Czy MdM przejdzie w Senacie

Przypomnijmy: 27 września Sejm uchwalił ustawę o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi.

- To pierwszy tego typu program wspierający rodziny posiadające dzieci w zakupie pierwszego mieszkania. Rząd dopłaca do samego kredytu, a nie odsetek. To wymiernie poprawi zdolność kredytową młodych ludzi. Dopłacamy "na wejściu" nie bankom, ale ludziom  - mówił Sławomir Nowak, minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej.

Co w programie?

Ustawa zakłada wsparcie w formie dofinansowania wkładu własnego dla osób o wieku nie przekraczającym 35 lat, kupujących pierwsze własne mieszkanie na rynku pierwotnym. Dofinansowanie wkładu własnego dla singli i rodzin bezdzietnych ma wynosić 10 proc. wskaźnika odzwierciedlającego przeciętne koszty budowy mieszkań w danej lokalizacji, a dla osób wychowujących przynajmniej jedno dziecko - 15 proc. tej kwoty. Oznacza to, że w przypadku zakupu przez beneficjenta programu MdM mieszkania w cenie niższej od wartości przeciętnych na danym terenie, realna pomoc państwa może pokrywać większą część ceny niż 10-15 proc.

Dopłatą ma być objęte maksymalnie 50 mkw., natomiast samo mieszkanie nie będzie mogło być większe niż 75 mkw. w przypadku lokalu mieszkalnego lub 100 mkw. w przypadku domu jednorodzinnego. W przypadku rodzin posiadających co najmniej troje dzieci limity maksymalnej powierzchni zostały powiększone o dodatkowe 10 mkw.

Dodatkowe wsparcie - w postaci spłaty części kredytu - przewidziano w rodzinach, które korzystały z programu MdM, a w których w ciągu 5 lat od nabycia mieszkania liczba dzieci zwiększy się o trzecie lub kolejne po trzecim dziecko. To wsparcie może być udzielone tylko raz. Spłata części kredytu wyniesie 5 proc. kwoty określonej zgodnie z zasadami obowiązującymi dla dofinansowania wkładu własnego.

Systemem pomocy państwa objęta została także budowa domu w systemie gospodarczym, realizowana na podstawie pozwolenia na budowę wydanego po dniu 1 stycznia 2014 r. Po zakończeniu obowiązywania ustawy uprawniającej do ubiegania się o zwrot części wydatków na zakup materiałów budowlanych, z zachowaniem praw nabytych do dokonywania odliczeń w kolejnych latach, prawo do zwrotu takich wydatków nadal zachowają młodzi ludzie budujący swoje pierwsze mieszkanie (dom jednorodzinny lub - w wyniku nadbudowy lub przebudowy budynku - również lokal mieszkalny).

Program będzie obowiązywać w latach 2014-2018. Na jego realizację jest przeznaczona kwota 3,553 mln zł - podaje Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.

Dlaczego nie inaczej?

Zdaniem Ryszarda Kowalskiego - który przedstawiał senatorom opinię  Związku Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa na temat programu MdM przyjętego przez Sejm - ustawa negatywnie wpłynie na rynek mieszkaniowy i doprowadzi do wzrostu cen nowych lokali.

- Propozycja nie ma charakteru społecznego, a jest projektem wspierania deweloperów i innych sprzedawców mieszkań. Niemniej, instrument zaproponowany w ustawie jest zdecydowanie lepszy od rozwiązań w ustawie „Rodzina na Swoim" - twierdzi Ryszard Kowalski, prezes Związku Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa. Kowalski szczególnie jednak krytykuje przyjęte przepisy w odniesieniu do osób budujących już domy systemem gospodarczym. - Obywatel, który rozpoczął budowę domu w 2013 r, albo wcześniej, straci możliwość zwrotu części podatku VAT za materiały budowlane kupowane po 31 grudnia 2013 r. Jedną z podstawowych przyczyn powszechności systemu gospodarczego jest dostosowywanie tempa prac do możliwości finansowych. Oznacza to z reguły kilkuletni okres samej budowy, a jeszcze dłuższy wykańczania. Dlatego jest oczywiste, że budowy rozpoczęte w 2013 roku i wcześniej nie będą zakończone do 31 grudnia 2013 r. A zakupy materiałów budowlanych po tej dacie, w myśl proponowanych przepisów, nie będą objęte zwrotem - mówi Ryszard Kowalski. - Tymczasem obywatel, który w 2013 roku i wcześniej, podejmował decyzję o budowie domu czy znaczącym remoncie, miał prawo założyć, że koszty nabycia materiałów - w całym okresie budowy - będą pomniejszone o tak zwany „zwrot" i na tej podstawie ocenił swoje szanse sfinansowania zamierzenia budowlanego. Ale  przyjęte przepisy likwidują prawo do kontynuacji zwrotu dla tych osób,  gdy równocześnie, od 1 stycznia nowi inwestorzy -  z pozwoleniem na budowę wydanym po 31 grudnia 2013 r. - choć ograniczeni wiekowo i majątkowo, będą mieli prawo do zwrotu.

Czy senatorowie wezmą pod uwagę te argumenty? Komisje: Rodziny i Polityki Społecznej, Budżetu i Finansów Publicznych oraz Gospodarki Narodowej wnoszą o przyjęcie tej ustawy bez poprawek. Posiedzenie Senatu już jutro.

Opinia o MDM:

Ryszard Kowalski,

prezes Związku Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa:

1.  Ustawa jest adresowana do określonej wiekowo i majątkowo
(do 36 lat i nieposiadający własnego mieszkania). Konieczne należy zauważyć, że tak zdefiniowana grupa beneficjentów jest już objęta systemem wsparcia remontów i budowy mieszkań, wyrażający się w obniżonej stawce VAT. Przyjęte rozwiązanie oznacza, że władze publiczne chciałyby, aby ww. grupa obywateli była szczególnie uprzywilejowana.

2. Ustawa znosi równocześnie ustawę o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym.

Ustawa ta stworzyła możliwość zwrotu równowartości części podatku VAT za materiały budowlane. Jest to jedyna publiczna forma wsparcia budujących i remontujących systemem gospodarczym, gdyż ci inwestorzy głównie z powodów finansowych (w tym niestabilna płynność) nie kupują usług budowlanych, a ponadto w znacznej części kraju nie ma też sprzedaży gotowych mieszkań czy domów. Należy zauważyć, że w systemie indywidualnym (w którym gro stanowi budowa systemem gospodarczym) powstaje ok. 50 proc. nowych mieszkań. Podobna relacja odnosi się do liczby remontów. System „zwrotu" jest więc równie ważny jak obniżona stawka podatku VAT. Powstał w wyniku niemożności uzyskania przez Polskę derogacji dla stosowania obniżonej stawki VAT dla materiałów budowlanych, w uznaniu, że forma organizacyjna realizacji budowy lub remontu nie powinna decydować o wysokości publicznych danin. Należy podkreślić, że kolejne rządy (w latach 2003-2006) podejmowały kilkakrotnie próby uzyskania wspomnianej derogacji.

3. Zniesienie dotychczasowego „zwrotu" uzasadnione zostało potrzebą znalezienia pokrycia na sfinansowanie ustawy o MdM, co oznacza, że świadomie kosztem blisko 50 proc. inwestujących w mieszkania, zamierza się ułatwić dostęp do mieszkań dla relatywnie małej grupy społeczeństwa

. Należy zauważyć, że jest to grupa o statusie majątkowym umożliwiającym nabycie mieszkania bez proponowanego wsparcia tylko o  powierzchni mniejszej o  ok. 9 proc. i jak wskazano wcześniej, korzystająca z obniżonej stawki VAT. Jest niezbywalnym prawem władz publicznych dokonać takiego wyboru, ale publicznie winno być znane, że „MdM" oznacza wsparcie (wątpliwe zresztą, o czym niżej) określonej grupy obywateli, ale czyni to poprzez likwidację pomocy dla dużo większej grupy obywateli.

4. Dotychczasowe doświadczenia upoważniają do stwierdzenia, że rozwiązania zawarte w ustawie spowodują wzrost cen mieszkań lub zahamowania ich tendencji spadkowych.

Tak się działo przy wszystkich dotychczasowych instrumentach pomocowych. Dlatego złudne jest oczekiwanie, że ustawa wywoła wzrost podaży mieszkań (jedynie ograniczone zmiany w strukturze wielkości mieszkań). W efekcie, poprzez wzrost cen, pomoc publiczna zostanie skonsumowana (w całości lub w znacznej części) przez sprzedawców mieszkań. Równocześnie nie należy pominąć prawdopodobieństwa wzrostu szarej strefy w obrocie materiałami budowlanymi do wielkości podobnych dla okresu przed przyjęciem ustawy o „zwrocie". Oznacza to, że „korzyści" fiskalne z tytułu zniesienia „zwrotu" należy szacować na zdecydowanie mniejsze.

5. Zasadnicze zmiany wprowadzone do ustawy (w czasie prac sejmowych) dotyczą dwóch kwestii: zwiększenia limitu środków na finansowanie „MdM".