W państwach tzw. demokracji ludowej, z Polską włącznie, jeszcze wcześniej propaganda kreowała go – jako antykomunistę – wręcz na sojusznika Hitlera. Ta czarna legenda utrzymuje się, a nawet nasila, czego dowodzą książki takich choćby autorów jak Jan T. Gross.
O tym, jaka naprawdę była polityka Piusa XII podczas Holokaustu, a przede wszystkim o znanym dopiero od niedawna hitlerowskim planie zajęcia Watykanu i uprowadzenia, a następnie – być może – zamordowania papieża, planie tworzonym równolegle z wszczętą i wkrótce zaniechaną deportacją rzymskich Żydów do Auschwitz, opowiada Dan Kurzman w trafiającej obecnie do polskich księgarń „Misji specjalnej”. Kurzman to amerykański reporter i pisarz, były korespondent zagraniczny „Washington Post”. Był pierwszym dziennikarzem, który dotarł do wypuszczonego po wojnie z więzienia generała SS Karla Wolffa i przeprowadził z nim wywiad.
To Wolffowi właśnie zlecił Hitler antypapieską misję. Ten jednak, biorąc pod uwagę coraz bardziej prawdopodobne przegranie wojny przez Niemcy, zaczął realizować własną grę, licząc na przyszłą przychylność aliantów. W ramach tej gry Pius XII postawiony został przed alternatywą: albo zachowa milczenie i ocali nie tylko Watykan (bo i złagodzi sankcje wymierzone przeciw Żydom), albo Kościół za papieskie słowa zapłaci cenę najwyższą.
Czy – stawia pytanie Kurzman – Eugenio Pacelli nie powinien głośno zaprotestować, kładąc na szalę papieski autorytet? „Zwolennicy papieża odpowiadają pragmatycznie, że zwykły zdrowy rozsądek nakazywał unikać prowokowania obłąkanego zbrodniarza (Hitler wobec Piusa XII żywił jedno uczucie – nienawiści – przyp. K.M.) do pomnażania zbrodni i mordowania nie tylko kolejnych Żydów, ale i chrześcijan”. Odpowiedzią na wątpliwości Kurzmana może być też zachowanie naczelnego rabina Rzymu Israela Zolliego, który napisał we wspomnieniach, że papież „widział przepaść nieszczęścia, do którego zbliża się ludzkość (...), i przyjął do serca ból wszystkich cierpiących”, a 13 lutego 1945 roku wraz z żoną przyjął sakrament chrztu, stając się członkiem Kościoła katolickiego.
