E-discovery – informatycy tropią przestępców

Tylko w ubiegłym roku i tylko w laboratorium Mediarecovery – firmy zajmującej się informatyką śledczą – wykonano 607 analiz sprzętu komputerowego i telefonów komórkowych na zlecenie organów ścigania i przedsiębiorstw.

Kradzież tożsamości, handel organami

Czego szukano w komputerach podejrzanych? Głównie dowodów na przestępstwa przeciw mieniu, ale także przeciw wolności seksualnej.

Zlecenia dla firm informatycznych od przedsiębiorców dotyczyły m.in. podejrzeń o przyjmowanie przez pracowników korzyści materialnych ze strony konkurencji lub firm kooperujących, odzyskania celowo skasowanych danych, wycieku wewnętrznych informacji poza firmę.

– Jeszcze kilka lat temu najwięcej ekspertyz sporządzonych na zlecenie prokuratury czy policji dotyczyło legalności oprogramowania, dziś jest to cała gama przestępstw kodeksu karnego od kradzieży tożsamości po ochronę tajemnicy przedsiębiorstw i przestępstwa seksualne – wymienia Adam Rybicki, biegły sądowy z zakresu przestępczości komputerowej Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim. Rocznie wydaje ponad 100 ekspertyz z zakresu przestępstw teleinformatycznych (komputery, telefony komórkowe). Przyznaje, że znajomość Internetu czy wiedza o możliwościach teleinformatycznych jest dziś ogromna. Jako przykład podaje sprawę żony podejrzewającej męża o zdradę, która zainstalowała w telefonie komórkowym małżonka szpiegowskie oprogramowanie.

Wspomina też, że rozpracowywał komputer osoby zamieszanej w handel ludzkimi organami.

Od kilku lat klientem firm informatyki śledczej jest Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który bada np. zmowy cenowe wśród przedsiębiorców. Zlecenia przekazują także banki, firmy ubezpieczeniowe.

Z wiedzy i umiejętności informatyków śledczych coraz częściej korzystają dziś sami przedsiębiorcy. – Informacje, które stanowią tajemnicę danej firmy, są towarem, którego wartość trudno oszacować. Zjawisko szpiegostwa gospodarczego jest dziś powszechne – mówi Jarosław Góra z kancelarii prawnej Ślązak, Zapiór i Wspólnicy, która specjalizuje się m.in. w kwestiach elektronicznych środków dowodowych.

Sebastian Małycha, prezes spółki Mediarecovery i wiceprezes stowarzyszenia Instytut Informatyki Śledczej, potwierdza: – Prywatny biznes zaczyna dostrzegać zalety korzystania z informatyki śledczej i to właśnie wśród polskich przedsiębiorstw najszybciej rozwija się dziś ta dziedzina.

Szpieg z konkurencji

Udowodnienie wycieku informacji jest dziś znacznie prostsze niż jeszcze kilka lat temu. Istnieje bowiem wiele narzędzi informatycznych, procedur i rozwiązań. Na świecie zjawisko tropienia elektronicznych danych ma już własną nazwę: e-discovery.

Jak to wygląda w praktyce? Informatycy sprawdzają, jak informacja "poruszała" się w firmie. – Zapisujemy ją według słów-kluczy, budujemy taką kwerendę i wysyłamy do wszystkich komputerów w sieci. Informację zwrotną analizujemy, odfiltrujemy to, co niepotrzebne, i odzyskujemy e-mail, całą historię dotyczącą tego, jak i gdzie był przesyłany. I to nawet po wielu, wielu latach – tłumaczy Sebastian Małycha.

W Polsce e-discovery jest nowością. Jedną z instytucji, które przygotowują się do korzystania z systemu, jest UOKiK.

Szukanie dowodów na szpiega w firmie okazuje się uzasadnione.

Z ostatniej ankiety Mediarecovery wśród 270 największych polskich instytucji i przedsiębiorstw wynika, że aż 32 proc. badanych potwierdziło, iż miało do czynienia w ostatnim roku z przypadkami nielojalności pracowniczej, wyciekiem informacji, niszczeniem lub kradzieżą danych.

Ponad 2/3 ankietowanych przedsiębiorstw przyznało, że w ciągu ostatniego roku stało się ofiarą hakerów.

– Haker kojarzy nam się z pryszczatym, zdolnym nastolatkiem. A to nieprawda – tłumaczy Małycha. – W tej chwili hakerzy to grupy bardzo zdolnych ludzi pracujących za bardzo duże pieniądze i przyjmujących zlecenia kradzieży danych na konkretne zlecenie. Np. konkurencja chce wiedzieć, jaki będzie nowy silnik volkswagena. I daje zlecenie.

Przykład? Jedna z firm branży spożywczej przegrywała kolejne przetargi w różnych częściach kraju, zawsze z tym samym konkurentem. Różnica w cenach ofert była niewielka. Kierownictwo zaczęło więc podejrzewać przeciek. – Przeprowadziliśmy analizę zabezpieczonych twardych dysków m.in. za pomocą wyszukiwania słów kluczowych przez platformę EnCase – opowiada Zbigniew Engiel z Mediarecovery.

Pozwoliło to stwierdzić, że wskazane słowa kluczowe występują między innymi w plikach HTML (wykonane są w tym np. strony internetowe). W ten sposób udało się dotrzeć do nielojalnego pracownika, który przekazywał informacje o kwotach ofert przetargowych za pomocą popularnej gry online "OGame". – Jest w niej opcja wysyłania wiadomości do innych graczy i to właśnie w ten sposób wyciekały z firmy informacje – dodaje Engiel.