Upadłość konsumencka: Oddłużenie jest priorytetowe

To sedno najnowszego orzeczenia Sądu Najwyższego, pokazującego hierarchię celów upadłości konsumenckiej.

Duży dług, trudna sytuacja

Sąd rejonowy ogłosił upadłość Marii K. jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej z likwidacją majątku, o co wystąpiła ona ze względu na trudną sytuację osobistą i materialną. Do tego przychylił się syndyk. Z kolei warszawski Sąd Okręgowy nie wyznaczył jej planu spłat niekwestionowanych długów uznanych na listach wierzytelności oraz innych powstałych przed ogłoszeniem upadłości, z wyjątkiem wskazanych w art. 491(21) prawa upadłościowego i naprawczego. Chodzi w tym przepisie m.in. o alimenty i grzywny, ale to nie dotyczy Marii K.

Czytaj także: Nowa upadłość konsumencka dostępna dla każdego

Kobieta, w wieku średnim, wykształcenie humanistyczne, rozwiedziona, ma na utrzymaniu 18-letniego syna i mieszka w domu byłych teściów, ale były mąż nie płaci jej alimentów. Ma także dorosłą córkę, ale dotkniętą przewlekłą chorobą, i musi się nią opiekować. Sama też nie jest dobrego zdrowia, wykorzystywała jednak wszystkie dostępne możliwości zarobkowe. Zarabiała na rękę 3500 zł, z czego na utrzymanie użyczonego jej mieszkania wydaje 800 zł miesięcznie, a na żywność, środki czystości, wizyty u lekarzy i bilety komunikacji miejskiej ponad 2000 zł.

Ale jej długi wobec wierzycieli, w tym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (prawdopodobnie kiedyś prowadziła działalność gospodarczą, ale prawnicy występujący w tej sprawie nie chcieli udzielić i tej informacji, jakby to była jakaś tajemnica) przekraczały 3 mln zł.

Zarówno sąd rejonowy, jak i okręgowy uznały, że kobieta nie jest zdolna do jakichkolwiek spłat, a ich orzeczenie oznaczałoby prymat interesu pieniężnego wierzycieli nad względami humanitarnymi.

Bez spłat

Jeden z wierzycieli nie dał za wygraną i w skardze kasacyjnej kwestionował stanowisko niższych instancji, że w upadłości konsumenckiej priorytetem jest oddłużenie konsumenta kosztem choćby częściowego zaspokojenia wierzycieli. W jego ocenie prawidłowa wykładnia przepisów nakazuje brać pod uwagę potrzebę zarówno umorzenia długów upadłego, jak i zaspokojenia wierzycieli choćby w niewielkim stopniu, szczególnie kiedy upadły ma możliwość częściowej spłaty.

Sąd Najwyższy nie uwzględnił skargi kasacyjnej.

– Zasadą upadłości konsumenckiej jest umorzenie długów. Powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej ich części. Dopiero po stwierdzeniu, że upadły nie byłby zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat, sąd powinien umorzyć długi – wskazał w uzasadnieniu orzeczenia sędzia SN Grzegorz Misiurek. – Zatem zobowiązanie Mari K. do jakichkolwiek spłat podważyłoby cel upadłości konsumenckiej, którym jest oddłużenie konsumenta tak, aby mógł powrócić do normalnego życia, a nie popaść w ubóstwo.

Mecenas Fabian Orłowski z kancelarii Buszan Orłowski Przybylski-Lewandowski, niewystępujący w tej sprawie, tak ją komentuje:

– Upadłość konsumencka ma oddłużyć konsumenta, jak również spełnić funkcję windykacyjną. Gdy dojdzie do konfliktu obu funkcji i nie będzie możliwości realizacji obu, prymat należy przyznać oddłużeniu. Oczywiście oddłużenie konsumenta bez jakiejkolwiek spłaty wierzycieli nadal ma charakter wyjątkowy, jednak jest dopuszczalne. Z tego względu przyjąć trzeba, że funkcja oddłużenia jest podstawową funkcją upadłości konsumenckiej.