Naukowcy zbadali setki narzędzi Azteków. Ujawniły zaskakujący trop

Naukowcy zbadali rekordowo dużą próbkę artefaktów z czasów imperium Azteków. Badania ujawniły, który typ obsydianu Aztekowie uznawali za najcenniejszy. Analiza pozwoliła też nakreślić ciekawy kontekst kulturowy, związany m.in. z handlem.

Publikacja: 23.05.2025 11:11

Figura na wystawie w Narodowym Muzeum Antropologicznym w Meksyku

Figura na wystawie w Narodowym Muzeum Antropologicznym w Meksyku

Foto: Adobe Stock

Grupa badaczy podjęła się dokładnej analizy azteckich artefaktów z obsydianu (szkło/szkliwo wulkaniczne). Wyniki analizy opublikowano 12 maja w „Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)”.

Azteckie artefakty ze szkła wulkanicznego. Zbadano rekordową próbkę

Wyjątkowość najnowszego badania polega m.in. na poddaniu analizie rekordowo dużej próbki dostępnych artefaktów. Zespół badawczy przeanalizował dokładnie 788 sztuk azteckich, obsydianowych przedmiotów. W skład próbki wchodziły m.in. narzędzia służące do obrzędów i rytuałów. Część przedmiotów była wykorzystywana w życiu codziennym – do polowania, obróbki mięsa, przygotowywania posiłków, ale również do prac rolniczych. Badane artefakty pobierano w trakcie ostatnich dziesięcioleci z wykopalisk zlokalizowanych na terenie świątyni Azteków Templo Mayor (Meksyk).

Obsydianowe znaleziska poddano analizie składu geochemicznego. Zespół wybrał metodę tzw. spektrometrii fluorescencji rentgenowskiej, aby zminimalizować ryzyko uszkodzenia badanych obiektów. Znaczenie dobranej metody podkreślił antropolog John Millhauser (badacz niezwiązany z publikacją), zaznaczając, że technika ta jest stosowana szeroko dopiero od ok. 20 lat. – Bez niej nie bylibyśmy w stanie badać historii tych artefaktów tak szczegółowo – wyjaśnia ekspert.

Czytaj więcej

Dlaczego koty są rude? Naukowcy w końcu rozwiązali zagadkę DNA

Rola obsydianu wśród Azteków. Co pokazała analiza?

Jak wyjaśnia główny autor badania – antropolog Diego Matadamas-Gómez z Uniwersytetu Tulane w Nowym Orleanie – Aztekowie nie odkryli obsydianu. Ten materiał, zbudowany ze szkliwa wulkanicznego, był popularny w Mezoameryce na długo przed rozkwitem kultury Azteków. Ówcześnie obsydian pobierano z formacji geologicznej, nazywanej obecnie Transamerykańskim Pasem Wulkanicznym. Formacja ta ma długość ok. 1000 km, ciągnąc się od zachodniego do wschodniego wybrzeża Meksyku.

Azteccy rzemieślnicy tworzyli z obsydianu wiele przedmiotów codziennego użytku np. ostrza, wykonywano również mocno wypolerowane ozdoby, biżuterię, a także przedmioty używane w trakcie religijnych rytuałów (w tym m.in. sztylety służące do rytualnego uśmiercania jeńców wojennych).

Jak wykazała analiza, większość zbadanych artefaktów (prawie 90 proc.) pochodziła ze złoża z pasma górskiego Sierra de Pachuca. Obsydian pochodzący z tego złoża cechował się wysoką jakością i nietypową, zieloną barwą (większość obsydianów jest czarna lub szara). – (...) Procesy formowania się geologicznego w Sierra de Pachuca pozwoliły na wytworzenie wysokiej jakości obsydianu z tego źródła, co czyni go idealnym do produkcji złożonych ozdób – wyjaśnia główny autor badania.

Czytaj więcej

Nowe badania Księżyca. „Wynik tak nas zaskoczył, że nie uwierzyliśmy w niego”

Handel obsydianem i zmiany społeczno-kulturowe

Analiza ujawniła także ciekawą informację, która posłużyła do nakreślenia ówczesnego kontekstu kulturowo-społecznego. Około 10 proc. przedmiotów ze zbadanej próbki to obsydiany pochodzące z siedmiu różnych lokalizacji. Antropolodzy zauważyli, że część z nich (np. Ucareo) znajdowała się poza granicami imperium Azteków. To odkrycie sugerowałoby m.in. swobodny przepływ dóbr pomiędzy rywalizującymi ze sobą, ówczesnymi rynkami handlowymi.

Badaczy zaskoczyło również, że wysokiej jakości narzędzia z obsydianu były dostępne zarówno dla mieszkańców miast, jak i wsi (korzystali z nich rolnicy). Zdaniem autorów badania ten fakt może świadczyć o prężnie działającej, ówczesnej gospodarce centralnego Meksyku. Antropolodzy zakładają, że w początkowym okresie rozwoju imperium Aztekowie mieli dostęp do ograniczonych źródeł obsydianu. W trakcie ekspansji imperium (okres po ok. 1430 r.) dostęp ten stopniowo się poszerzał, co widać m.in. w składzie zachowanych do dziś artefaktów.

Zespół chce kontynuować badania, aby jeszcze głębiej poznać historię rozwoju ówczesnej stolicy Azteków – Tenochtitlán.

Grupa badaczy podjęła się dokładnej analizy azteckich artefaktów z obsydianu (szkło/szkliwo wulkaniczne). Wyniki analizy opublikowano 12 maja w „Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)”.

Azteckie artefakty ze szkła wulkanicznego. Zbadano rekordową próbkę

Pozostało jeszcze 94% artykułu
Materiał Partnera
W jaki sposób nabyć odporność na dezinformację? Międzynarodowy projekt SAUFEX
Nauka
Dlaczego koty są rude? Naukowcy w końcu rozwiązali zagadkę DNA
Materiał Partnera
Czy jest pan/pani za…? Oto, jak sposób zadawania pytań wpływa na odpowiedzi
Materiał Partnera
Wzór na sprawiedliwość. Jak matematyka może usprawnić budżet obywatelski?
Nauka
Naukowcy zaobserwowali „piractwo lodowe” na Antarktydzie. Zachodzi szybciej, niż sądzono