Czy interpretacja chroni też po zmianie przepisów

To bardzo śmiała teza i mało prawdopodobne, że organy podatkowe ją zaakceptują. Ale art. 14b § 5 ordynacji podatkowej mówi wyraźnie: interpretacja jest ważna jeszcze przez jakiś czas po jej uchyleniu.

Izba skarbowa powinna zmienić albo uchylić interpretację, jeżeli rażąco narusza prawo, "w tym także, jeżeli niezgodność z prawem jest wynikiem zmiany przepisów". Z art. 14b § 5 ordynacji podatkowej wynika jednak, że zmiana (albo uchylenie) interpretacji wywiera skutki dopiero po doręczeniu decyzji izby. I to nie od razu - w następnym miesiącu, gdy chodzi o podatki rozliczane miesięcznie (np. VAT), a jeżeli zmiana dotyczy podatków rozliczanych rocznie (PIT albo CIT), decyzja izby obowiązuje dopiero podczas rozliczenia za rok następujący po roku, w którym ją doręczono.

Jak rozumieć ten przepis? Rozpatrzmy to na przykładzie wydatków na reprezentację. Załóżmy, że w październiku ubiegłego roku przedsiębiorca zaprosił swojego kontrahenta do restauracji na kolację z okazji rocznicy współpracy. To klasyczny koszt reprezentacji, rozliczany w poprzednim roku w ramach limitu0,25 proc. przychodów. Aby nie mieć żadnych wątpliwości, podatnik złożył wniosek o interpretację. Urząd skarbowy w grudniu potwierdził, że wydatek na służbową kolację jest kosztem uzyskania przychodów.

Od 1 stycznia br. art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) oraz art. 16 ust. 1 pkt28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej updop) wyraźnie mówi, że nie można odliczyć "kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych".

Co w takim razie z korzystną dla podatnika interpretacją? Nie dotyczy ona przecież tylko jednego, konkretnego zdarzenia, ale także identycznych, które zdarzą się w przyszłości. Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w wyjaśnieniach z 26 stycznia 2005 r. (SP1/76/80104/170/05/AA), w których czytamy: "rozstrzygnięcia wiążących interpretacji odnoszą się nie tylko do konkretnego opisanego zdarzenia, ale również do innych zdarzeń, których istotne elementy pozostają tożsame z głównym zdarzeniem przedstawionym we wniosku".

Minister podkreślił, że we wniosku trzeba przedstawić stan faktyczny rozumiany jako "zgodny z faktami, rzeczywisty, realny, istotny". Urząd skarbowy powinien jednak rozstrzygnąć też kwestie, które mogą zaistnieć w przyszłości.

Przedsiębiorca mógł w ubiegłym roku wrzucić w koszty wydatki na kolację z kontrahentem. Czy może też to zrobić w tym roku? Nie, bo nie pozwala mu na to art. 23 ust. 1 pkt 23 updof oraz art. 16 ust. 1 pkt 28 updop. Ale ma w ręku korzystną interpretację, która - zgodnie z art. 14b § 5 ordynacji podatkowej - nadal jest ważna. A korzystna interpretacja to spory przywilej - urząd nie może zakwestionować naszego rozliczenia, nie grozi nam też odpowiedzialność karna skarbowa.

Trudno jednak przypuszczać, że organy podatkowe zaakceptują rozliczenie w kosztach wydatków na reprezentację. Minister finansów już w przytaczanych wyżej wyjaśnieniach z 26 stycznia 2005 r. zaznaczył, że interpretacja dotycząca przyszłych zdarzeń jest wiążąca, jeżeli "przedstawiony w niej stan faktyczny się ziści i nie ulegnie zmianie stan prawny". Także w piśmie z 26 czerwca 2006 r. (odpowiedź na interpelację poselską, opisywaliśmy ją szerzej w "Rz" z 11 września ub.r.) minister finansów stwierdził: "Prawno-podatkowa ocena zdarzeń zaistniałych pod rządami nowych, zmienionych przepisów nie może następować na podstawie interpretacji dotyczącej poprzednio obowiązujących przepisów, lecz na podstawie nowych, zmienionych przepisów. Data doręczenia decyzji dyrektora izby skarbowej uchylającej postanowienie nie ma tu znaczenia". Wynika z tego, że interpretacja traci automatycznie moc w momencie zmiany przepisów. Nie może bowiem być traktowana jako źródło prawa. Przyjęcie zasady, że postanowienie urzędu obowiązuje mimo zmiany przepisów, byłoby niezgodne z konstytucją - argumentował minister.

Przed zmianą przepisów zabezpieczają się też urzędy. Przykładowo Łódzki Urząd Skarbowy w postanowieniu z19 lutego br. (ŁUS-II-2-423/35/07/JB) zgodził się na rozliczenie w kosztach wydatków na wigilijne prezenty, zaznaczając jednak, że po zmianie przepisów (czyli od 1 stycznia br.) interpretacja jest niezgodna z prawem. Urzędy posługują się także często taką formułką: "Zawarta w niniejszym postanowieniu interpretacja odnosi się wyłącznie do przedstawionego przez podatnika we wniosku stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania postanowienia (lub) w dniu zaistnienia przedstawionego zdarzenia" (interpretacja Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 24 stycznia br., 1472/ROP1/423396/06/AK).

O tym że stare interpretacje wygasają z mocy prawa w razie zmiany przepisów, mówi art. 4 ust. 2 nowelizacji ordynacji podatkowej z 16 listopada2006 r. Ale zasada ta wchodzi w życie dopiero 1 lipca, nie powinna więc dotyczyć wcześniejszych zmian przepisów.

W pierwszej chwili art. 14b § 5 ordynacji podatkowej wydaje się jednoznaczny - interpretacje dotyczące zmienionych przepisów chronią pytającego jeszcze prawie przez rok, nawet po uchyleniu przez izbę skarbową. Jednak po głębszym zastanowieniu widać, że narusza to podstawowe reguły praworządności i zasady logiki. Podatnicy muszą stosować się do przepisów i jeśli się zmieniły, interpretacja przestaje być aktualna. Powinna wygasać w momencie zmiany przepisów (czyli w odniesieniu do kosztów reprezentacji 1 stycznia br.), mimo że co innego wynika z niefortunnego art. 14b § 5 ordynacji podatkowej.