- Gmina podjęła uchwałę (art. 18 ust. 2 pkt 9 lit i ustawy o samorządzie gminnym) w sprawie maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów, które będzie mógł udzielać wójt w roku budżetowym (150 tys. zł) różnym podmiotom. Jednak regionalna izba obrachunkowa wskazała, że nie zostało to zaplanowane w rozchodach budżetu gminy, a ponadto uchwała nie może dotyczyć kredytów. Czy stanowisko RIO jest słuszne?
Wydaje się, że stanowisko regionalnej izby obrachunkowej jest zasadne. Aby jednak merytorycznie odnieść się do podanej problematyki, niezbędna jest analiza stosownych regulacji prawnych różnych aktów prawnych.
Po pierwsze, należy przytoczyć treść przywołanego art. 18 ust. 2 pkt 9 lit i) ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Stanowi on, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy: ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym. Z treści tego przepisu wynika więc jednoznacznie, że ustawodawca nie przewidział, aby z budżetu jednostki samorządu terytorialnego można było udzielać kredytów, a jedynie wspomniane pożyczki.
Podobne stanowisko wynika m.in. z uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 13 stycznia 2016 r. (znak 1/2/2016). Zaakcentowano w niej, że ani przepisy ustawy o samorządzie gminnym ani przepisy ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych nie przewidują, iż z budżetu jednostki samorządu terytorialnego można udzielać kredytów. Jednostka samorządu terytorialnego nie jest podmiotem uprawnionym do udzielania kredytów w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (DzU z 2015 r. poz. 128). Oznacza to, że przesłanki, którymi kierowała się regionalna izba obrachunkowa w merytorycznej ocenie uchwały gminy, są z dużym prawdopodobieństwem uzasadnione.
Dodatkowo warto przytoczyć fragment z uzasadnienia uchwały Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z 27 kwietnia 2012 r. (znak X/32/2012). Podano tam, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek udzielanych przez wójta w roku budżetowym. Jednocześnie zaakcentowano, że: (....) w ramach kwoty określonej przez radę gminy organ wykonawczy udziela pożyczek zgodnie z własnymi decyzjami. Organ stanowiący nie ma natomiast kompetencji do określania trybu udzielania pożyczek z budżetu gminy oraz zakresu podmiotów, którym pożyczki będą udzielone. Żaden przepis prawa nie upoważnia, bowiem rady do takiego działania. Zatem, z powyższego wynika, że rada gminy może upoważnić w uchwale wójta jedynie do udzielania pożyczek, a nie kredytów, przy czym nie może narzucać wójtowi ani trybu udzielania pożyczek, ani podmiotów, którym mogą one zostać udzielone przez wójta.
Po drugie, jeśli zaś chodzi o kwestię podjęcia uchwały w ww. zakresie, przy braku zaplanowania tego w rozchodach budżetu, ponownie odnieść się należy m.in. do wspomnianego wyżej art. 18 ust. 2 pkt 9 lit i) ustawy o samorządzie gminnym. Jest on jedynie przepisem kompetencyjnym, czyli wskazującym tylko na właściwość rady gminy do wyrażenia woli w sprawie ustalenia maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym. Co jednak istotne, nie może on stanowić samoistnej podstawy do wyrażenia woli ich udzielenia (pożyczek) przez wójta. Podstawą merytoryczną do wyrażenia przez wójta woli udzielenia pożyczek stanowi dopiero uchwała budżetowa. Zgodnie bowiem z art. 211 ust. 4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa. Takie stanowisko wynika również z orzecznictwa regionalnych izb obrachunkowych (por. np. uchwałę Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 22 grudnia 2016 r. znak 258/p212/K/16). Natomiast z art. 212 ust. 1 pkt 4 i 5 ww. ustawy wynika, że uchwała budżetowa określa łączną kwotę planowanych przychodów i rozchodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Z powyższego wynika zatem, że skoro rada gminy postanowiła ustalić maksymalną wysokość wszystkich pożyczek udzielanych przez organ wykonawczy (wójta), to stosownie do wyżej wymienionych przepisów, powinny zostać zabezpieczone w budżecie rozchody na ten cel. Winny więc nastąpić zmiany w uchwale budżetowej w zakresie rozchodów budżetu.
—Marcin Nagórek, radca prawny
podstawa prawna: art. 211 ust. 4, art. 212 ust. 1 pkt 10 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1870 ze zm.)
podstawa prawna: art. 18 ust. 2 pkt 9 lit i) ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 446 ze zm.)
Teraz z darmową dostawą i e‑wydaniem gratis!
WNIOSEK
Postępowanie gminy było z dużym prawdopodobieństwem nieprawidłowe. Doszło bowiem do naruszenia m.in. art. 212 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 212 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o finansach publicznych, poprzez niezaplanowanie udzielanych pożyczek w rozchodach budżetu oraz art. 18 ust. 2 pkt 9 lit i) ustawy o samorządzie gminnym w zakresie, w jakim objęto uchwałą rady gminy również kredyty, co było wbrew upoważnieniu ustawowemu.
