Założenia do projektu ustawy antylichwiarskiej wpisano właśnie do wykazu prac legislacyjnych rządu. „Rzeczpospolita" poznała zapisy gotowego już projektu. Przewiduje on zmiany w kodeksie karnym, cywilnym, prawie bankowym i kilku innych ustawach. Nowe przepisy mają wejść w życie pół roku po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Czy pomogą w skutecznej walce z lichwą? Prawnicy są sceptyczni, ale zgodnie twierdzą, że należy podejmować wszelkie próby ukrócenia lichwiarskiego procederu.
– Lichwiarskie pożyczki, żerujące na biedzie i ludzkich dramatach, a często też na łatwowierności osób starszych lub niedołężnych, pozostają bulwersującym problemem społecznym, szczególnie w dobie pandemii Covid-19 – wyjaśnia Marcin Warchoł, wiceminister sprawiedliwości.
Resort sprawiedliwości chce walczyć z nieuczciwymi firmami pożyczkowymi właśnie za sprawą kompleksowych zmian w przepisach.
Czytaj więcej
W ramach "Polskiego Ładu" PiS Zbigniew Ziobro wraca do walki z lichwą i niealimentacją.
Więcej nie można
W kodeksie karnym pojawić się ma definicja „pozaodsetkowych kosztów udzielenia świadczenia pieniężnego".
To prowizje, odsetki, marże, kary umowne, koszty usług dodatkowych i wszelkie inne świadczenia, jeżeli ich poniesienie jest niezbędne do udzielenia pożyczki. Wyjątek stanowią opłaty notarialne oraz daniny o charakterze publicznoprawnym, które strony umów są zobowiązane ponieść w związku z zawarciem tych umów.
W ustawie o kredycie konsumenckim pojawi się zapis, że pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe niż 45 proc. całkowitej kwoty kredytu. Z kolei w kodeksie cywilnym pojawi się definicja kosztów pozaodsetkowych. Chodzi m.in. o marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, jej udzieleniem lub obsługą, albo koszty o podobnym charakterze (np. opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki). Te pozaodsetkowe koszty w całym okresie spłaty pożyczki nie będą mogły być wyższe od 25 proc. całkowitej kwoty pożyczki. Jeżeli okażą się wyższe, będą się należały jedynie maksymalne koszty pozaodsetkowe.
Sprawdzona, pogłębiona i kompleksowa wiedza dla MŚP
Pojawi się też wzmożona kontrola nad działalnością gospodarczą prowadzoną przez instytucje pożyczkowe w postaci udzielania kredytu konsumenckiego. Będzie ją sprawować Komisja Nadzoru Finansowego.
Czytaj więcej
Przestępstwa o charakterze lichwiarskim zdaniem Prokuratora Generalnego wymagają zdecydowanych i skutecznych działań ze strony prokuratury bowiem stanowi poważny problem społeczny, a pokrzywdzeni wymagają szczególnej ochrony.
Przypilnują i uderzą po kieszeni
Instytucja pożyczkowa będzie przekazywać do KNF dane bieżące i okresowe m.in. o liczbie i wartości udzielonych kredytów; liczbie klientów, którym udzielono kredytu; opóźnieniach w spłacie udzielonych kredytów konsumentowi; odroczeniach spłaty zadłużenia czy udzielaniu kolejnych kredytów konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty wcześniej udzielonego kredytu. W ramach nadzoru KNF ma wydawać zalecenia, czy żądać informacji. Jeśli stwierdzi złamanie zasad, np. instytucja pożyczkowa żąda od kredytobiorcy lub pożyczkobiorcy zapłaty odsetek lub kosztów pozaodsetkowych wyższych niż dopuszczalne, może wymierzyć karę. W tym celu nałoży na osobę zarządzającą instytucją finansową bezpośrednio odpowiedzialną za nieprawidłowości karę pieniężną w wysokości do trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia brutto tej osoby. Może też nałożyć na podmiot karę do 15 mln zł, odwołać czy zawiesić zarządzającego parabankiem, a nawet wykreślić z rejestru instytucji pożyczkowych.
Maciej Gawroński, radca prawny w Kancelarii Gwaroński & Partners, nie ma wątpliwości, że z lichwą walczyć należy. Zauważa jednak, że ilekroć pojawiają się ograniczenia, firmy znajdują na nie sposób.
– Nie można też przesadzić z całkowitym ich wyeliminowaniem, bo potrzebujący gotówki będą się zadłużać w szarej strefie u zwykłych przestępców – zastrzega. I dodaje: – Po wprowadzeniu zmian, o których mówimy, pewnie przez jakiś czas będzie spokój. Ale z czasem zaczną się metody odnawiania umów czy karuzeli, która polega na przekazywaniu zobowiązań między różnymi podmiotami.
Paweł Ignatjew, adwokat, Kancelaria Dąbrowski Poręcki Ignatjew, także nie ma wątpliwości, że z lichwą walczyć trzeba.
– Ale ważne są narzędzia walki – mówi. I dodaje, że po pierwsze, ludzie powinni być bardziej wyedukowani, by nie nabierać się na propozycje lichwiarzy. Po drugie, jeśli wprowadzamy zasady, kryteria, to ktoś musi pilnować ich przestrzegania.
