Od surowców do maszyn i mebli

W ciągu ostatnich 30 lat polski eksport wzrósł niemal 25-krotnie. Obecnie przychody z eksportu z 1992 r. (13,2 mld dol.) polskie firmy uzyskują w ciągu dwóch tygodni. Znacząco zmieniła się także struktura eksportu. Polska zaczynała transformację jako kraj sprzedający głównie surowce i towary mało przetworzone, przede wszystkim do ZSRR. Najważniejszym wówczas towarem eksportowym były węgiel i wyroby hutnicze. Następnie polskim dobrem eksportowym stały się tanie towary przetworzone, np. odzież. W latach 90. w strukturze eksportu rozpoczął się wzrost udziału maszyn, części motoryzacyjnych sprzętu transportowego.

Kolejna zmiana strukturalna w polskim eksporcie nastąpiła po kryzysie z 2008 r., kiedy to dużą rolę zaczęły odgrywać wyroby z metali, papieru, plastiku, a także żywność przetworzona.

Wielka trójka

W okresie od stycznia do września 2022 r. polski eksport wyniósł około 1,17 bln zł, a największy udział (24,6 proc.) miały w nim maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektroniczny oraz ich części.

W ostatnich latach Polska stała się liderem w eksporcie monitorów. Eksportujemy także najwięcej pralek w Unii Europejskiej, wyprzedzając Niemcy i Włochy. Jak wynika z danych branżowej organizacji APPLiA, w zeszłym roku Polska odpowiadała za produkcję ok. 40 proc. urządzeń dużego AGD w UE.

Metale nieszlachetne zajmują drugie miejsce pod względem udziału w krajowym eksporcie (10,8 proc.). W tej grupie największy udział stanowią żeliwo i stal oraz ich produkty. Nie bez znaczenia jest miedź. Historycznie od początku stulecia Polska jest największym eksporterem miedzi w UE. Przy okazji produkcji miedzi uzyskuje się srebro, w którego produkcji polska jest także globalnym liderem.

Podium zamyka produkcja pojazdów, statków powietrznych i jednostek pływających (10,7 proc. udziału). Specjalizacją polskich firm są części i akcesoria samochodowe, a nie gotowe auta. O ile w 2001 r. wartość eksportu samochodów nieznacznie przewyższała eksport części, o tyle obecnie zagraniczna sprzedaż części jest o połowę większa od sprzedaży samochodów. Od kilku lat grupą towarów, która silnie zyskuje na znaczeniu w eksporcie, są akumulatory.

Nadal polskim hitem eksportowym są luksusowe jachty, które można znaleźć na wodach całego świata.

Meble i żywność

Polska jest jednym z największych na świecie eksporterów mebli, w ub.r. zajmowała w tej dziedzinie czwarte miejsce. Od stycznia do września br. wartość dostaw branży wyniosła ponad 57,5 mld zł. Meble z Polski trafiają do ponad 170 krajów. Od 2009 r. polska jest nieprzerwanie europejskim liderem w eksporcie mebli do siedzenia z ponad 20-proc. udziałem w sprzedaży ze wszystkich krajów UE. Polska jest także drugim co do wielkości eksporterem mebli lekarskich.

Wysoko na liście hitów znajduje się kilka produktów spożywczych. Przede wszystkim są to papierosy, które są klasyfikowane jako część sektora produkcji żywności. Polska ma ponad 30-proc. udział w eksporcie papierosów w całej Unii Europejskiej. Polskim hitem są także wyroby drobiowe. Dość wysoko na liście są również producenci wyrobów piekarniczych czy czekoladowych. Mniej więcej trzy czwarte wpływów z eksportu produktów rolno-spożywczych pochodzi ze sprzedaży do krajów UE.

Ułamek procentu

Wciąż niewielki udział w polskim eksporcie mają dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskiej i antyki (0,33 proc.). Co prawda z roku na rok rośnie wartość eksportu z tego tytułu, ale zagranicznych kolekcjonerów zniechęcają przepisy. To zazwyczaj długa i skomplikowana procedura. Zdarza się, że obrazy trafiają do odbiorców nawet po kilku latach od ich zakupu.

Wojny już teraz można się dopatrzyć we wzroście wartości eksportu broni i amunicji. W okresie od stycznia do września br. sprzedaż eksportowa wyniosła prawie 2 mld zł. Z każdym miesiącem następował jej wzrost. W styczniu wartość eksportu wynosiła ponad 27 mln zł, w maju już 585 mln zł, od czerwca waha się między 250 a 350 mln zł. Łącznie sprzedaliśmy w tym roku broni i amunicji już za 1,94 mld zł.