Gliniane tabliczki pod elektroniczną kopułą

Fotografia cyfrowa i komputery pomogą rozszyfrować nieznane starożytne pismo

Publikacja: 01.11.2012 20:50

Gliniane tabliczki pod elektroniczną kopułą

Foto: Wikimedia Commons

Badacze z uniwersytetów w Oksfordzie i Southampton do analizy zbioru starożytnych zabytków spisanych tzw. proto elamickim systemem pisma użyli techniki zwanej transformacją odbicia (RTI).

Urządzenie do fotografowania zabytków tą techniką zaprojektowane zostało wspólnie przez archeologów i specjalistów informatyki z Uniwersytetu w Southampton. Ma ono kształt kopuły, w której zainstalowanych jest 76 reflektorów. Kamera wysokiej rozdzielczości umieszczona jest na szczycie kopuły, a zabytek w środku, po czym wykonanych jest 76 zdjęć, każde przy użyciu innego źródła światła. W trakcie obróbki cyfrowej obrazy są ze sobą połączone. Dzięki temu badacz może zobaczyć szczegóły, których wcześniej nie sposób było dostrzec.

– Nigdy przedtem nie byliśmy w stanie uzyskać takiej jakości odwzorowania zabytków – podkreśla dr Jacob Dahl z Wydziału Studiów Orientalnych Uniwersytetu w Oksfordzie.

Dziesięć lat prób

Tą metodą sfotografowano najcenniejsze obiekty pisane proto elamickim systemem pisma znajdujące się w podziemiach paryskiego Luwru. Pismo to używane było w starożytnym Iranie od ok. 3200 do 3000 lat p.n.e.

Obrazy zostały udostępnione w Internecie na stronie Cuneiform Digital Library Initiative. W ramach projektu powstaje baza fotografii wysokiej rozdzielczości ponad 500 tys. tabliczek zapisanych pismem klinowym. Najstarsze pochodzą sprzed 3350 lat przed naszą erą, najmłodsze powstały tuż przed pojawieniem się na arenie dziejów chrześcijaństwa.
To najstarszy znane nieodczytane dotąd pismo. Obrazy dokumentów udostępnione międzynarodowej grupie uczonych mają bardzo pomóc odczytać tajemnicze zapiski.

– Spędziłem ostatnie dziesięć lat, próbując rozszyfrować proto elamicki system pisma. Myślę, że korzystając z tej technologii, w końcu będziemy w stanie dokonać przełomu – powiedział dr Dahl, jeden z szefów Cuneiform Digital Library Initiative. – Jakość tych zdjęć jest niesamowita. Trzeba pamiętać, że nie da się odczytać pisma bez doskonałych zdjęć, ponieważ można pominąć różnice ledwie widoczne gołym okiem, które mogą mieć znaczenie.

Dr Dahl uważa, że ten system pisma może być znacznie bardziej skomplikowany, niż wcześniej sądzono.
– Możemy spodziewać się, że proto elamicki zapis wykorzystywał tylko symbole do prezentowania pojęć, ale myślę, że również sylabariusz, w którym pojedyncze znaki reprezentują całe sylaby, a nie pojedyncze głoski, np. „kocur”, nie będzie przedstawiany przez symbol zwierzęcia, ale przez sylaby „ko” i „cur”.

Niektóre funkcje tego pisma są już znane. Uczeni uważają, że są zapożyczone lub potencjalnie wspólne z pismem używanym w Mezopotamii, np. system liczbowy i znaki dla obiektów takich jak owce, kozy, zboża i kilka innych. Ciągle jednak 80–90 proc. znaków pozostaje nierozszyfrowanych. System pisma proto elamickiego upadł po zaledwie 200 latach.

Początki propagandy

– Był używany w administracji i do rejestrowania upraw, ale nie był upowszechniany w systemie edukacji – tłumaczy dr Dahl. – Zapisy w końcu stały się niezrozumiałe i bezużyteczne dla systemu administracyjnego. Jest to prawdopodobnie pierwszy na świecie przypadek upadku wiedzy z powodu niedofinansowania edukacji!

Muzeum Luwru udostępniło naukowcom ok. 1100 proto elamickich tabliczek ze swoich zbiorów. Zdjęcia połowy z nich są już obrobione cyfrowo i udostępnione na stronie internetowej.

– Kolekcja wczesnego piśmiennictwa z Mezopotamii i Iranu jest niezwykle ważna – uważa dr Dahl. – Zawiera najstarsze kodeksy prawne, pierwszą relację z bitwy pomiędzy królami, pierwsze teksty propagandowe i literackie. Możliwość umieszczenia tych tekstów w Internecie to rzecz niezwykle ważna.

Według dr. Dahla udostępnianie dokumentów z początku historii człowieka staje się niezwykle ważne w związku z coraz większym wykorzystywaniem w badaniach naukowych Internetu, ale także dla ochrony dziedzictwa na obszarach zagrożonych wojną.

Badacze z uniwersytetów w Oksfordzie i Southampton do analizy zbioru starożytnych zabytków spisanych tzw. proto elamickim systemem pisma użyli techniki zwanej transformacją odbicia (RTI).

Urządzenie do fotografowania zabytków tą techniką zaprojektowane zostało wspólnie przez archeologów i specjalistów informatyki z Uniwersytetu w Southampton. Ma ono kształt kopuły, w której zainstalowanych jest 76 reflektorów. Kamera wysokiej rozdzielczości umieszczona jest na szczycie kopuły, a zabytek w środku, po czym wykonanych jest 76 zdjęć, każde przy użyciu innego źródła światła. W trakcie obróbki cyfrowej obrazy są ze sobą połączone. Dzięki temu badacz może zobaczyć szczegóły, których wcześniej nie sposób było dostrzec.

Pozostało 80% artykułu
Nauka
Najkrótszy dzień i najdłuższa noc w 2024 roku. Kiedy wypada przesilenie zimowe?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Pełnia Księżyca w grudniu. Zimny Księżyc będzie wyjątkowy, bo trwa wielkie przesilenie księżycowe
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku