Bieg terminu a ulga meldunkowa
Ustawowo okres zameldowania musi wynosić co najmniej 12 miesięcy w okresie który poprzedza datę zbycia nieruchomości, a jednocześnie nie ma określonej daty, od której termin rozpoczyna swój bieg.
W świetle wyroku WSA w Warszawie z dnia 14.11.2007 r., III SA/Wa 1387/07: termin niekoniecznie musi rozpoczynać się od samego zakupu nieruchomości lub od daty wprowadzenia się do lokalu. Przepis nie uzależnia tych dwóch stanów , istotny jest sam fakt zameldowania podatnika na stały pobyt. Dlatego też każdy roczny czas zameldowania nadaje uprawnienie do zastosowania ulgi.
Przykład 2
Pani Katarzyna kupiła mieszkanie w listopadzie 2008r. ze względu na wiele obowiązków zameldowała się dopiero w lutym 2009r.W styczniu 2012roku postanowiła sprzedać mieszkanie. Czy w tym wypadku Pani Katarzyna może skorzystać z ulgi meldunkowej jeśli meldunek ten został rozpoczęty po 2008 roku?
Pani Katarzyna może skorzystać z ulgi ponieważ warunkiem jest zameldowanie się na co najmniej 12 miesięcy na pobyt stały w mieszkaniu lub domu przed data zbycia nieruchomości ( która została nabyta w okresie 1 stycznia 2007 do 31 grudnia 2008r.). Można się zameldować również po 31 grudnia 2008r.
Paulina Marchewka
Ulga mieszkaniowa
Od 1 stycznia 2009 r. wprowadzono w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT nowe zwolnienie dotyczące wydatków na własne cele mieszkaniowe, tzw. ulgę mieszkaniową.
Polega ona na zwolnieniu z opodatkowania dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy PIT, jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, uzyskany z tego zbycia dochód został przeznaczony na określone w ustawie cele mieszkaniowe.
Wydatki na cele mieszkaniowe
Do wydatków na własne cele mieszkaniowe zalicza się m. in. wydatki poniesione na nabycie budynku mieszkalnego, nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego, budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego lub własnego lokalu mieszkalnego oraz wydatki poniesione na rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego.
Zwolnieniem objęte są również wydatki poniesione na spłatę kredytu (pożyczki) wraz z odsetkami, zaciągnięte przez podatnika przed uzyskaniem przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych na własne potrzeby mieszkaniowe.
Ze zwolnienia mogą skorzystać także podatnicy, którzy korzystają z kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego, zaciągniętego na sfinansowanie własnych potrzeb mieszkaniowych. W przypadku, gdy taki kredyt przeznaczony jest także na inne cele podatnika, zwolnieniu podlegają tylko wydatki przypadające na spłatę kredytu z odsetkami od tej części kredytu, która proporcjonalnie przypada na spłatę kredytu przeznaczonego na cele mieszkaniowe. Zwolnione z opodatkowania są też wydatki poniesione na spłatę kredytu zaciągniętego przed 1 stycznia 2009 r.
Objęta zwolnieniem jest także wartość otrzymanego w ramach odpłatnego zbycia w drodze zamiany m.in. budynku mieszkalnego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, gruntu lub prawa użytkowania wieczystego gruntu znajdującego się w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.
Pełen katalog wydatków własne na cele mieszkaniowe można znaleźć w art. 21 ust.1 pkt 131 ustawy PIT.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż zgodnie z art. 21 ust. 28 ustawy PIT wydatkami na własne cele mieszkaniowe nie są wydatki poniesione na nabycie gruntu lub udziału w gruncie, prawa wieczystego użytkowania gruntu lub udziału w takim prawie, budynku, jego części lub udziału w budynku, lub budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę, adaptację lub remont budynku albo jego części, jeżeli są one przeznaczone na cele rekreacyjne.
Sytuacje budzące wątpliwości
a)
Podatnik sprzedał mieszkanie i uzyskany dochód przeznaczył na remont budynku należącego do jego żony. Czy spełnia to warunek wydatkowania dochodu na cele mieszkaniowe zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych?
Odpowiedź: Nie.
Uzasadnienie:
Podatnik nie wypełnił dyspozycji w ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, albowiem przychód uzyskany ze sprzedaży lokalu mieszkalnego przeznaczył na remont budynku mieszkalnego, który nie był jego własnością (był własnością żony podatnika)
(Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 10 listopada 2010r., sygn. akt I SA/Gd 813/10)
b)
Podatnik otrzymał od developera mieszkanie w stanie surowym. Czy
wykonanie w zakupionym lokalu mieszkalnym podstawowych robót wykończeniowych umożliwiających korzystanie z lokalu (równanie ścian i sufitów z malowaniem, ułożenie glazury i terakoty, wykonanie podłóg, zakup i montaż drzwi) jest poniesieniem wydatków na cele mieszkaniowe podlegające zwolnieniu?
Odpowiedź: Tak.
Uzasadnienie:
Wydatki poniesione na wykończenie lokalu mieszkalnego mieszczą się w pojęciu wydatków poniesionych na budowę lokalu mieszkalnego w rozumieniu art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. d ustawy PIT
.
W konsekwencji są one wydatkami na własne cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT.
(
Wyrok WSA w Białymstoku z dnia 18 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/Bk 542/09)
c) Podatnik dokonał zakupu mieszkania przed uzyskaniem przychodu ze sprzedaży innego mieszkania. Czy spełnia to warunek wydatkowania przychodu na cele mieszkaniowe zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT?
Odpowiedź: Nie.
Uzasadnienie: Wydatek na cel mieszkaniowy winien bowiem być poniesiony w okresie liczonym począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, zatem aby kwota uzyskana ze sprzedaży mogła być przeznaczona na tzw. cele mieszkaniowe, sprzedaż powinna nastąpić wcześniej lub co najmniej jednocześnie z poniesieniem wydatku. (Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 13.09.2010r. sygn. IBPBII/2/415-730/10/MM).
d)
Podatnik sprzedał mieszkanie. Czy przeznaczenie uzyskanego w ten sposób dochodu na remont, rozbudowę, modernizację i adaptację domku letniskowego/rekreacyjnego – całorocznego, w którym podatnik wraz z żoną zamierza zameldować się i zamieszkać na stałe, podlegać będzie zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT?
Odpowiedź: Tak
, jeśli dom letniskowy nie będzie wykorzystywany w celach rekreacyjnych, ale służyć będzie zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych podatnika.
Uzasadnienie:
Zgodnie z
art. 21 ust. 28 ustawy PIT za podlegające zwolnieniu wydatki na cele mieszkaniowe nie są uznawane m.in. wydatki na budowę, rozbudowę, adaptację lub remont budynku, jeżeli jest on przeznaczony na cele rekreacyjne. Dom letniskowy należy do klasy budynków mieszkalnych, jednakże dla oceny możliwości skorzystania z ulgi istotne jest ustalenie, czy w danym budynku podatnik będzie realizował swoje cele mieszkaniowe, czy jedynie potrzeby związane z rekreacją i wypoczynkiem.
Dom letniskowy może być zaliczony do kategorii budynków mieszkalnych tylko wtedy, gdy będzie użytkowany faktycznie przez właściciela i jego bliskich, służąc tym samym zaspokojeniu podstawowych potrzeb mieszkaniowych - a tak jest w powyższym stanie faktycznym – nie będzie zaś wykorzystywany w celach wypoczynkowych, sezonowo. (Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 01.06.2011 r. sygn. ILPB2/415-433/11-2/AJ)
Wydatki ponoszone poza granicami Polski
W przypadku ponoszenia wydatków na cele mieszkaniowe w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej, zgodnie z art. 21 ust. 27 ustawy PIT warunkiem zastosowania zwolnienia jest istnienie podstawy prawnej (wynikającej z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska) do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium podatnik ponosi wydatki na cele mieszkaniowe.
Dochód zwolniony z opodatkowania
Zwolnieniu podlega dochód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.
Udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzględnia się do wysokości przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.
Przykład 1:
Joanna W. uzyskała przychód z odpłatnego zbycia w wysokości 400 000 zł. Koszty uzyskania przychodu wynosiły 200 000 zł. Dochód z odpłatnego zbycia wyniósł 200 000 zł.400 000 zł (przychód) – 200 000 zł (koszty uzyskania przychodu) = 200 00 zł (dochód)
W ciągu 2 lat od zbycia Joanna W. nabyła mieszkanie za 500 000 zł.
Dochód podlegający zwolnieniu to: 200 000 zł x 500 000 zł/400 000 zł = 250 000 zł
W związku z tym, że wydatki przekraczają kwotę przychodu z odpłatnego zbycia, kwota dochodu podlegającego zwolnieniu jest wyższa od kwoty uzyskanego dochodu. W efekcie w powyższym przypadku nie powstanie obowiązek zapłaty podatku.
Przykład 2:
Jerzy N. uzyskał przychód z odpłatnego zbycia w wysokości 400 000 zł. Koszty uzyskania przychodu wynosiły 200 000 zł. Dochód z odpłatnego zbycia wyniósł 200 000 zł.
400 000 zł (przychód) – 200 000 zł (koszty uzyskania przychodu) = 200 000 zł (dochód)
W ciągu 2 lat od zbycia Jerzy N. nabył mieszkanie za 300 000 zł.
Dochód podlegający zwolnieniu to: 200 000 zł x 300 000 zł/400 000 zł = 150 000 zł
W związku z tym, że kwota dochodu podlegające zwolnieniu jest niższa od kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika, będzie on zobowiązany do zapłaty podatku od dochodu w wysokości 50 000 zł (200 000zł – 150 000zł).
Podatek wyniesie 19% od tej kwoty, czyli 9 500 zł
Przykład 3:
Wiesław W. uzyskał przychód z odpłatnego zbycia w wysokości 400 000 zł. Koszty uzyskania przychodu wynosiły 200 000 zł. Dochód z odpłatnego zbycia wyniósł 200 000 zł.
400 000 zł (przychód) – 200 000 zł (koszty uzyskania przychodu) = 200 000 zł (dochód)
W ciągu 2 lat od zbycia Wiesław W. nabył mieszkanie za 150 000 zł.
Dochód podlegający zwolnieniu to: 200 000 zł x 150 000 zł/400 000 zł = 75 000 zł
W związku z tym, że kwota dochodu podlegające zwolnieniu jest niższa od kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika, będzie on zobowiązany do zapłaty podatku od dochodu w wysokości 125 000 zł (200 000zł – 75 000zł).
Podatek wyniesie 19% od tej kwoty, czyli 23 750 zł.
Deklaracja PIT-39
Rozliczenia dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych nabytych po 1 stycznia 2009 r. należy dokonywać na oddzielnym formularzu zeznania rocznego PIT-39.
Zgodnie z art. 45. ust. 1a pkt 3 i ust. 1b ustawy PIT deklarację tę składa się w terminie do 30 kwietnia następnego roku podatkowego, po roku, w którym nastąpiło odpłatne zbycie do urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podatnika. Formularz PIT-39 złożyć muszą zarówno osoby zobowiązane do zapłaty podatku jak i osoby zamierzające skorzystać z ulgi mieszkaniowej.
W tej drugiej sytuacji podatnicy wypełniają odpowiednią rubrykę deklaracji (rubryka nr 26), co stanowi oświadczenie, że w okresie dwóch lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie. wydadzą oni pieniądze uzyskane ze zbycia na cele mieszkaniowe określone w ustawie.
Podsumowanie:
Data nabycia (wybudowania) odpłatnie zbywanych nieruchomości i praw majątkowych
Od 1 stycznia 2007 r.
do 31 grudnia 2008 r.
Od 1 stycznia 2009 r.
Przedmiot opodatkowania
Dochód
Dochód
Wysokość podatku
19%
19%
Rodzaje formularza
PIT-36, PIT-36L, PIT-38, PIT-38 (w zależności od tego, który formularz składa podatnik)
PIT-39
Termin na złożenie deklaracji
do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w którym nastąpiło odpłatne zbycie
do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w którym nastąpiło odpłatne zbycie
Rodzaje ulg
Ulga meldunkowa
Ulga mieszkaniowa
Zastosowanie ulgi
Ulga przysługuje, jeżeli podatnik był zameldowany w budynku lub lokalu na stały pobyt przez okres 12 miesięcy przed datą zbycia oraz złożył we właściwym w terminie oświadczenie o spełnieniu warunków do zwolnienia
Ulga przysługuje, jeżeli w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, uzyskany dochód zostanie przeznaczony na określone w ustawie cele mieszkaniowe
Małgorzata Witkowska
Konsekwencje niespełnienia wymogów
Skorzystanie z ulgi mieszkaniowej następuje pod warunkiem wykorzystania środków ze zbycia nieruchomości na własne cele mieszkaniowe. Dopiero spełnienie tego wymogu uprawnia do zwolnienia z podatku, natomiast niewypełnienie obowiązku pociąga za sobą bardzo poważne konsekwencje dla podatnika.
Przede wszystkim trzeba się liczyć z koniecznością zapłaty podatku od tej części zadeklarowanej kwoty, która został niewykorzystana. Trzeba także pamiętać o złożeniem korekty zeznania PIT-39 do urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania. Kolejną konsekwencją jest obowiązek zapłaty odsetek za zwłokę, naliczanych wstecz gdyż od pierwotnego terminu zapłaty.
Nietypowy termin przedawnienia
Należy także pamiętać, że w przypadku, gdy podatnik nie spełnił warunków uzyskania zwolnienia terminem płatności jest dzień następujący po dwóch latach od dokonania sprzedaży nieruchomości bądź też praw majątkowych. Warto zwrócić uwagę na fakt, że przed ten dwuletni okres organy podatkowe nie tylko nie mogą domagać się zapłaty podatku ale także nawet określać wysokości zobowiązania, natomiast sam podatek nie może być uznany za zaległość podatkową.
Oświadczenie jako takie nie uprawnia do zwolnienia samo przez się, lecz skutkuje odroczeniem terminu płatności na okres dwóch lat, podczas których podatnik powinien zrealizować warunki uzyskania zwolnienia. W związku z tym, dopiero od końca roku kalendarzowego w którym to zobowiązanie stało się wymagalne można liczyć 5 letni okres przedawnienia, który wynika z art. 70 § 1 Ordynacji Podatkowej.
Podsumowując, podatnik poprzez złożenie oświadczenia o zamiarze przeznaczenia przychodów uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości na cele mieszkaniowe nie tylko zmienia termin płatności podatku, ale również przesuwa termin rozpoczęcia biegu przedawnienia. Można umownie przyjąć, że przedawnienie następuje w terminie 7 lat od końca roku w którym nastąpiło zbycie nieruchomości.
To stanowisko znajduje potwierdzenie w wyroku WSA w Gdańsku z dnia 10 listopada 2011 o sygnaturze I SA/Gd 813/10. W poruszanej sprawie strona nie spełniła przesłanek uzyskania zwolnienia podatkowego, gdyż przychód który uzyskała ze sprzedaży nieruchomości przeznaczyła na cele mieszkaniowe jednak nie własne, gdyż remontowany lokal nie był jej własnością.
Strona podniosła zarzut niewymagalności zobowiązania podatkowego w związku z jego przedawnieniem, jednak WSA w Gdańsku orzekł, iż termin rozpoczęcia biegu przedawnienia został przesunięty o 2 lata poprzez złożenie oświadczenia a tym samym zobowiązanie było wymagalne.
W taki sam sposób kwestia przesunięcia terminu przedawnienia została rozstrzygnięta przez WSA w Bydgoszczy w wyroku z dnia 17 listopada 2009r. (sygn. akt I SA/Bd 656/09) oraz WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 6 grudnia 2006r. (sygn. akt I SA/Bk 398/06).
Błażej Wiencek