Wcześniej na pomostówkę

Ustawa przewiduje dwie możliwości uzyskania uprawnień do emerytury pomostowej. Pierwsza dotyczy wszystkich osób objętych jej regulacjami i przewidziana jest w art. 4 tej ustawy (będziemy ją określać jako emerytura pomostowa na ogólnych zasadach).

Druga możliwość dotyczy tylko niektórych grup pracowników wykonujących ściśle określone prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Najpierw jednak o tym pierwszym wariancie.

Zgodnie z art. 4 ustawy pomostowej pomostówka przysługuje pracownikowi urodzonemu po 31 grudnia 1948 r., który spełnia łącznie następujące warunki:

ZUS zaliczy prace ze starych wykazów

Jednym z warunków uzyskania emerytury na ogólnych zasadach jest posiadanie co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Ustalając ten staż, ZUS zalicza, co oczywiste, przede wszystkim okresy pracy wymienionej w nowych wykazach. I to niezależnie od tego, czy miały one miejsce po wejściu w życie ustawy pomostowej (a więc od 1 stycznia 2009 r.), czy też przed tą datą.

Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 7 ustawy pomostowej za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia jej w życie prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu ustawy pomostowej lub ustawy emerytalnej.

Takie brzmienie przepisu oznacza również, że ustalając 15-letni staż pracy szczególnej, ZUS może doliczyć okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienione w starych wykazach. Ale tylko takie, które przypadają przed wejściem w życie ustawy pomostowej, a więc przebyte do końca 2008 r.

Warto przypomnieć, że do prac wymienionych w jednym ze starych wykazów (a konkretnie wykazie A) zaliczane są również okresy zatrudnienia na kolei i pracy górniczej w rozumieniu ustawy emerytalnej, a także okresy służby m.in. w policji, UOP, BOR, Służbie Więziennej.

Oznacza to, że również te okresy (przebyte do końca 2008 r.) podlegają uwzględnieniu przy ustalaniu co najmniej 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ustalając wymagany staż pracy szczególnej, ZUS może sumować okresy pracy w szczególnych warunkach z okresami pracy w szczególnym charakterze lub o szczególnym charakterze.

Przykład

Ubezpieczony (urodzony w 1950 r.) na początku 2011 r. zgłosił wniosek o emeryturę pomostową. W początkowym okresie swojej kariery zawodowej pełnił przez trzy lata służbę w policji. Od 1 stycznia 1996 r. do 31 grudnia 1999 r. był zatrudniony w szczególnych warunkach w transporcie jako kierowca samochodu ciężarowego, a więc przy pracy wymienionej w starych wykazach (wykaz A, dział VIII). Od 1 stycznia 2000 r. do czasu zgłoszenia wniosku o pomostówkę pracował w miejskim przedsiębiorstwie komunikacyjnym jako kierowca autobusu.

Ta ostatnia praca wymieniona jest w nowych wykazach (pkt 8 załącznika nr 2). Ustalając 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymagany do przyznania emerytury pomostowej ZUS zaliczył wszystkie wymienione okresy pracy szczególnej. Ubezpieczony spełnił więc warunek jej wykonywania co najmniej przez 15 lat.

Przykład

Ubezpieczona (urodzona w 1955 r.) w grudniu 2010 r. zgłosiła wniosek o emeryturę pomostową. Od 1 stycznia 1996 r. do 30 listopada 2010 r. była zatrudniona w szczególnych warunkach w przemyśle spożywczym przy wypieku pieczywa, tj. przy pracy wymienionej w dziale X wykazu A.

Ustalając 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, ZUS zaliczył ubezpieczonej jedynie okres wykonywania pracy wymienionej w wykazie A, który miał miejsce od 1 stycznia 1996 r. do 31 grudnia 2008 r. (a więc 13 lat).

Okres zatrudnienia przy tej pracy po 31 grudnia 2008 r. nie mógł być uwzględniony, gdyż nowe wykazy nie zawierają takiego rodzaju pracy. Ubezpieczona nie uzbierała co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. ZUS wydał więc decyzję odmawiającą przyznania emerytury pomostowej.

Musi być umowa i pełny etat

Ustalając wymagany 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, ZUS uwzględnia wyłącznie okresy wykonywania tego zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Tak więc podobnie jak ma to miejsce w przypadku wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach ZUS nie zalicza okresu pracy szczególnej wykonywanej np. w ramach działalności gospodarczej czy umowy-zlecenia.

Przepisy wymagają również, aby zatrudnienie w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze było wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy.

Nie są więc zaliczane okresy, w których pracownik był zatrudniony np. na pół lub ćwierć etatu.

I wreszcie, podobnie jak ma to miejsce przy emeryturze z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ZUS nie uwzględnia przy ustalaniu takiego zatrudnienia okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Nie są również zaliczane okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego oraz służby wojskowej.

Przykład

Ubezpieczony przez 21 lat był zatrudniony w hutnictwie przy rozładunku gorących wyrobów ceramicznych (praca wymieniona w pkt 19 załącznika nr 1 do ustawy pomostowej). Przez 12 lat pracował na pełnym etacie, a przez dziewięć lat w połowie wymiaru czasu pracy.

W przyszłym roku zamierza wystąpić z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej. Ustalając prawo do tego świadczenia, ZUS uwzględni wyłącznie 12-letni okres pracy w hutnictwie wykonywanej w pełnym wymiarze czasu pracy.

Nie zostanie natomiast zaliczone zatrudnienie w hucie na pół etatu. Oznacza to, że ubezpieczony nie spełni warunku wykonywania pracy w szczególnych warunkach co najmniej przez 15 lat.

Przykład

Ubezpieczony od ponad 15 lat pracuje jako motorniczy tramwaju. Przez ostatnie dwa lata jest zatrudniony na podstawie umowy-zlecenia.

Tego okresu ZUS nie zaliczy do pracy o szczególnym charakterze wymaganej do przyznania emerytury pomostowej.

Aby mieć minimum 15 lat tego stażu, musi się zatrudnić w ramach stosunku pracy co najmniej na dwa lata przy pracy wymienionej w nowych wykazach.

Przykład

Ubezpieczona przez 18 lat była lekarzem anestezjologiem pracującym na ostrym dyżurze (praca wymieniona w pkt 24 załącznika nr 2 do ustawy pomostowej).

W tym czasie wielokrotnie przebywała na krótkotrwałych zwolnieniach lekarskich, pobierając wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub zasiłek chorobowy (łącznie przez pięć miesięcy i 20 dni).

Ponadto dwukrotnie przebywała na urlopie wychowawczym (po dwa lata na każde z dwójki dzieci).

Niedługo zamierza ubiegać się o przyznanie emerytury pomostowej. Przy ustalaniu 15-letniego okresu zatrudnienia o szczególnym charakterze ZUS wyłączy okresy pobierania świadczeń chorobowych oraz urlopu wychowawczego. Oznacza to, że ubezpieczona nie spełni tego warunku.

Po 2008 i przed 1999 r.

Ustawa pomostowa wymaga nie tylko odpowiednio długiego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Dla celów przyznania tego świadczenia konieczne jest również, aby ubezpieczony wykonywał taką pracę po 31 grudnia 2008 r. Nie musi to być długi okres zatrudnienia. Wystarczy nawet jeden dzień.

Osoby, które po 31 grudnia 2008 r. nie pracowały w szczególnych warunkach przy pracach wymienionych w nowych wykazach, co do zasady nie mogą nabyć prawa do emerytury pomostowej. Jeśli jednak 1 stycznia 2009 r. miały wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, mogą skorzystać z uprawnień na podstawie art. 49 ustawy pomostowej.

I jeszcze jeden warunek, który trzeba spełnić. Otóż przepisy wymagają, aby osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową wykonywała pracę szczególną przed 1 stycznia 1999 r. W tym jednak przypadku nie musi to być praca wymieniona w nowych wykazach.

Jeśli ubezpieczony wykonywał wówczas pracę ze starych wykazów (w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze), ZUS uzna, że omawiany warunek został spełniony. I w tym przypadku również wystarczy choćby jeden dzień pracy szczególnej przed 1999 r.

Przykład

Ubezpieczony w latach 1992– – 2003 pracował na kolei. Po odejściu z PKP zatrudnił się w hutnictwie przy pracy wymienionej w nowych wykazach i pracował tam do 31 marca 2010 r.

W kwietniu 2011 r. wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej. ZUS uznał, że ubezpieczony spełnił warunek wykonywania pracy szczególnej przed 1 stycznia 1999 r. i po 31 grudnia 2008 r.

Przykład

Ubezpieczona nieprzerwanie od 17 lat jest zatrudniona w przemyśle lekkim przy pracy wymienionej w dziale VII wykazu A. Jeśli zgłosi wniosek o przyznanie emerytury pomostowej, ZUS uzna, że spełniła ona wymóg wykonywania pracy w szczególnych warunkach przed 1 stycznia 1999 r. Prawa do pomostówki odmówi jednak z innego powodu.

Mianowicie dlatego, że po 31 grudnia 2008 r. nie pracowała w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Praca, którą wykonuje, nie jest bowiem wymieniona w nowych wykazach.

Uwaga!

Prawa do pomostówki nie mają osoby, które nie pracowały w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r.

Okresy rolne bez znaczenia

Kolejnym warunkiem wymaganym do przyznania emerytury pomostowej na ogólnych zasadach jest posiadanie wymaganego stażu ubezpieczeniowego. Wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przy jego ustalaniu ZUS uwzględnia wszystkie okresy składkowe i nieskład-kowe wymienione w ustawie emerytalnej. Ma więc również zastosowanie zasada, że okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać 1/3 udowodnionych okresów składkowych.

Jest jednak pewna istotna różnica w stosunku do ustalania stażu emerytalnego.

Ustawa o emeryturach pomostowych nie pozwala bowiem na zaliczenie do wymaganego stażu ubezpieczeniowego okresów uzupełniających (rolnych)

wymienionych w art. 10 ustawy emerytalnej.

Przykład

Ubezpieczony udowodnił 18 lat pozostawania w stosunku pracy, siedem lat nieskładkowych oraz dwa lata opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. W marcu 2011 r. zgłosił wniosek o przyznanie emerytury pomostowej.

Ustalając wymagany do przyznania tego świadczenia staż ubezpieczeniowy, ZUS uwzględnił ubezpieczonemu, oprócz 18 lat składkowych, jedynie sześć lat nieskładkowych (1/3 z 18).

Nie zaliczył natomiast okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. W związku z tym ubezpieczony nie spełnił warunku posiadania co najmniej 25-letniego stażu ubezpieczeniowego.

Konieczne ustanie zatrudnienia

Ostatnim warunkiem wymaganym do przyznania emerytury pomostowej na ogólnych zasadach jest rozwiązanie stosunku pracy.

Nie ma przy tym znaczenia forma ustania zatrudnienia. Jeśli pracownik jest zatrudniony u kilku pracodawców, aby nabyć prawo do omawianego świadczenia, musi się zwolnić z pracy u każdego z nich.

I to niezależnie od tego, czy wykonuje pracę wymienioną w nowych wykazach, czy jakiekolwiek inne zajęcie. Poza tym, jeśli ta dodatkowa praca wykonywana jest nawet na pół czy ćwierć etatu, musi z niej zrezygnować, jeśli chce przejść na pomostówkę.

Należy podkreślić, że uzyskanie emerytury pomostowej nie jest uzależnione od tego, czy wnioskodawca był zatrudniony przy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie. Co więcej, nie ma też znaczenia, czy przed przejściem na emeryturę był zatrudniony w ramach stosunku pracy.

Prawo do pomostówki może więc nabyć również wtedy, gdy przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie np. prowadził działalność gospodarczą, wykonywał umowę-zlecenie itd. Nawet brak jakiejkolwiek aktywności zawodowej przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę pomostową nie przekreśla szans uzyskania tego świadczenia.

Przykład

Ubezpieczony (urodzony w marcu 1951 r.) przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę pomostową był zatrudniony przy pracy w szczególnych warunkach wymienionej w nowych wykazach. Oprócz tego pracował na 1/2 etatu jako portier.

Z dniem 31 stycznia 2011 r. rozwiązał stosunek pracy szczególnej, nie rezygnując jednak z tego dodatkowego zatrudnienia.

W marcu 2011 r., po ukończeniu 60 lat, zgłosił wniosek o emeryturę pomostową. ZUS odmówił przyznania tego świadczenia, gdyż ubezpieczony nie rozwiązał wszystkich stosunków pracy.

Przykład

Ubezpieczona (urodzona w październiku 1955 r.) zakończyła pracę w szczególnych warunkach wymienioną w nowych wykazach 31 grudnia 2009 r. Od 1 marca 2010 r. podjęła zatrudnienie jako sprzedawca w hipermarkecie.

Stosunek pracy z tym pracodawcą rozwiązała z końcem października 2010 r., po czym wystąpiła z wnioskiem o emeryturę pomostową. Pomimo, że ostatnio przed zgłoszeniem tego wniosku była zatrudniona przy pracy niewymienionej w nowych wykazach, ZUS przyznał wnioskowane świadczenie.

Czytaj też:

Zobacz cały Kodeks emerytalny

ZUS Renty

Pozostało 97% artykułu