Pięć lat pracy marsjańskich łazików

W najśmielszych snach szefowie NASA nie przewidywali, że będą obchodzić piątą rocznicę pobytu łazików na Marsie. Pierwszy z nich Spirit dotknął gruntu Czerwonej Planety w kraterze Gusiewa 4 stycznia 2004 roku. Trzy tygodnie później, 25 stycznia 2004 roku, na Meridiani Planum, po przeciwnej stronie planety, wylądował Opportunity.

[srodtytul]Skała [/srodtytul]

Z dwóch bliźniaków to Opportunity okazał się bardziej ruchliwy. Ale prawdziwych rewelacji dostarczył Spirit. 5 lutego 2004 roku jako pierwszy pojazd w historii dokonał na innej niż Ziemia planecie oczyszczenia powierzchni skały zwanej Adirondack, przygotowując się do zbadania jej wnętrza. Dwa dni później odsłonił wnętrze tej skały.

[srodtytul]Woda[/srodtytul]

5 marca 2004 roku NASA ogłosiła, że analizując skałę nazwaną Humphrey, Spirit znalazł ślady obecności wody w przeszłości. 21 maja 2005 roku Spirit odkrył 90-proc. poziom zawartości tlenku krzemu w warstwie gleby odsłoniętej przez koła łazika. Wówczas był to najistotniejszy dowód na istnienie w przeszłości wody na Marsie.

[srodtytul]Kolorowa planeta[/srodtytul]

6 stycznia 2004 r. Spirit przesłał na Ziemię pierwsze kolorowe zdjęcie z powierzchni Marsa, które było jednocześnie zdjęciem o najwyższej rozdzielczości z innej planety.

Opportunity zaś – oprócz badania skał – pozwolił także na zebranie danych o atmosferze i wykonał niemożliwe do przeprowadzenia z Ziemi obserwacje astronomiczne.

Najtrudniejszym zadaniem, jakie naukowcy postawili przed Opportunity, było zbadanie wnętrza krateru Victoria. Naukowcy spodziewali się znaleźć tam ślady po ciele niebieskim, które przed miliardami lat uderzyło w Czerwoną Planetę. Sama droga była trudna: od miejsca lądowania w pobliżu krateru Eagle dzieli go odległość dziesięciu kilometrów. Łazik potrzebował na pokonanie tej drogi dwóch i pół roku. Opportunity zbadał czerwony pył tworzący charakterystyczny wał wokół krateru. Choć było to ryzykowne, w dogodnym miejscu zjechał w dół i szczęśliwie wyjechał.

[srodtytul]Ćwierć miliona zdjęć[/srodtytul]

– Pierwotny plan zakładał, że amerykańscy podatnicy sfinansują trzymiesięczną podróż dwóch łazików po powierzchni Czerwonej Planety – powiedział Ed Weiler z dyrekcji NASA. – Tymczasem bliźniaki pracują już prawie 20 razy dłużej. – To wspaniały sposób na opłacalność inwestycji z budżetowych środków.

Oba przetrwały marsjańskie zimy (prawie dwa razy dłuższe niż na Ziemi). Temperatura Czerwonej Planety spadła wówczas do -140 st. Celsjusza.

Nie obyło się bez kłopotów: zacięło się jedno z sześciu kół łazika Spirit. Specjaliści z NASA przeprogramowali sposób sterowania, aby pojazd nadal mógł się poruszać. Oba łaziki wysłały na Ziemię ponad ćwierć miliona zdjęć. Za pośrednictwem satelity Mars Odyssey przekazały ponad 36 gigabajtów danych.

[srodtytul]Ożywcze wiatry[/srodtytul]

– Łaziki okazały się bardziej odporne na ekstremalne warunki panujące na powierzchni globu, niż sądziliśmy – powiedział John Callas, menedżer projektu Spirit i Opportunity z Jet Propulsion Laboratory. – Zdajemy sobie sprawę, że urządzenia mogą przestać działać, jednakże udowodniły swoją wytrzymałość w ekstremalnych warunkach. Mamy nadzieję, że jeszcze rok pracy wytrzymają.

Sprzymierzeńcem ziemskiej techniki okazały się marsjańskie wiatry, które co jakiś czas oczyszczały panele baterii słonecznych z pyłu.

Naukowcy chcą wykorzystać łaziki do badania kolejnych kraterów. Latem Spirit dostanie nową porcję energii i wyruszy w drogę długości ok. 183 metrów na południe od miejsca, gdzie spędził większość ubiegłego roku.