakładowe, ale spółka zmieniła strukturę właścicielską w ten sposób, że Skarb Państwa przestał być w niej podmiotem dominującym (patrz wcześniejsza ramka), a im nie zaproponowano prawa pierwokupu mieszkania. Chodzi więc o sytuacje, gdy albo Skarb Państwa całkowicie sprzedał firmę prywatnemu inwestorowi, albo ma jeszcze co prawda udziały lub akcje w takiej firmie, ale są już inne podmioty, które mają na nią większy wpływ.

Sytuację prawną najemców takich mieszkań opisuje art. 5 nowelizacji z 2005 r. Muszą oni złożyć pisemny wniosek o preferencyjny wykup. Skorzystają z niego wtedy, gdy kiedykolwiek w okresie od 7 lutego 2001 r. do 18 września 2005 r. Skarb Państwa był w odniesieniu do tej spółki podmiotem dominującym. Prawo żądania sprzedaży mieszkania przez spółkę przysługuje uprawnionym, którzy nie otrzymali pisemnych propozycji skorzystania z prawa pierwszeństwa w nabyciu mieszkania na zasadach i w trybie określonym w ustawie z 2000 r. w okresie, kiedy im to prawo przysługiwało (czyli zanim mieszkania te stały się własnością spółki handlowej, w odniesieniu do której Skarb Państwa nie był już podmiotem dominującym).

Gdy spółka kwestionuje prawa do preferencyjnego wykupu, to sprawę musi rozstrzygnąć sąd. Postępowanie w takiej sprawie jest wolne od opłat sądowych. Nabycie mieszkania następuje w stanie wolnym od obciążeń hipotecznych.

Mieszkania zakładowe mogą wyprzedawać m.in. Lasy Państwowe. Pierwszeństwo w nabyciu tych lokali mają obecni i byli pracownicy, którzy mają co najmniej trzyletni staż pracy w Lasach Państwowych i są najemcami tych mieszkań. Wyjątek, kiedy przywilej ten nie przysługuje, to sytuacja, gdy ktoś stracił pracę bez wypowiedzenia ze swojej winy. Uprawnionymi do wykupu są również pracownicy (byli i obecni) szkół leśnych, zakładowych przychodni i poradni lekarskich oraz innych jednostek organizacyjnych leśnictwa.

Przy preferencjach obowiązuje podobny sposób wyliczania obniżek cen, jak w ustawie z 2000 r. – 6 proc. za każdy rok zatrudnienia i 3 proc. za każdy rok najmu, nie więcej jednak niż 95 proc. ceny mieszkania. Ponadto spłata może zostać rozłożona na 60 miesięcznych rat. Wtedy spłata podlega ograniczonemu oprocentowaniu. Emeryci i renciści – bez względu na staż i okres zamieszkiwania – płacą tylko 5 proc. ceny mieszkania.

Uprawnienie do preferencyjnego wykupu mają też osoby bliskie pozostałe po pracownikach, które w dniu ich śmierci zamieszkiwały razem z nimi. Chodzi o małżonków, wstępnych i zstępnych (czyli rodziców, dzieci, wnuków zmarłego), a także osoby przysposobione. Gdy zbiegają się uprawnienia do obniżenia ceny kilku osób prowadzących wspólnie gospodarstwo domowe, to okresy zatrudnienia tych osób można zsumować. Łączna obniżka nie może jednak przekroczyć 95 proc. i przysługuje tylko przy nabyciu jednego mieszkania.

Przepisy przewidują jeszcze korzystne regulacje dla wielu innych najemców mieszkań Lasów Państwowych, którzy nie mogą skorzystać z tak preferencyjnych warunków zakupu, jak wyżej opisane. Jeśli ich mieszkania zostaną przeznaczone do sprzedaży, a oni zajmują je od minimum trzech lat na podstawie umowy najmu na czas nieoznaczony, to skorzystają ze zniżki 3 proc. za każdy rok najmu, ale nie więcej niż 45 proc. Na takich samych zasadach mogą lokal wykupić organizacje pożytku publicznego, z tym że nie obowiązuje ich wymóg zajmowania go przez co najmniej trzy lata.

Wykazy lokali do sprzedaży sporządzają dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, są one następnie opiniowane przez związki zawodowe. Sprzedaż rusza po zatwierdzeniu wykazu przez dyrektora generalnego i ogłoszeniu wykazu w biuletynie informacyjnym przedsiębiorstwa i w mediach (w prasie nie ogłasza się jednak wykazu mieszkań zasiedlonych). Najemców trzeba też powiadomić o pierwszeństwie w nabyciu mieszkań. Mają sześć miesięcy na skorzystanie z oferty preferencyjnego wykupu.

PKP SA może na preferencyjnych zasadach sprzedać mieszkania kolejarzom i ich rodzinom, z tym że nie dotyczy to lokali w budynkach wykorzystywanych do celów zarządzania koleją, jej eksploatacji i utrzymania. Osoby te mają prawo pierwszeństwa w nabyciu tych mieszkań, a ich zbycie na zasadach innych niż określone ustawowo będzie nieważne.

Prawo do nabycia mieszkania przysługuje tym, którzy zajmują je na podstawie umowy najmu. Po śmierci najemcy przywilej taki mają również małżonek najemcy, zstępni, wstępni, rodzeństwo, przysposabiający albo przysposobieni (czyli np. adoptujący albo adoptowani), a także partnerzy życiowi, czyli osoby pozostające faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Co ciekawe, najemca jeszcze przed swoją śmiercią może pisemnie wskazać jedną z tych osób jako uprawnioną do preferencyjnego nabycia mieszkania. Osoba bliska ma też prawo, aby przy wyliczaniu bonifikaty uwzględnić staż pracy i okres najmu zmarłego, a nie jej, jeśli taki wariant byłby dla niej korzystniejszy.

Prawo do preferencyjnego wykupu mają również obecni i byli pracownicy podmiotów utworzonych z zakładów lub jednostek organizacyjnych wydzielonych z PKP od 1 lipca 1991 r., jak również byli i obecni pracownicy przedsiębiorstw państwowych lub jednostek organizacyjnych, które wykonywały lub nadal wykonują zadania na rzecz zbywającego mieszkanie lub jego poprzednika prawnego. Szansę na preferencyjny wykup mieszkań mają również ci, którzy przestali pracować w PKP lub PKP SA w związku ze zmianami organizacyjnymi lub redukcją zatrudnienia albo zostali przejęci przez innych pracodawców (w trybie art. 23

kodeksu pracy).

Prawo do preferencyjnego nabycia mieszkania kolejowego przysługuje też osobom bliskim w stosunku do lokalu, którego najem uzyskały one w zamian za mieszkanie zajmowane w dniu śmierci pracownika PKP (lub byłego zatrudnionego). Przywilej ten dotyczy jednak tylko jednego mieszkania. Wszyscy inni, którzy zajmują mieszkania kolejowe, ale nie spełniają żadnego z warunków ustawowych, mogą je nabyć na zasadach rynkowych.

O przeznaczeniu mieszkań do sprzedaży PKP SA zawiadamia na piśmie zainteresowanych (podając m.in. cenę mieszkania). Mają oni sześć miesięcy na złożenie pisemnego oświadczenia, że chcą wykupić mieszkanie. Wykazy mieszkań do wykupu są też podawane do publicznej wiadomości, m.in. przez wywieszenie listy w siedzibach jednostek prowadzących ich sprzedaż.

Uprawnieni do preferencyjnego wykupu korzystają ze zniżek za każdy rok pracy najemcy w PKP, PKP SA, w podmiotach utworzonych z zakładów lub jednostek organizacyjnych wydzielonych z przedsiębiorstw państwowych lub jednostek organizacyjnych z nich wydzielonych, które pracują na rzecz zbywcy mieszkania (lub jego poprzednika prawnego). Zniżka ta wynosi 6 proc. za każdy rok pracy. Druga zniżka wiąże się z latami najmu mieszkania od PKP i PKP SA – 3 proc. za każdy rok.

Do okresów najmu bądź pracy, które pomniejszają cenę, wlicza się również staż pracy w podmiotach utworzonych z zakładów i jednostek organizacyjnych wydzielonych z PKP od 1 lipca 1991 r. oraz w takich spółkach przewozowych, spółce PLK i innych spółkach celowych utworzonych przez PKP SA. Łączna obniżka ceny nie może jednak być wyższa niż 95 proc. Jedynie 5 proc. ceny mieszkania zapłacą natomiast zawsze emeryci lub renciści, jeśli to właśnie oni są uprawnionymi do wykupu mieszkania.

Nabywca może wnioskować o rozłożenie mu należności na raty roczne płatne przez nawet 10 lat, z tym że wtedy wierzytelność PKP SA podlega zabezpieczeniu hipoteką. Ci natomiast, którzy zdecydują się na jednorazową wpłatę całości należności, otrzymają jeszcze dodatkową bonifikatę w wysokości 25 proc. należności.

Przepisy chronią też interesy tych najemców (i innych uprawnionych) oraz ich najbliższych, którzy zajmują mieszkania przejęte przez gminy w wyniku komunalizacji w 1990 r. a będące w posiadaniu PKP lub PKP SA. Też mogą one skorzystać z preferencyjnego wykupu. Podobnie jest w przypadkach, gdy mieszkania takie trafiły do samorządów albo spółdzielni mieszkaniowych.

Nie wszystkie mieszkania należące do wojska można wykupić. Mundurowi nie mają szans na nabycie kwater, kwater funkcyjnych i zastępczych, jak też mieszkań w budynkach oddanych do użytku po 30 czerwca 2004 r. (w tych ostatnich nabycie jest możliwe jedynie w niektórych przypadkach po wcześniejszej zgodzie szefa MON). Prawo do nabycia mieszkania przysługuje tym, którzy posiadają tytuł prawny do zamieszkiwania w nim. Lokum takie musi się jednak znaleźć w rocznym planie sprzedaży, a ponadto uprawniony musi złożyć pisemny wniosek do dyrektora oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej (to ta agencja zajmuje się sprzedażą mieszkań).

Po dokonaniu wyceny lokalu cenę sprzedaży pomniejsza się o 95 proc. dla żołnierzy służby stałej, którzy nabyli prawo do emerytury wojskowej, zwolnionym ze służby zawodowej po wypowiedzeniu stosunku służbowego przez organ wojskowy lub upływie okresu pozostawania w rezerwie kadrowej. Tak duże pomniejszenie przysługuje również emerytom wojskowym, uprawnionym do wojskowej renty inwalidzkiej, a także członkom rodziny (małżonkowi i dzieciom, które się jeszcze nie usamodzielniły) wspólnie zamieszkującym z żołnierzem, wojskowym emerytem lub rencistą w dniu jego śmierci.

Inni uprawnieni mogą liczyć na 90 proc. zniżki. W tych wszystkich przypadkach pomniejszenie nie obejmuje jednak nakładów poniesionych przez WAM w ciągu ostatnich trzech lat na modernizację budynku, w którym znajduje się mieszkanie. Pomniejszenia nie obejmują natomiast sprzedaży odpowiedniego udziału we własności lub użytkowaniu wieczystym gruntu.

Na wniosek nabywcy należność można rozłożyć na raty. Pierwszą z nich (10 proc.) wnosi się wtedy przed zawarciem umowy notarialnej, pozostałe można rozłożyć na pięć lat. Ich oprocentowanie to 5 proc. w skali roku, ale przez ten czas mogą być zabezpieczone hipoteką na sprzedawanym mieszkaniu. Zainteresowany pokrywa również zryczałtowane koszty przygotowania mieszkania do sprzedaży (ustala je WAM), czyli np. wyceny mieszkania i gruntu, geodezyjnego podziału nieruchomości itp. Ponosi też koszty sporządzenia aktu notarialnego.

Gdy ktoś nie mógł nabyć do 1 stycznia br. mieszkania z powodu nieuregulowanego stanu prawnego nieruchomości (lub innych wad prawnych), to od tego dnia służy mu prawo do tzw. odprawy mieszkaniowej.

Za podmiot dominujący uważa się Skarb Państwa wtedy, gdy posiada bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty większość głosów w organach firmy mającej mieszkania zakładowe (także na podstawie porozumień z innymi osobami). Skarb Państwa ma również dominującą pozycję w firmie mającej mieszkania zakładowe, gdy jest uprawniony do powoływania lub odwoływania większości członków jej organów zarządzających (czyli np. zarządu lub rady nadzorczej). Gdy Skarb Państwa nie jest już podmiotem dominującym w takiej firmie (ale był nim wcześniej), to mogą skorzystać z trybu szczególnego przewidzianego w art. 5 nowelizacji z 2005 r. Mają na to jeszcze prawie rok.

Warto zwrócić uwagę, że osobami uprawnionymi do preferencyjnego wykupu są również pracownicy poprzednika prawnego zbywcy, którzy mają umowy najmu zawarte przed 12 listopada 1994 r. na czas oznaczony, związany ze stosunkiem pracy. Kim są ci poprzednicy prawni zbywcy? To np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki handlowe z udziałem Skarbu Państwa, państwowe osoby prawne – gdy budynki mieszkalne, które stanowiły ich własność, trafiły jako wkład do spółki handlowej albo jako wyposażenie przedsiębiorstw państwowych lub innych państwowych osób prawnych, które obecnie są zbywcą w rozumieniu przepisów o preferencyjnym wykupie.

Dwie inne sytuacje, gdy mamy do czynienia z poprzednikiem prawnym zbywcy, to – po pierwsze – gdy są podmioty, które uczestniczyły na podstawie umowy w ponoszeniu kosztów budowy budynków mieszkalnych stanowiących obecnie własność zbywcy. Po drugie, przepisy za poprzednika prawnego zbywcy uznają też taki podmiot, którego pracownicy uzyskali prawo najmu mieszkania zakładowego lub decyzję administracyjną o przydziale mieszkania w blokach stanowiących własność zbywcy i nadal zamieszkują w nim jako najemcy. Pojęcie poprzednika prawnego zbywcy ma istotne znaczenie przy ustalaniu kwoty, którą trzeba zapłacić za wykup mieszkania zakładowego na własność, bo zalicza się wtedy okres pracy w takim podmiocie.

Nowelizacja z 2005 r. określiła dwa przypadki szczególne (art. 4 i 5 ustawy z 2005 r.).

- Pierwszy z nich dotyczy najemców, których mieszkania zakład – właściciel – sprzedał innym osobom, nie dając im okazji do skorzystania z przysługującego im prawa pierwszeństwa. Doszło więc do sytuacji, którą potocznie określa się jako sprzedaż budynku wraz z najemcami. Przepis ten dotyczy bowiem sytuacji, gdy w procesach przekazywania jednostkom samorządu terytorialnego, likwidacji, zbywania, komercjalizacji, prywatyzacji lub upadłości lokum przestało być mieszkaniem zakładowym przedsiębiorstwa państwowego, państwowej osoby prawnej lub innej państwowej jednostki organizacyjnej albo spółki handlowej, w odniesieniu do której Skarb Państwa był podmiotem dominującym.Wtedy osobie fizycznej zajmującej to mieszkanie 19 września 2005 r. (czyli w dniu wejścia w życie nowelizacji z 2005 r.) na podstawie umowy najmu albo decyzji administracyjnej o jego przydziale przysługuje prawo pierwokupu tego mieszkania.

- Prawo pierwokupu przysługuje jedynie wtedy, gdy w procesach przekształceniowych zostało naruszone prawo zainteresowanego do nabycia zajmowanego przez niego mieszkania (a zwłaszcza prawo pierwszeństwa do nabycia mieszkania na preferencyjnych warunkach) lub naruszono jego interes prawny. Naruszenie tych uprawnień musi jednak potwierdzić sąd w prawomocnym orzeczeniu.

- Bez przeprowadzenia postępowania sądowego nie jest możliwe skorzystanie z tych preferencji. Jedynym pocieszeniem dla zainteresowanego jest jednak zwolnienie od opłat sądowych. Co istotne, jeśli ktoś jeszcze nie złożył pozwu, to o prawo pierwokupu może walczyć jeszcze tylko przez niecały rok. Dlaczego? Bo przepisy dają maksymalnie trzy lata liczone od 19 września 2005 r. na wniesienie pozwu o stwierdzenie naruszenia prawa lub interesu prawnego. Kto nie zdąży do 19 września 2008 r., straci swoje roszczenie.

- Gdy dojdzie do wykonania prawa pierwokupu, wówczas wykup mieszkania następuje na warunkach i po cenie, na jakich nieruchomości zostały zakupione przez zbywcę. Cena podlega jednak waloryzacji. Powiększa się ją również o wartość poczynionych nakładów koniecznych (np. na niezbędne remonty). Na wniosek nabywcy mieszkania cena może być rozłożona na raty. Okres płatności tych rat to maksymalnie 10 lat. Mieszkanie nabywa się wolne od obciążeń hipotecznych.

- Ustawa z 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (DzU z 2001 r. nr 4, poz. 24 ze zm.)

- ustawa z 7 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw dotyczących nabywania własności nieruchomości (DzU z 2005 r. nr 157, poz. 1315)

- ustawa o lasach (DzU z 2005 r. nr 45, poz. 435 ze zm.)

- ustawa z 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe (DzU z 2000 r. nr 84, poz. 948 ze zm.)

- ustawa z 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP (DzU z 2005 r. nr 41, poz. 398 ze zm.)

- ustawa z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (DzU z 2004 r. nr 208, poz. 2128 ze zm.)