Polscy archeolodzy odkryli na pustyni w Sudanie twierdzę

„Nabudował też Salomon okrętów w Asjongaber, który jest blisko Ailat, na brzegu Morza Czerwonego, w ziemi Idumejskiej. I posłał Hiram na owych okrętach sługi swe, mężów żeglarskich i morza świadomych, ze sługami Salomonowymi. Gdy przypłynęli do Ofiru, nabrali tam złota czterysta dwadzieścia talentów i przywieźli do króla Salomona” (1 księga Królewska, 9: 26-28).

Na Pustyni Nubijskiej w Sudanie wybuchła gorączka złota. Według szacunków sudańskiego Ministerstwa Kopalnictwa w przyszłym roku 200 tys. mężczyzn wykruszy i wypłucze ze skał około 50 ton złota. To niewiele w skali globalnej, ale straty archeologiczne będą ogromne i niepowetowane, ponieważ poszukiwacze rozkopują, równają z ziemią wszystko. Przemierzają tereny, na których występują skały złotonośne, z wykrywaczami metali i wszędzie tam, gdzie wykrywacz coś wskaże, niszczą wszystko, między innymi cmentarzyska z epoki brązu i żelaza. Dlaczego? Ponieważ na tych terenach jest dużo grobów kurhanowych zawierających przedmioty nie tylko z żelaza i brązu, ale także ze złota.

Poszukiwacze kupują najdroższe wykrywacze metali, po 6 tys. dolarów sztuka. Łączą wysiłki i składają się na ciężki sprzęt mechaniczny, traktory i spychacze. Czynione takim sprzętem spustoszenia są już nie do naprawienia.

– Przy zniszczeniach, jakie powodują poszukiwacze złota, straty spowodowane przez budowę tamy w rejonie IV katarakty na Nilu mogą się okazać nieznaczne. Na pustyni grasują tylko poszukiwacze, archeologów tam nie ma. A przecież w kopalniach z czasów faraońskich lub kuszyckich, np. w Dżebeit el Maadin, znajdują się inskrypcje i narzędzia dokumentujące charakter i technologie pracy w kopalniach złota w starożytnej Nubii – wyjaśnia dr Bogdan Żurawski z Zakładu Kultur Afryki Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN.

W tej sytuacji Sudańska Służba Starożytności wydała koncesje na badania archeologiczne na obszarach, gdzie zniszczenia są największe. Pierwsza zagraniczna misja ratownicza, która dotrze na Pustynię Nubijską, będzie z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW.

Zgodnie z archeologiczną metodologią przed wyruszeniem badacze wertują źródła pisane, opracowania toponomastyczne (miejscowe nazwy mówią wiele o przeszłości), dzienniki XIX-wiecznych podróżników, stare mapy, zdjęcia lotnicze oraz – od niedawna – zdjęcia satelitarne. Tym razem jeszcze przed wyjazdem na pustynię dokonali niezwykłego odkrycia:

– Zapuszczamy się na tereny, które są ogromną białą plamą na mapie, terra incognita, o której w XXI wieku wiemy niewiele więcej niż Strabon i Pliniusz przed dwoma tysiącleciami. Na początek mamy jeden cel, chcemy dotrzeć do tajemniczej budowli, którą przypadkowo odnaleźliśmy na... Google Earth. Wiemy o niej tylko tyle, że ma około 100 na 100 m, regularny kształt prostokąta i baszty narożne. Nie wiadomo, kto i po co ją zbudował 230 km od Nilu i 170 km od Morza Czerwonego, na samym środku pustyni – mówi dr Żurawski.

Archeolodzy sądzą, że ma ona związek ze starożytnymi kopalniami złota lub z bardzo ważnym szlakiem karawanowym łączącym port w Suakinie z doliną Nilu.

Poprzednia gorączka złota miała tam miejsce między IX a XII wiekiem i związana była z penetracją tych terenów przez plemiona arabskie. Ale odkryta budowla jest wcześniejsza prawdopodobnie co najmniej o 1000 lat.

Zdaniem jednego z najwybitniejszych na świecie egiptologów, prof. Kennetha Kitchena, w rejonie, do którego udają się Polacy, mógł się znajdować biblijny Ofir, skąd okręty króla Salomona co trzy lata przywoziły złoto, kamienie szlachetne i kość słoniową.

[ramka][srodtytul]Opinia: Dr Mahmoud el Tayeb, Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego [/srodtytul]