Choroba i inna nieobecność chronią tylko do czasu

Zgodnie z art. 41 kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z powodu choroby, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Okres, po upływie którego pracodawca może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia przy braku winy pracownika wynika natomiast z art. 53 § 1 kodeksu pracy.

Zgodnie z tym przepisem pracodawca może rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym – bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwała:

- dłużej niż trzy miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u tego pracodawcy krócej niż sześć miesięcy,

- dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u tego pracodawcy co najmniej sześć miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

[srodtytul] Okres ochronny przed zwolnieniem[/srodtytul]

Długość okresu, przez który nie można rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem nieobecnym z powodu choroby, zależy przede wszystkim od stażu pracownika.

Zasadą jest, że im dłuższy tzw. zakładowy staż pracy, tym dłuższy okres ochrony pracownika w czasie jego nieobecności spowodowanej chorobą. Jeżeli okres zatrudnienia pracownika jest krótszy niż sześć miesięcy, może on chorować bez ryzyka, że zostanie rozwiązana z nim umowa o pracę bez wypowiedzenia, tylko przez trzy miesiące.

Nie chodzi tu o sumę wszystkich zwolnień lekarskich, z jakich korzystał pracownik. Chodzi o nieprzerwany okres choroby. Nie można więc sumować odrębnych okresów niezdolności do pracy i po ich zsumowaniu rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, powołując się na art. 53 § 1 pkt 1 lit. a k.p.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika w związku z ustaniem przyczyny nieobecności. Wydawać by się mogło, że pracownik może więc na krótko wrócić do pracy i ponownie uciec na długie zwolnienie.

Jednak zdaniem Sądu Najwyższego zakaz rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności (art. 53 § 3 k.p.) nie ma zastosowania, jeżeli pracownik jest nadal niezdolny do pracy wskutek choroby, a do pracy zgłasza się w celu przerwania biegu okresu uprawniającego pracodawcę do rozwiązania umowy – [b]wyrok z 16 grudnia 1999 r. (I PKN 415/99)[/b].

Z kolei w innym[b] wyroku z 25 listopada 2005 r. SN orzekł,[/b] że ciężar udowodnienia niezdolności do pracy pracownika stawiającego się do niej po wyczerpaniu okresu pobierania zasiłku chorobowego (art. 53 § 1 pkt 1 lit. b) spoczywa na pracodawcy, który powinien skierować pracownika na odpowiednie badania lekarskie [b](sygn. akt I PK 89/05)[/b].

[srodtytul]Okres pobierania zasiłku[/srodtytul]

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej niż przez 182 dni, a w przypadku gruźlicy – nie dłużej niż przez 270 dni. Od 1 stycznia 2009 r. również ubezpieczone, których niezdolność do pracy przypada na okres ciąży, mają prawo do zasiłku chorobowego przez okres do 270 dni.

[srodtytul]Zaliczanie świadczenia rehabilitacyjnego[/srodtytul]

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po okresie pobierania zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Jednak pracownik ma ochronę przed zwolnieniem tylko przez pierwsze trzy miesiące korzystania z tego świadczenia.

Zatem, uwzględniając regulacje zawarte w kodeksie pracy i w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, pracownik pozostaje pod ochroną maksymalnie przez 182 dni plus trzy miesiące (272 dni), a przy gruźlicy przez 270 dni plus trzy miesiące (360 dni).

W praktyce może się zdarzyć, że pracownikowi skończył się zasiłek chorobowy, a ZUS nie wydał jeszcze decyzji o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego. Podejmując decyzję o zakończeniu współpracy, pracodawca ryzykuje, że będzie musiał przywrócić zwolnionego do pracy albo wypłacać mu odszkodowanie. Pracownicy występują o świadczenie rehabilitacyjne zbyt późno i ubezpieczyciel ma zbyt mało czasu na rozpatrzenie sprawy.

ZUS przyznaje je w późniejszym terminie, ale i tak okres jego pobierania rozpoczyna się następnego dnia po zakończeniu okresu zasiłku chorobowego. Wielu pracodawców o tym nie wie i nie czekając na rozstrzygnięcie ubezpieczyciela, rozwiązuje umowę o pracę bez wypowiedzenia tuż po zakończeniu zwolnienia lekarskiego. Jako przyczynę podają niezdolność do pracy spowodowaną chorobą, czyli art. 53 kodeksu pracy.

Tymczasem przepisy chronią także pracownika starającego się o świadczenie rehabilitacyjne. Potwierdza to [b]wyrok SN z 6 kwietnia 2007 r.[/b], zgodnie z którym uznano, że ochrona stosunku pracy pracownika niezdolnego do pracy wskutek choroby obejmuje okres pierwszych trzech miesięcy pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, choćby pracownik nie mógł wobec pracodawcy wykazać korzystania z tego świadczenia bezpośrednio po okresie pobierania zasiłku chorobowego (art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p., [b]sygn. akt II PK 263/06[/b]).

Aby uniknąć ewentualnych komplikacji w relacjach z pracodawcą i ewentualnego rozwiązania umowy o pracę, pracownik z kończącym się okresem korzystania z zasiłku, który stara się o świadczenie rehabilitacyjne, powinien poinformować o tym pracodawcę.

[srodtytul]Na zasiłku opiekuńczym nie zwolnią[/srodtytul]

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem do lat ośmiu i chorym dzieckiem do lat 14, albo 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innymi chorymi członkami rodziny (za innego członka rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat).

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny z różnych przyczyn i bez względu na liczbę dzieci i liczbę członków rodziny wymagających opieki nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym.

[ramka] [b]Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu, który jest zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:[/b]

1. zdrowym dzieckiem w wieku do lat ośmiu w przypadku:

- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,

- porodu lub choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,

- pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,

2. chorym dzieckiem w wieku do lat 14,

3. innym chorym członkiem rodziny.[/ramka]