Albrecht Dürer i Hans Holbein Młodszy na Wawelu

Oba obrazy zostały wypożyczone z Gemäldegalerie Staatliche Museen Preußischer Kulturbesitz, jednej z ważniejszych instytucji muzealnych w Niemczech.

Portret namalowany przez Dürera w 1526 r. przedstawia Jakoba Muffela, burmistrza Norymbergii. Powstał w tym samym czasie, gdy Dürer malował w Norymberdze przedstawienia czterech apostołów, przeznaczone do jednej z sal miejscowego ratusza (obecnie znajdują się w Alte Pinakothek w Monachium).

Wnikliwe spojrzenie Dürera

W prezentowanym na Wawelu portrecie na gładkim tle malarz całą uwagę widza skupił na na twarzy modela, oddanej z wyjątkowym realizmem i psychologiczną głębią. Starszy mężczyzna o wąskich ustach i głęboko osadzonych oczach z pewną surowością spogląda w dal, poza kadr obrazu. Głęboko zamyślony patrzy z powagą.

Jak zaznacza dr Dagmar Hirshfelder, dyrektorka Galerii Malarstwa Państwowych Muzeów Pruskiego Dziedzictwa Kulturalnego w Berlinie, sam Dürer twierdził, że utrwalenie cech wyglądu i charakteru w portrecie jest bardzo ważne, ponieważ istotą portretu jest zachowanie ich na wieczność.

Z pietyzmem i realizmem artysta oddał też szczegóły i fakturę materii w stroju burmistrza.

Albrecht Dürer (1471-1528) był największym malarzem niemieckiego renesansu. W jego artystycznym dorobku dominują dzieła graficzne – rozsławiły go głównie cykle grafik „Apokalipsa”, „Wielka Pasja”, „Życie Marii” oraz tzw. ryciny mistrzowskie: „Melancholia”, „Rycerz, śmierć i diabeł”, „Św. Hieronim”. Artysta tworzył także obrazy o tematyce religijnej oraz portrety, które zdobyły mu największą sławę.

Już Erazm z Rotterdamu pisał o portretach Dürera: „Tak! On potrafi wyczarować na płótnie także to, co nieprzedstawialne, wszystkie namiętności, całą ludzką duszę promieniującą z ciała, nawet mowę.”

Prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu podkreślał podczas prezentacji dzieł Dürera i Holbeina, że związek pomiędzy mistrzami renesansu i renesansową rezydencją jest dla wszystkich oczywisty. I dodawał, że chociaż grafiki Dürera były niejednokrotnie eksponowane u nas na wystawach, to żaden z obrazów Dürera nie był dotąd pokazywany w Polsce.

Czytaj więcej

Kultura

Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie przejdzie gruntowne zmiany

W jednej z najstarszych bibliotek rodowych, obecnie oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie, rozpoc...

Londyński portret Holbeina

Obok dzieła Dürera prezentowany jest portret Hansa Holbeina Młodszego, namalowany przez niemieckiego artystę w 1533 r. podczas jego pobytu w Londynie, dokąd wyjechał jako protegowany Erazma z Rotterdamu i gdzie zasłynął jako portrecista elit.

Hans Holbein Młodszy „Hermann Hillebrandt de Wedigh”, 1533

Foto: Jörg P. Anders

Kim jest przedstawiony na tym obrazie mężczyzna? Tej kwestii badacze definitywnie nie rozstrzygnęli. Złoty herb na jego palcu wskazuje, że pochodził z zamożnej kupieckiej rodziny Wedigh z Kolonii. Stąd hipoteza, że jest to portret Hermanna Hillebrandta de Wedigha lub jego kuzyna. Wysoki status społeczny portretowanego podkreślają też rękawiczki, które trzyma w prawej ręce.

Styl portretu jest charakterystyczny dla późnych obrazów Holbeina, w których malarz rezygnował z dodatkowych elementów, ukazując modeli na gładkim, neutralnym tle.

Dr Dagmar Hirshfelder zwraca uwagę, że podobnie jak w przypadku portretu Dürera, obraz Holbeina ukazuje indywidualne cechy bohatera, a zachowanie asymetrii twarzy postaci świadczy o tym, że obraz nie miał charakteru idealizującego, ale jak najbardziej realistyczny.

Wystawa „Dürer i Holbein” na Wawelu czynna jest od 31 października do 1 lutego 2026 r. Przez cały listopad wstęp wolny w ramach akcji „Darmowy listopad”.