Artystyczna podróż do Zakopanego. Wystawa w Warszawie

Nawet jeśli nie możemy wyrwać się zimą w Tatry, wystawa „Zakopane, Zakopane!” w Warszawie daje posmak takiej podróży.

Publikacja: 20.01.2024 09:02

Zofia Stryjeńska „Taniec góralski”, po 1947

Zofia Stryjeńska „Taniec góralski”, po 1947

Foto: Materiały prasowe/desa Unicum

„Zakopane, Zakopane!” to wyjątkowy, coroczny projekt warszawskiej Desa Unicum poświęcony dziełom o tematyce tatrzańskiej i góralskiej oraz artystom tworzącym w tym regionie. Na obecnej wystawie zobaczymy 130 prac, m.in. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Zofii Stryjeńskiej, Rafała Malczewskiego, Władysława Skoczylasa, Tadeusza Brzozowskiego, Władysława Hasiora, Antoniego Rząsy.

Dzieła sztuki, a także rzemiosło artystyczne, przywołują tatrzańskie krajobrazy i wnętrza góralskich domów. Na tej wystawie spotykamy mieszkańców Podhala, jak i artystyczną bohemę, tłumnie ściągająca do stolicy Tatr.

Oczami artystów spoglądamy na Giewont i Morskie Oko, dzielimy ich fascynacje naturą i folklorem. Akwarela Rafała Malczewskiego z lat 30. z zimowym „Pejzażem tatrzański z widokiem na Giewont”, tchnie spokojem i wyciszeniem. Gdy „Taniec góralski” (1947) Zofii Stryjeńskiej porywa barwną żywiołowością, rytmem i dynamika kompozycji, atmosfera radosnej zabawy.

Portrety bywają realistyczne, jak wnikliwy psychologicznie „Portret góralki na tle chaty” z lat 30. Władysława Jarockiego.

Czysta Forma Witkacego

W awangardowych eksperymentach prym wiedzie Witkacy. Na wystawie zobaczyć można dwa jego dzieła z jego słynnej „Firmy portretowej”. Portret Jadwigi Trembeckiej” (1927), przyszłej żony sędziego Mariana Zięby, powstał w czasach ich narzeczeństwa, gdy podczas pobytu w Zakopanem zaprzyjaźnili się z Witkacym i razem z artystą wędrowali po tatrzańskich szlakach i angażowali się w jego artystyczne projekty. Witkacy chciał nawet powierzyć Jadwidze rolę Mirabelli w swej sztuce „Metafizyka dwugłowego cielęcia”, ale pomysł upadł, bo niedoszła aktorka miała problemy z nauczeniem się tekstu, gdyż nie rozumiała swojej postaci.

Portret, na którym Witkacy uwiecznił Jadwigę Trembecką reprezentuje typ C, malowany zwykle pod wpływem substancji odurzających, najbardziej zbliżony do Czystej Formy. Tego typu portrety nie były na sprzedaż. Artysta wykonywał je tylko dla przyjaciół.

Stanisław Ignacy Witkiewicz/Witkacy „Portret Jadwigi Trembeckiej”, 1927

Stanisław Ignacy Witkiewicz/Witkacy „Portret Jadwigi Trembeckiej”, 1927

Materiały prasowe/Desa Unicum

Drugi portret Witkacego przedstawia Kazimierza Czachowskiego, krytyka literackiego, związanego m.in. z „Wiadomościami Literackimi”, „Czasem” i „Gazetą Literacką”, którego pozna łna początku lat. 30. XX wieku w Zakopanem. Kazimierz Czachowski był jednym z nielicznych krytyków, doceniającym już wówczas pisma Witkacego.

Dom w zakopiańskim stylu

Z kolei rzemiosło artystyczne potęguje wrażenie, że znajdujemy się wnętrzu domów w zakopiańskim stylu. Szczególnie drewniane meble - stoły, krzesła skrzynie - o rzeźbiarskim kunszcie nadają aranżacji wystawy taki charakter.

Zakopiański stylodwołuje się do regionalnych tradycji, łącząc inspirację motywami czerpanymi z natury i górskich krajobrazów z nowoczesną geometryzacją formy. Twórca stylu zakopiańskiego w architekturze i sztuce użytkowej był Stanisław Witkiewicz na przełomie XIX i XX wieku, który wychodząc ze sztuki podhalańskiej dążył do stworzenia stylu narodowego.

Wśród wystawionych przedmiotów rzemiosła artystycznego znalazła się m.in. półka w stylu zakopiańskim z motywem roślinnym lelui (stylizowanego kwiatu lilii) projektu Wojciecha Brzegi z 1909 roku. Artysta rzeźbiarz zasłynął jako wybitny przedstawiciel kulturalnego i społecznego życia Zakopanego. Należał do grona najbliższych współpracowników Stanisława Witkiewicza . Był także autorem amatorskich opowiadań, gawęd, wspomnień, sztuk teatralnych i artykułów poświęconych Zakopanemu.

Świetnym dopełnieniem tego stylu są też rzeźby szkoły zakopiańskiej, której początek dała Szkoła Przemysłu Drzewnego, założona w Zakopanem w 1878 oku rprzez Towarzystwo Podhalańskie. Jej wielkim sukcesem był udział jej uczniów w Wystawie Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu w 1925 roku.

Pokazane drewniane rzeźby w Desa Unicum, pochodzące z lat 20. i 30. XX wieku, świetnie łączą cechy rodzime z kubizującymi formami o dynamicznych ostro ciętych płaszczyznach.

Do oryginalnych obiektów kolekcjonerskich należą także ciupagi góralskie z początku XX wieku I szachy z figurami górali i zbójników.

Wystawa „Zakopane, Zakopane!” w Desa Unicum w Warszawie przy ul. Pięknej 1A jest czynna do 1 lutego (wstęp wolny); aukcja odbędzie się 1 lutego o godzinie 19.

„Zakopane, Zakopane!” to wyjątkowy, coroczny projekt warszawskiej Desa Unicum poświęcony dziełom o tematyce tatrzańskiej i góralskiej oraz artystom tworzącym w tym regionie. Na obecnej wystawie zobaczymy 130 prac, m.in. Stanisława Ignacego Witkiewicza, Zofii Stryjeńskiej, Rafała Malczewskiego, Władysława Skoczylasa, Tadeusza Brzozowskiego, Władysława Hasiora, Antoniego Rząsy.

Dzieła sztuki, a także rzemiosło artystyczne, przywołują tatrzańskie krajobrazy i wnętrza góralskich domów. Na tej wystawie spotykamy mieszkańców Podhala, jak i artystyczną bohemę, tłumnie ściągająca do stolicy Tatr.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Malarstwo
Jego krzyż szokował. Caspar David Friedrich, drugi niemiecki malarz po Dürerze
Malarstwo
Wielka retrospektywa Roya Lichtensteina. Dzieła z Myszką Miki i Kaczorem Donaldem
Malarstwo
„Polski” Vincent van Gogh i plany przebadania następnych dzieł z kolekcji Porczyńskich
Malarstwo
Jan Matejko, jakiego nie znamy, na Zamku Królewskim w Warszawie
Malarstwo
Wilhelm Sasnal w Amsterdamie i szalony świat Roberta Walsera